Αυτό δεν είναι φεστιβάλ, είναι υπερπαραγωγή διαρκείας! Με περίπου 130 εκδηλώσεις, κάνει την πόλη άνω-κάτω (με την καλή έννοια). Από τις 22 Μαΐου μέχρι τις 19 Αυγούστου, εγκαινιάζει νέους θεσμούς και συνεργασίες, απλώνεται σ’ όλο το λεκανοπέδιο –από το ιστορικό κέντρο μέχρι τον Πειραιά και την Ελευσίνα–, αγκαλιάζει την Επίδαυρο με 11 παραστάσεις κι ένα πολυδύναμο παιδαγωγικό πρόγραμμα και θέτει κρίσιμα ζητήματα όπως το μεταναστευτικό, η διαφορετικότητα, το φύλο, η σεξουαλικότητα, η καταγωγή και η θρησκεία. Κι όλα αυτά χωρίς ποτέ να ξεχνά πως φεστιβάλ σημαίνει πάνω απ’ όλα γιορτή.
Φολκσμπίνε Χ 3
Ένα θρυλικό βερολινέζικο θέατρο, η Φολκσμπίνε, «καταλαμβάνει» για δέκα ημέρες την Πειραιώς 260. Ο εδώ και 25 χρόνια επιφανής διευθυντής της, Φρανκ Κάστορφ, λίγο πριν από τη λήξη της θητείας του, φέρνει τον «Παίκτη» του Ντοστογιέφσκι: μια παράσταση-κράμα μουσικότητας, εκκεντρικότητας και ζωντανής κινηματογράφησης. Ο Ρενέ Πόλες έρχεται με τη χιουμοριστικά φιλοσοφική περφόρμανς «Σ’ αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση» και ο Χέρμπερτ Φριτς με το ψυχεδελικό «Μουρμουρητό», όπου 14 ηθοποιοί μουρμουρίζουν αδιαλείπτως μία και μοναδική λέξη! Τέλος, ο σπουδαίος θεωρητικός Χανς-Τις Λέμαν δίνει ένα masterclass για το περιβόητο θέμα του μεταδραματικού θεάτρου.
Ουίλιαμ Κέντριτζ και Οδύσσειες
Τόσο με τις εκθέσεις όσο και με τη γενικότερη θεματική του, το φεστιβάλ καταπιάνεται με το μεταναστευτικό πρόβλημα ως γεωπολιτική πραγματικότητα αλλά και ως οντολογική περιπέτεια. Με μια μεγάλης κλίμακας κινηματογραφική προβολή-εγκατάσταση, σαράντα μέτρων και οχτώ οθονών, στην οποία παρουσιάζεται μια πομπή από σκιές να πορεύεται υπό τους ήχους μιας ορχήστρας χάλκινων, ο κορυφαίος Νοτιοαφρικανός εικαστικός και σκηνοθέτης Ουίλιαμ Κέντριτζ επιστρέφει στο φεστιβάλ. Τίτλος της, «Παίξτε το θάνατο ακόμα πιο γλυκά». Επίσης στην Πειραιώς 260 μεταφέρεται η μεγάλη έκθεση του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης «Μια άλλη ζωή: ανθρώπινες ροές/άγνωστες Οδύσσειες» με 26 Έλληνες φωτογράφους να εκθέτουν περισσότερα από 160 έργα-ντουκουμέντα του ξεριζωμού των σύγχρονων προσφύγων.
Ο Πανούσης πάει Επίδαυρο
Το «σώσε» θα γίνει στις 21-22/7 για χάρη του cult όσο και αμφιλεγόμενου τραγουδοποιού που θα παίξει τον Τρυγαίο στην επιδαύρια «Ειρήνη» του Αριστοφάνη. Μια πρωτότυπη μουσική παράσταση –κάτι σαν σύγχρονη όπερα– μας προτείνει ο Νίκος Κυπουργός, σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Εκτός από τον Τζίμη Πανούση, στο θίασο συμπράττουν ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, η μέτζο σοπράνο Ειρήνη Καράγιαννη και οι καλλίφωνοι ηθοποιοί Νάντια Κοντογεώργη, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Γιασεμί Κηλαηδόνη, Μαρίνα Σάττι, Νίκος Καρδώνης, Ηλίας Κουνέλας κ.ά. Ο Δημοσθένης Παπαμάρκου (συγγραφέας του πολυσυζητημένου «Γκιακ») υπογράφει το λιμπρέτο και ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης σκηνοθετεί.
