Τάσος Ιορδανίδης: "Στην "Τζούλια" αφετηρία είναι το προπατορικό αμάρτημα"

Με την "Τζούλια" υπογράφεις ένα νέο έργο σε σχέση με αυτό του Στρίντμπεργκ;

Πράγματι, έχω γράψει ένα νέο έργο, επομένως θα ήταν αμετροεπές να πω ότι ανεβάζουμε την "Τζούλια" του Στρίντμπεργκ˙ άλλος ο λυρισμός του, άλλες οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής του. Εμείς προσπαθήσαμε να μεταγράψουμε την ιστορία, βασισμένοι στα θέματα με τα οποία νομίζουμε ότι ήθελε κι εκείνος να καταπιαστεί. Και φυσικά σε αναλογία προς την εποχή μας: η ιστορία μεταφέρεται σε ένα ιστορικό θέατρο της Αθήνας, στη σύγχρονη δυτική κοινωνία, ενώ ο χώρος δράσης του πρωτοτύπου, η κουζίνα του σπιτιού, γίνεται η "κουζίνα" της δουλειάς μας, δηλαδή η προετοιμασία μιας παράστασης, όταν έχουν μπει στο θέατρο οι ηλεκτρολόγοι, οι σκηνογράφοι, οι φωτιστές. Κατ’ επέκταση, προσπαθήσαμε οι ιδιοσυγκρασίες, οι ανάγκες και τα "θέλω" των ηρώων να μεταγραφούν στο 2024.

Υπάρχει, δηλαδή, το στοιχείο του θεάτρου μέσα στο θέατρο;

Όχι. Η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα σε ένα θέατρο, γιατί μας απασχόλησε ως ομάδα να αποκρυπτογραφήσουμε τους κανόνες του νατουραλιστικού μανιφέστου που κατέθεσε ο Στρίντμπεργκ με την "Τζούλια". Και τι πιο ρεαλιστικό από το να εκτυλίσσεται η δράση μιας νατουραλιστικής προσέγγισης μέσα σε ένα θέατρο σε πραγματικό χρόνο και πραγματικό τόπο; Έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον ο υποκριτικός δρόμος που διαλέξαμε, καθώς δουλέψαμε δημιουργώντας συνθήκες ακόμη και στην πραγματική μας ζωή που μας βοήθησαν να αφουγκραστούμε τους χαρακτήρες του έργου. Δηλαδή, υπάρχουν άνθρωποι στις ζωές μας από τους οποίους αντλήσαμε στοιχεία, τους αφουγκραστήκαμε, προσπαθήσαμε να τους καταλάβουμε, είδαμε τις αντιδράσεις τους κι όλο αυτό τροφοδότησε τη σύνθεση των δραματικών προσώπων. Και όλος αυτός ο κώδικας γεννήθηκε από το ότι προσπαθούμε να σεβαστούμε το νατουραλιστικό μανιφέστο του συγγραφέα.

Τα πρόσωπα του έργου, λοιπόν, είναι οι συντελεστές ενός θιάσου;

Περίπου και, μάλιστα, κρατούν τα πραγματικά τους ονόματα. Η Ευσταθία/Τζούλια είναι αναγνωρισμένη ηθοποιός και ιδιοκτήτρια του θεάτρου, ο Κυριάκος/Ζαν, μετανάστης δεύτερης γενιάς, ο ηλεκτρολόγος του θεάτρου, ενώ η Κριστίν σ’ εμάς έχει διττή υπόσταση κι έτσι την ερμηνεύουν δύο γυναίκες: η Δήμητρα είναι στενή φίλη της Ευσταθίας/Τζούλια και η Μαρία αντιπροσωπεύει το λαό, έχει σχέση εργαζόμενου-εργοδότη μαζί της· είναι πιο κοντά, δηλαδή, στη μαγείρισσα του πρωτότυπου.

Στο έργο, η παράσταση που ετοιμάζεται είναι ο "Άμλετ". Γιατί;

Πιστεύω ότι αυτοί οι δύο θεατρικοί ήρωες, ο Άμλετ και η Τζούλια, μοιάζουν πάρα πολύ σε ένα ερώτημα που μας ταλανίζει όλους, λίγο-πολύ: τι γίνεται μετά; Ο Άμλετ στον περιβόητο μονόλογο αναρωτιέται "να ζει κανείς ή να μη ζει;", η Τζούλια σκέφτεται αν το μετά, αυτό που έπεται, είναι καλύτερο απ’ αυτό που βιώνει τώρα, ορμώμενη από τη σκέψη ότι η ευτυχία ίσως βρίσκεται σε χαμηλότερα κοινωνικά ή πνευματικά στρώματα. Ταλαντεύεται, επίσης, αν το μηδέν, το σκοτάδι, το τίποτα είναι καλύτερο. "Να κοιμηθείς και μαζί σου να κοιμηθούν όλοι οι πόνοι από τους οποίους είσαι πλασμένος" που λέει κι ο Αμλετ. Αυτό είναι ένα από τα σημειολογικά στοιχεία όπου εστιάζουμε.

Ποια βασικά θέματα του πρωτότυπου σε απασχόλησαν;

Επέλεξα να καταπιαστώ με την "Τζούλια", επειδή υπάρχει ένας κεντρικός πυρήνας που με κινητοποιεί αυτή την περίοδο και είναι το "αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα". Και οι τέσσερις χαρακτήρες κουβαλάνε ένα σταυρό που πηγάζει είτε από επίκτητα ερεθίσματα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος είτε από γονιδιακά χαρακτηριστικά. Οι ήρωες και στο πρωτότυπο –τουλάχιστον έτσι όπως το διάβασα εγώ– κινούνται βάσει των ερεθισμάτων που πήραν από τον περίγυρό τους, κι αυτό είναι ένα θέμα που με απασχολεί πολύ, ίσως επειδή έχω γίνει πατέρας. Από εκεί και πέρα, φυσικά μας απασχόλησε το ταξικό ζήτημα, καθώς και όλη η βεντάλια των θεμάτων που ανοίγει ο Στρίντμπεργκ: πώς μια σχέση μπορεί να γίνει τοξική, πώς μπορεί να συνηθίσουν οι άνθρωποι μέσα στην τοξικότητα, ο ερωτισμός ανάμεσα σε δύο διαφορετικής πνευματικότητας ανθρώπους και άλλα πολλά. Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο.

Είναι το τρίτο έργο που γράφεις. Τι σε οδήγησε στη συγγραφή;

Με αφορά να αντλώ από προσωπικά βιώματα και έχω καταλήξει ότι αυτό που αξίζει να καταθέτουμε είναι ό,τι μας αγγίζει και μας κινητοποιεί συναισθηματικά. Και τα τρία έργα μου έχουν βιογραφικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία και οφείλουν και τα τρία πάρα πολλά στο γεγονός που ανέφερα νωρίτερα, τις ανησυχίες που μου έχει προκαλέσει η πατρότητα. Το πρώτο, το "Θέλω να σου κρατάω το χέρι", βασίστηκε πολύ στη σχέση μου με τη Θάλεια [σ.σ. Ματίκα], αλλά χαίρομαι πολύ που επί τρία χρόνια ο κόσμος μας διαψεύδει και το έργο τελικά μιλάει για όλες τις σχέσεις. Στο δεύτερο, το "Φακντ-απ", υπήρξα πολύ έντονος παρατηρητής. Καθώς συναναστρέφομαι νέα παιδιά μιας άλλης γενιάς, λειτούργησα με τη μέθοδο της παρατήρησης, βλέποντας τις αγωνίες και τα άγχη τους. Στην "Τζούλια", με αφετηρία το προπατορικό αμάρτημα, έκανα κάτι για πρώτη φορά και κάλεσα την ομάδα να το κάνουμε παρέα: να αφουγκραστούμε και να μελετήσουμε ανθρώπινες συμπεριφορές σε συγκεκριμένες συνθήκες, πάντα με σεβασμό απέναντι στο πρωτότυπο έργο.

Εμπιστεύεσαι νέους ηθοποιούς. Πώς είναι η συνεργασία σας;

Πιστεύω πάρα πολύ στο σωστό τάιμινγκ και τώρα οι συνθήκες τα έφεραν έτσι ώστε να βρεθούν αυτοί οι άνθρωποι στο δρόμο μου κι εγώ στο δικό τους. Είμαι πολύ περήφανος για την ομάδα, για την αυταπάρνηση, το δόσιμό τους. Δεν είχα ξανασυνεργαστεί με κανέναν από αυτούς και έχουμε αναπτύξει μια ουσιαστική σχέση εμπιστοσύνης. Μιλάμε, συζητάμε, διαφωνούμε, στο τέλος προσπαθούμε να συμφωνήσουμε, απλώς εγώ έχω το τελικό πρόσταγμα.