Βροντές κι αστραπές στη Roma Gallery: Ο Κωστής μετατρέπει τον ηλεκτρισμό σε σύγχρονη τέχνη

Ακόμα κι αν δεν είστε εξοικειωμένοι με το έργο του Κωστή (Τριανταφύλλου) σίγουρα θα έχει πάρει το μάτι σας τα αλλόκοτα έργα του, τα οποία κοσμούν αρκετά γνωστά ελληνικά (και διεθνή) μουσεία. Όπως οι εγκαταστάσεις που μέχρι πρότινος κοσμούσαν τον τρίτο όροφο της Εθνικής Πινακοθήκης, καθώς και ορισμένα έργα που ανήκουν στη συλλογή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Η ιδιαιτερότητα των έργων του Κωστή έγκειται στο γεγονός ότι, πολύ απλά, βασίζονται στη δημιουργία κεραυνών. Και κάπου εδώ ίσως αναρωτηθείτε "μα πώς κάνεις τέχνη με έναν κεραυνό;". Μια ματιά στην πολύχρονη καριέρα του Κωστή θα σας λύσει οποιαδήποτε απορία.

"Κάθε μου έργο είναι μια προσπάθεια να εμφανίσω στον θεατή τον κεραυνό" μας λέει όταν τον συναντήσαμε στη Roma Gallery, για να συζητήσουμε για τη νέα του έκθεση, "Μπλε Αλφάβητο". Ο καλλιτέχνης συνεργάζεται χρόνια με την γκαλερί και είναι η πρώτη φορά που, αντί για τις εντυπωσιακές εικαστικές εγκαταστάσεις που δημιουργεί κεραυνούς, παρουσιάζει μία ολοκαίνουργια φωτογραφική σειρά, η οποία απαθανατίζει το εφήμερο.

Πριν όμως αναλύσουμε το "Μπλε Αλφάβητο", ας κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν και, συγκεκριμένα, στο 1989, όταν ο Κωστής έφτιαξε έναν ηλεκτρονικό μηχανισμό που παράγει κεραυνούς. Το έργο του "Ο Λαβύρινθος ή το Κενό Μνημείο" παρουσιάστηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, με αφορμή τη διακοσιοστή επέτειο της Γαλλικής Επανάστασης. Έκτοτε, οι κεραυνοί και ο ηλεκτρισμός κυριαρχούν στην τέχνη του Κωστή. "Τότε δεν ήταν κεραυνός, αλλά μια μικρή σπίθα" παραδέχεται ο καλλιτέχνης για την πρώτη φορά που κατάφερε να δημιουργήσει ηλεκτρονικό κεραυνό. Αλλά πώς προέκυψε αυτή η ιδέα; 

Στόχος είναι να πείσουμε το κοινό να μη φοβάται τα φυσικά φαινόμενα, αλλά να επιχειρήσει να τα κατανοήσει".

"Φτάσαμε τότε σε μία εποχή μεταμοντερνισμού, όπου το μόνο που είχε παραχθεί ήταν τυχαίες συμπεριφορές τέχνης ή αρχιτεκτονικής, με αποτέλεσμα να μην είναι ενδιαφέροντα αυτά τα οποία γίνονται ή να είναι απλώς της μόδας" αναφέρει ο Κωστής.

"Ήμασταν κατά του μεταμοντέρνου, θεωρώντας τους εαυτούς μας συνεχιστές του μοντέρνου. Η πραγματικότητα μάς δικαίωσε, καθώς ήμασταν εναλλακτικοί, πειραματικοί, ερευνητικοί – σαν συνεχιστές, όμως, του μοντέρνου. Βεβαίως, για εμένα το μεταμοντέρνο ήταν ουσιαστικά συνέχεια του μοντέρνου, αλλά χωρίς οποιαδήποτε συνάφεια, και απώθησε πολλούς θεατές από τα μουσεία και τις γκαλερί, γιατί δεν ήταν κάτι που τους συγκινούσε". Στόχος, λοιπόν, του Κωστή – όπως και πολλών άλλων δημιουργών της γενιάς του – ήταν "να υπάρξει μία σπίθα μέσα σε μία σύγχρονη τέχνη (και κοινωνία) που έβλεπα να κατευθύνεται προς μία λάθος κατεύθυνση".