Διεθνές πολιτικό θέατρο στην Πειραιώς
Ο 30χρονος Ζιλιέν Γκοσλέν διασκευάζει «Τα στοιχειώδη σωματίδια» του Μισέλ Ουελμπέκ, δηλαδή την ιστορία της σεξουαλικής ζωής δύο αδερφών και, μέσω αυτής, του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Ο Ελβετός Μίλο Ράου, στην «Αυτοκρατορία», συνεργάζεται με την Ελένη Καραΐνδρου και με ηθοποιούς από την Ελλάδα, τη Συρία και τη Ρουμανία, όπως η Μάγια Μόργκενστερν και ο Ακύλας Καραζήσης, για να μας αφηγηθεί ιστορίες βασανισμού, φυγής αλλά και αναγέννησης. Η νεαρή Πολωνή σκηνοθέτις Μάρτα Γκόρνιτσκα εξετάζει τον εθνικισμό στο «Ύμνος στον έρωτα», ανεβάζοντας στη σκηνή μια «χορωδία» ηθοποιών και Πολωνών πολιτών κάθε ηλικίας. Τέλος, η Αφσανέχ Μαχιάν, με το θέατρο-ντοκουμέντο «Από το υπόγειο στην ταράτσα», αφηγείται την τραγική πορεία ενός ιρανικού αντεργκράουντ ροκ συγκροτήματος.
Μπαρίσνικοφ και Ουίλσον στην Ακαδημίας
Θέαμα-γεγονός και σίγουρο sold-out, το σόλο «Γράμμα σ’ έναν άντρα» που περιοδεύει ανά τον κόσμο, καταφτάνει στην πρώην Λυρική Σκηνή («Ολύμπια») και θέλει τον διάσημο Ρώσο χορευτή Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, να ερμηνεύει το ίνδαλμά του κι έναν από τους πιο εμβληματικούς χορευτές όλων των εποχών, τον Βάσλαβ Νιζίνσκι, του οποίου η σταδιοδρομία έληξε άδοξα στα 29 του, λόγω της σχιζοφρένειάς του. Όλα αυτά, στη σκηνοθεσία του Αμερικανού μάγου του οπτικού θεάτρου, Ρόμπερτ Ουίλσον, με μουσικές που εκτείνονται από τις αγριεμένες μπαλάντες του Τομ Γουέιτς μέχρι τα μελωδικά σκορ του Χένρι Μαντσίνι.
9 ημέρες στο τραπέζι του Σαίξπηρ
Ποιοι άλλοι θα ανέβαζαν τα άπαντα του Σαίξπηρ χρησιμοποιώντας, απλώς, μια αλατιέρα, μια πιπεριέρα, ένα βάζο, ένα σπιρτόκουτο, ένα χαρτί υγείας και δυο-τρία μπουκαλάκια νερού; Μα βέβαια, η διασημότερη και ανθεκτικότερη –εδώ και 33 χρόνια– βρετανική πειραματική ομάδα, οι Forced Entertainment. Μεταμοντέρνοι παραμυθάδες ολκής και μετρ της παιγνιώδους αφήγησης, στην παράσταση «Όλος ο Σαίξπηρ σ’ ένα τραπέζι», επί εννέα ημέρες θα παίζουν, πάνω σε ένα τραπέζι, με αμείωτο οίστρο, συνόψεις-μικρογραφίες των 36 έργων του Άγγλου βάρδου! Δυστυχώς, λόγω του αυτοσχεδιαστικού τους χαρακτήρα, οι παραστάσεις θα δίνονται χωρίς ελληνικούς υπέρτιτλους.
Οι μεταμορφώσεις της Κέιτ Μπλάνσετ
Λατρεμένη ηθοποιός, με ερμηνευτικές ικανότητες χαμαιλέοντα, η οσκαρική Κέιτ Μπλάνσετ μεταμορφώνεται μοναδικά σε δεκατρείς προσωπικότητες και, ταυτόχρονα, ενσαρκώνει δεκατρία καλλιτεχνικά κινήματα – από το φουτουρισμό και τον ντανταϊσμό μέχρι το Δόγμα ’95. Θέλετε δυο-τρία παραδείγματα; Ως δασκάλα, η Μπλάνσετ μαθαίνει σε παιδιά του δημοτικού πως στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση. Ως τηλεοπτική παρουσιάστρια, ξεκινά το δελτίο ειδήσεων λέγοντας πως όλη η τέχνη είναι ένα ψέμα. Ως άστεγος, κουβαλά τα λιγοστά του υπάρχοντα μες στα ερείπια και ουρλιάζει τις ρήσεις του Λούτσιο Φοντάνα περί arte povera. Όλα αυτά, στην περίφημη βιντεο-εγκατάσταση του Γερμανού Γιούλιαν Ρόζεφελντ «Μανιφέστο» στην Πειραιώς 260.
Ηρώδειο με 19 συναυλίες
Κλασικές και world κατευθύνσεις συμπλέουν φτιάχνοντας ένα γοητευτικό μουσικό μείγμα και δίνοντας το στίγμα ενός –πιο μουσικού από ποτέ– Ηρωδείου. Οι παραγωγές της Λυρικής και οι κρατικές μας ορχήστρες γίνονται μέρος ενός ευρύτερου τοπίου με βυζαντινές και ανατολικές μουσικές, οι ηχορρυθμίες του Μικρούτσικου και τα τραγούδια του Ρασούλη πάνε παράλληλα με τα τοπία του Einaudi και του Tiersen. Και, ενδεχομένως, οι μουσικές μας της Κρήτης να ταιριάζουν στην Imany ή να δένουν με τα μιούζικαλ της Καμεράτας. Πάμε για ωραίες βραδιές!
Πειραιώς 260 και Ολύμπια με 7+6 live
Από την «Αθάνατη Αφροδίτη» του Ξυδάκη στα σμυρναίικα και τα τζαζοδημοτικά της Νέας Υόρκης, από τα καμπαρετζίδικα της Τρούμπας στην blue homesickness και, γενικά, «Από τη Δύση ως την Άπω Ανατολή», όπως θέλει το all-female γκρουπ της Ανδριάνας Μπάμπαλη που παίζει στον Κήπο της Πειραιώς 260^ εκεί έχουμε, επίσης, Τακίμ, Κώστα Βόμβολο, String Demons και Νίνα Λοτσάρη με Opera Chaotique, ενώ το Τρίτο Πρόγραμμα θα μεταδίδει ζωντανά τις εκεί jazz και ρετρό συναυλίες. Όσο για το θέατρο Ολύμπια, εκεί ακούμε από τα προκλασικά φωνητικά του Stile Antico ως το αφιέρωμα του ΑRTefacts Ensemble στον Frank Zappa.
Έλληνες δημιουργοί παντού
Στην Επίδαυρο φτάνει ο Άρης Μπινιάρης με τον ΘΟΚ σκηνοθετώντας τους «Πέρσες» του Αισχύλου (11-12/8)^ εκεί θα δούμε και τον Έκτορα Λυγίζο με το ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας και τις «Βάκχες» του Ευριπίδη (14-15/7) αλλά και τον Σταύρο Τσακίρη, με τον Κώστα Καζάκο ως Οιδίποδα επί Κολωνώ. Στην Αθήνα, πάλι, περίπου 40 εκπρόσωποι του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου –Blitz, Γεωργία Μαυραγάνη, Βασίλης Νούλας, Έλλη Παπακωνσταντίνου, Άρης Σερβετάλης, Γιάννης Σκουρλέτης αλλά, για πρώτη φορά, οι γνωστότεροι stand-up comedians (Λάμπρος Φισφής, Γιώργος Χατζηπαύλου, Γιάννης Σαρακατσάνης κ.ά.)– δίνουν το «παρών» με παραστάσεις τους, ο δε Γιάννης Κωνσταντινίδης γράφει έργο για ραδιόφωνο, ενώ ξένοι δημιουργοί, όπως οι Νικίτα Μιλιβόγεβιτς και Λίλο Μπάουρ, σκηνοθετούν ελληνικούς θιάσους.
Ας ξανα-ανακαλύψουμε την Επίδαυρο
Φύση, ιστορία και αρχαίο θέατρο γίνονται συγκοινωνούντα δοχεία στην Επίδαυρο. Μέσα σε 20 καταπράσινα στρέμματα ανάμεσα στο Λυγουριό και το αρχαίο θέατρο, μπαίνουν τα θεμέλια του Λυκείου Επιδαύρου, της κατασκηνωτικής σχολής για το αρχαίο δράμα, μιας πρωτόγνωρης εμπειρίας για τους σπουδαστές των δραματικών σχολών, οι οποίοι θα διδαχθούν από μάστερ της κλάσης του Αντόλφ Σαπίρο και του Φιλίπ Ζαρίλι (φωτό). Το κάλλος δεν έχει όρια στην Επίδαυρο και το φεστιβάλ μάς το αποκαλύπτει, ακολουθώντας τα «Μονοπάτια πολιτισμού». Παράλληλα με τις έντεκα παραστάσεις στα δύο θέατρα της Επιδαύρου θα δοκιμάσουμε και μια περιπατητική, διάρκειας μιάμισης ώρας περίπου, στο ιστορικό μονοπάτι που περιβάλλει τον αρχαιολογικό χώρο.
Το φαινόμενο «δημοκρατία» και ο Καστελούτσι
Ένα πράγμα καταλάβαμε τις τέσσερις φορές που έχουμε δει στην Αθήνα τον εικονοκλάστη αιρετικό σκηνοθέτη Ρομέο Καστελούτσι: η βία είναι για εκείνον ένα πολύτιμο γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνηση τη θεατρική πράξη, με την έννοια της έκπληξης και της αφύπνισης της σκέψης και του συναισθήματος. Εύλογα λοιπόν αναρωτιόμαστε με ποιες εικόνες θα αναδείξει αυτήν τη φορά τις σκοτεινές πλευρές της «δημοκρατικής τυραννίας» στο έργο «Democracy in America», το οποίο ο ίδιος αρνείται να χαρακτηρίσει πολιτικό. Γι’ αυτή του την παράσταση, ο Ιταλός φιλόσοφος του θεάτρου, ιδρυτής της πρωτοποριακής ομάδας Societas Raffaello Sanzio, εμπνέεται από το θεμελιώδες ομώνυμο δοκίμιο του Γάλλου διπλωμάτη Αλεξίς ντε Τοκβίλ για το σύγχρονο δυτικό μοντέλο διακυβέρνησης (4/8 και 4/9, Θέατρο Ολύμπια).
Τα κορίτσια της Επιδαύρου
Στην ανδροκρατούμενη Επίδαυρο εισχωρούν φέτος τρεις σκηνοθέτιδες με έργα που αγγίζουν το τρίπτυχο «αγάπη, θυσία, θάνατος» και έχουν στο επίκεντρο τη γυναίκα. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου κατεβαίνει στο αρχαίο θέατρο με το Εθνικό και εμπιστεύεται στη Μαρία Κίτσου τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη (28-29/7), ενώ η Μαριάννα Κάλμπαρη, καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, ανεβάζει τη «Μήδεια» του Ευριπίδη με τη Μαρία Ναυπλιώτου στον ομώνυμο ρόλο (4-5/8). Η Ιώ Βουλγαράκη, με αφετηρία το δράμα της Πηνελόπης και τη Μνηστηροφονία της ομηρικής «Οδύσσειας», παρουσιάζει στη Μικρή Επίδαυρο την παράσταση «Άφιξις» (7-8/7).
Οι εναλλακτικοί της Αργολίδας
Στη Μικρή Επίδαυρο ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν Ολιβιέ Πι σκηνοθετεί μια μινιμαλιστική σκηνική ανάγνωση, για τρεις μόνο ηθοποιούς, του «Προμηθέα Δεσμώτη» και των «Ικετίδων» του Αισχύλου. Ένα αλλιώτικο βλέμμα πάνω στα αρχαία κείμενα, ποντάροντας στο «παιχνίδι με τα φύλα», ρίχνουν και οι δύο Έλληνες σκηνοθέτες της Μικρής Επιδαύρου. Ο Δημήτρης Καραντζάς επανεξετάζει το θέμα της «Μήδειας» του Ευριπίδη με τρεις άνδρες ηθοποιούς (Γιώργος Γάλλος, Χρήστος Λούλης, Μιχάλης Σαράντης) και ο Παντελής Δεντάκης διερευνά τον άκρως αντρικό κόσμο στον «Κύκλωπα» του Ευριπίδη αποκλειστικά με γυναικεία διανομή (Στεφανία Γουλιώτη, Άννα Καλαϊτζίδου, Κατερίνα Λυπηρίδου).
Πολυπολιτισμικός χορός
Ένας κι ένας είναι οι χορογράφοι που δίνουν το «παρών» στην Πειραιώς 260 και στο Bios στο πλαίσιο του φεστιβάλ: Χόφες Σέχτερ, Πέρε Φάουρα, Kinkaleri, Μέτε Ίνγκβαρτσενμ, Μαρλένε Μοντέιρο Φρέιτας, Ντοροτέ Μινιανεζά Ευριπίδης Λασκαρίδης, RootlessRoot, Λενιώ Κακλέα, Κατερίνα Ανδρέου, Αναστασία Βαλσαμάκη, Βάσω Γιαννακοπούλου, Ίρις Καραγιάν, Μαρία Κολιοπούλου, Μαριέλα Νέστορα, Kατερίνα Σκιαδά, Ιωάννα Πορτόλου. Δείτε τους και αναγνωρίστε τα διαφορετικά υλικά με τα οποία χτίζει ο καθένας την προσωπική έκφρασή του.
Άνοιγμα στην πόλη
Ομόνοια, Λυκαβηττός, Χρηματιστήριο, Φάληρο, Πειραιάς, Ελευσίνα, Κορυδαλλός… Το φεστιβάλ πάει παντού: από την Αγγλικανική Εκκλησία όπου η Χριστίνα Μαξούρη τραγουδά ρεμπέτικα και τον Εθνικό Κήπο στον οποίο ο Θοδωρής Γκόνης στήνει μια μουσικοποιητική περιήγηση μέχρι το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και το Εργοστάσιο Λιπασμάτων Δραπετσώνας. Το «Άνοιγμα στην πόλη» είναι ένας νέος σημαντικός θεσμός του φεστιβάλ και η εξωστρέφεια με τη διάδραση μέρος της φιλοσοφίας του. Ίσως γι’ αυτόν το λόγο, κάτω από την ομπρέλα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, μπαίνουν, ως προ-φεστιβαλική προθέρμανση, στις 22-28/5, δυο νεανικής «τρέλας» διοργανώσεις: το Bob Theatre των Abovo και το κουίρ Sound Acts.
Ο άνθρωπος πίσω από το φεστιβάλ
Καλλιτεχνικός διευθυντής (και διαχειριστής κρίσης πέρυσι, αφού έστησε ένα αξιοπρεπέστατο φεστιβάλ σε μόλις πέντε εβδομάδες), πιο έτοιμος και φιλόδοξος φέτος, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος διευρύνει το φεστιβάλ με δράσεις στα όρια του happening και της αστικής παρέμβασης –στο κέντρο, τον Πειραιά, την Ελευσίνα και τον Κορυδαλλό–, συστήνει ένα νέο πολυδύναμο παιδαγωγικό προφίλ για την Επίδαυρο, φέρνει διεθνούς κύρους καλλιτέχνες και δίνει βήμα στις εγχώριες δυνάμεις. Δεν είναι μόνος του. Χρωστά πολλά στους πέντε συμβούλους του: Nίκο Βασιλείου (μουσική), Matthias von Hartz (διεθνείς παραγωγές), Τζωρτζίνα Κακουδάκη (εκπαιδευτικά προγράμματα), Δήμητρα Κονδυλάκη (σύγχρονο ελληνικό θέατρο) και Στεριανή Τσιντζιλώνη (χορός).