Ένα νέο εικαστικό αλφάβητο

Όσο και να παρατηρήσεις τα ιδιόμορφα έργα του Κωστή, πολλές φορές δεν προλαβαίνεις να δεις τον ίδιο τον κεραυνό. Ανοιγοκλείνεις τα μάτια σου και τον χάνεις. Για πρώτη φορά, όμως, ο καλλιτέχνης μας δίνει την ευκαιρία όχι μόνο να δούμε τη μικροσκοπική σπίθα που παράγει το μηχάνημα, αλλά και να την αναλύσουμε περαιτέρω, μέσα από τις εκτυπώσεις του "Μπλε Αλφαβήτου".

Η έκθεση, σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Άλιας Τσαγκάρη, περιλαμβάνει μια σειρά φωτογραφικών αποτυπώσεων ηλεκτρονικών εκφορτίσεων κεραυνών. Εδώ, η λευκή έκρηξη του κεραυνού μεταστοιχειώνεται σε βαθιές μπλε αύρες μέσω ενός κοίλου καθρέφτη Murano, και έτσι δημιουργείται ένα πολύ ιδιαίτερο οπτικό αλφάβητο, καθώς αυτό περισσότερο παραπέμπει σε ιδεογράμματα, παρά σε γράμματα ενός κανονικού αλφαβήτου. Στόχος είναι να αναδειχθούν στοιχεία που δεν εντοπίζονται με γυμνό μάτι και να γίνει μία γενικότερη τεκμηρίωση της εφημερότητας του αρχικού έργου και διερεύνηση της τυχαιότητας. Παράλληλα, όπως μας είπε η Άλια Τσαγκάρη, είναι και μια ευκαιρία όχι μόνο οι παλιότεροι να θυμηθούν το έργο του Κωστή, αλλά και να το ανακαλύψει ένα νέο, ευρύτερο κοινό.

Από τις περίπου τριακόσιες φωτογραφίες που της έστειλε ο καλλιτέχνης, η Άλια επέλεξε εκείνες που "είχαν φορμαλιστικό ενδιαφέρον και αναδείκνυαν την αύρα του κεραυνού και πώς διαμορφώνεται. Σκέφτηκα τι θα μπορούσαν να θυμίζουν τα σχήματα. Κάποιες μορφές που θα δείτε είναι πιο χορευτικές και άλλες πιο μινιμαλιστικές, γιατί προσπαθούσα να είναι ισορροπημένη η επιμέλεια ώστε να μην κουράζει τον θεατή η έκθεση. Τελικά, η επιλογή των έργων βασίστηκε σε ένα ιδεατό οπτικό αλφάβητο, ώστε να σχηματίζεται ένα σύστημα αναφορών, δηλαδή μια αφήγηση". Παράλληλα με τις φωτογραφίες, παρουσιάζεται μια βίντεο-εγκατάσταση με φόντο τις μπλε αστραπές σε αργή κίνηση, τις οποίες "ντύνει" ο Κώστας Μαντζώρος.

Τόσο το "Μπλε Αλφάβητο" όσο και η γενικότερη πρακτική του Κωστή είναι μια απόπειρα "να εξοικειωθούμε με τα φαινόμενα της φύσης" μας λέει ο καλλιτέχνης. "Να τα αγαπήσουμε, να μην τα φοβόμαστε και να ξέρουμε ότι, ναι, μεν, οι κεραυνοί είναι γιγαντιαίοι όγκοι ενέργειας, αλλά ουσιαστικά ο ρόλος τους είναι να ανανεώνουν την ενέργεια του εδάφους, την οποία ο άνθρωπος απορροφά αν περπατήσει ξυπόλητος. Ισχύει αυτό που λένε πολλοί ότι η ενέργεια μέσα μας "μπαγιατεύει" και γι’αυτό ξεκινούν κινητικά προβλήματα, επομένως χρειάζεται να ασκούμαστε διαρκώς - ο ανθρώπινος οργανισμός είναι κυρίως νερό και λειτουργεί με ηλεκτρισμό. Πολλοί καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν με την οικοτεχνολογία, όπως εγώ, προσπαθούν να βρουν τρόπους για να φέρουν τη φύση κοντά στον θεατή. Στόχος είναι να πείσουμε το κοινό να μη φοβάται τα φυσικά φαινόμενα, αλλά να επιχειρήσει να τα κατανοήσει".

Η έκθεση "Μπλε Αλφάβητο" παρουσιάζεται στη Roma Gallery έως τις 15 Νοεμβρίου. Στη συνέχεια, η έκθεση θα ταξιδέψει στη Γαλλία.

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr