Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures, Φωτογραφία © Ναταλία Τσουκαλ ά | Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ , Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης
"Αυτό που μου αρέσει στις εκθέσεις είναι ότι είναι αργές, μπορείς να επιστρέφεις και να βλέπεις κάθε φορά και κάτι καινούργιο." επεσήμανε ο καλλιτέχνης Michael Rakowitz συνομιλώντας το Σάββατο 17 Μαΐου με την Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια του οργανισμού NEON και συνεπιμελήτρια της έκθεσης "Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures" που παρουσιάζεται στο Μουσείο της Ακρόπολης με ελεύθερη είσοδο. Συμφωνούμε απολύτως, κάτι που κάνει τις εκθέσεις ακόμη πιο ευεργετικές στη φρενήρη εποχή μας, και στην έκθεση του διεθνώς αναγνωρισμένου Ιρακινοαμερικανού καλλιτέχνη θα επιστρέψουμε με την πρώτη ευκαιρία.
Αν και θέλει γερό στομάχι να περιεργάζεσαι ένα ένα τα, προσεκτικά ανακατασκευασμένα από πεπιεσμένο χαρτί, σύγχρονες εφημερίδες της Μέσης Ανατολής και συσκευασίες τροφίμων του Βόρειου Ιράκ, κομψοτεχνήματα που αγνοούνται μετά τη λεηλασία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Βαγδάτης κατά την αμερικάνικη εισβολή όπως και τα κατεστραμμένα από τον ISIS ανάγλυφα γλυπτά που κοσμούσαν τους τοίχους του αρχαίου ασσυριακού παλατιού της Νιμρούντ-Kalhu. Αυτή η επουλωτική, όπως επεσήμανε και η Κουντούρη, διαδικασία, αν και ο Rakowitz προτιμά να μην επιφορτιστεί η δουλειά του με μια τέτοια ευθύνη, έρχεται μετά από αναλυτική έρευνα και συνεργασία με διαφορετικούς ανθρώπους, από τον εκλιπόντα πρώην διευθυντή του Μουσείου της Βαγδάτης μέχρι τις κοινότητες Αμερικανών βετεράνων του πολέμου που έχουν αποφασίσει να μοιραστούν την επώδυνη αλήθεια.
Michael Rakowitz
Γενειοφόρος ανδρική κεφαλή με στεφάνι αποτελούμενο από φύλλα δάφνης
Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου
(σε μακροχρόνιο δανεισμό: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα– Ζ0351)
Study for a Lamassu in spolia, 2025
Μαρκαδόρος σε πλέξιγκλας
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη, έργο κατ’ ανάθεση του Οργανισμού ΝΕΟΝ
Στην εμπνευστική ομιλία του ο καλλιτέχνης μίλησε για την προσωπική του σχέση με το Ιράκ, το οποίο γνώρισε αρχικά μέσα από τις μυρωδιές των μπαχαρικών στην κουζίνα των παππούδων του (τότε που δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί τα σπίτια των συμμαθητών του δεν μύριζαν κύμινο και γαρύφαλλο) και στη συνέχεια μέσα από τις αναπαραστάσεις της χώρας στις ΗΠΑ την εποχή του πολέμου, την πρώτη φορά που το είδε ζωντανά στην τηλεόραση, συνειδητοποιώντας πώς τα δύο αυτά Ιράκ δεν ταυτίζονται, μια στιγμή αποκάλυψης που έμελλε να σταθεί καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία του και την τέχνη του. "Για μένα είναι σημαντικό να σεβαστούμε την αξιοπρέπεια του να είσαι Ιρακινός και να μην εκπροσωπούμαστε μόνο μέσα από το φάσμα του πολέμου", είπε χαρακτηριστικά, ενώ έχει σκοπό να ανασκευάσει και τα 7000 κλεμμένα αντικείμενα του Μουσείου.
Aντικείμενα από χαρτόνι, συσκευασίες από τη Μέση Ανατολή και Αραβο-αγγλικές εφημερίδες, κόλλα, λεζάντες μουσείου
Διαστάσεις μεταβλητές
'Άνω μισό ανδρικής μορφής, Ινστιτούτο Μελέτης των Αρχαίων Πολιτισμών του
Πανεπιστημίου του Σικάγο, ISACM A 12340
Michael Rakowitz The invisible enemy should not exist, 2007–εν εξελίξει
Aντικείμενα από χαρτόνι, συσκευασίες από τη Μέση Ανατολή και Αραβο-αγγλικές εφημερίδες, κόλλα, λεζάντες μουσείου
Διαστάσεις μεταβλητές
Αν αναρωτιέστε γιατί συσκευασίες φαγητών, η σχέση του Michael Rakowitz με το φαγητό και τη μαγειρική είναι, όπως μας είπε, αυτή μιας μεγάλης αγάπης. Η οικογένειά του έφερε μαζί της το Ιρακ στην Αμερική μέσω της κουζίνας, η οποία είναι γι αυτόν η σημαντικότερη οικογενειακή κληρονομιά, την οποία έχει προσπαθήσει να περάσει και στα παιδιά του. Κατέληξε στον τίτλο "Allspice" επειδή το ομώνυμο μείγμα μπαχαρικών λειτουργεί ως το πιο εύκολο υποκατάστατο όταν σου λείπουν κάποια από τα απαραίτητα καρυκεύματα της ιρακινής κουζίνας (μια εκδοχή της οποίας μπορούμε να διαβάσουμε στις συνταγές της γιαγιάς του στον τοίχο της έκθεσης, ενώ στο τέλος θα ανοιχτούν και τα βάζα με τα τουρσιά μάνγκο άμπα-amba που έχει φτιάξει ο ίδιος, βασικό κομμάτι της ιρακινής κουζίνας, και θα μοιραστούν στο κοινό). Αυτό το υποκατάστατο συμβολίζει για τον ίδιο την αντοχή και την επιβίωση του πρόσφυγα που καλείται να γεμίσει το κενό της απώλειας μέσω της γεύσης και της όσφρησης.
Συνομιλώντας με αρχαία αντικείμενα τόσο σε φυσική παρουσία (τα έργα του συνεκτίθενται με αρχαιότητες που προέρχονται από το Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίων Πολιτισμών του Πανεπιστημίου του Σικάγο και την Κυπριακή Συλλογή Θ. Ζιντίλη, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης) όσο και εννοιολογικά (ο καλλιτέχνης πέρα από τη χαμένη κληρονομιά των Ασσυρίων αναφέρθηκε στην έννοια της αναμονής, και συγκεκριμένα στην αναμονή για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα), η έκθεση "Allspice" μας θυμίζει πόσο σημαντικό είναι να βλέπουμε σε αρχαιολογικά μουσεία όπως αυτό της Ακρόπολης ποιοτικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, κάτι το οποίο είχε χρόνια να συμβεί (τελευταία φορά που θυμόμαστε ήταν με την έκθεση των Joana Hadjithomas & Khalil Joreige το 2018).
"Ιδρώνοντας μαζί" στο Λουτρό των Αέρηδων
Φυσικά μια τέτοια παραγωγή δεν μπορεί να συμβαίνει κάθε μέρα, παρόλα αυτά υπάρχουν και πιο μικρής κλίμακας εγχώριες εκθέσεις και projects που θα μπορούσαν να υποστηριχθούν εμπλέκοντας επιμελήτριες/ες και καλλιτέχνιδες/ες που ζουν στην Ελλάδα και έχουν περιορισμένες ευκαιρίες να δείξουν τη δουλειά τους με δίκαιους όρους (ειδικά στο επίπεδο της επιμέλειας τα σχετικά calls, πόσο μάλλον οι μόνιμες θέσεις επιμέλειας στα ιδρύματα, είναι ελάχιστες ενώ η σχετική πρωτοβουλία του ΕΜΣΤ δεν είχε συνέχεια). Το παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση έδωσε η έκθεση "ΥΠΕΡΙΔΡΩΣΗ Ιδρώνοντας μαζί" που παρουσιάζεται ως τις 4 Αυγούστου στο Λουτρό των Αέρηδων / Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού σε συνεργασία με τον οργανισμό ATOPOS CVC x Γραφείο των Υδάτινων Κοινών σε επιμέλεια των Νίκης Δάφνη, Ελένης Ρήγα και Βασίλη Ζηδιανάκη και γενικό συντονισμό της διευθύντριας του μουσείου Έλενας Μελίδη.
Ελένη Μπαγάκη, They Looked for a Place to Dream, 2024, λάδι σε καμβά, 200 × 170 εκ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας και της Γκαλερί Ελένη Κορωναίου.
Μέσα από σύγχρονα έργα καταξιωμένων και ανερχόμενων εικαστικών σε διάλογο με τους ατμοσφαιρικούς χώρους του μνημείου στήνεται μια σύγχρονη αφήγηση (στα συν ο χρηστικός οδηγός και το σχεδιάγραμμα, απαραίτητα αν θέλουμε να υποστηρίξουμε αντίστοιχες συνέργειες μυώντας το κοινό ενός τέτοιου χώρου στη σύγχρονη τέχνη, κάτι το οποίο θα έπρεπε να αποτελεί προγραμματικό στόχο των δημόσιων μουσείων). Μια αφήγηση που αναδεικνύει εύστοχα και αρχαιολογικές πληροφορίες του χώρου μέσα από μια οικοφεμινιστική οπτική και προσφέρει ένα καταφύγιο σκέψης και αναψυχής μέσα στην ήδη κοσμοπλυμμυρισμένη Πλάκα που σε καλεί να επιβραδύνεις ρυθμούς.
Ηλέκτρα Σταμπούλου, Thirsty Towels, 2025, εγκατάσταση, οσφρητικά ερεθίσματα, χειροποίητο γυαλί, μέταλλο, διαστάσεις μεταβλητές. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.
Είτε πρόκειται για τη σχεσιακή οσφρητική εγκατάσταση της Ηλέκτρας Σταμπούλου που δημιουργήθηκε μαζί με προσφύγισσες που πρόσφεραν τον ιδρώτα τους δημιουργώντας ένα συλλογικό "ιδρωμένο τοπίο" ενάντια στην απσμητικοποίηση είτε για τις ελαιογραφίες της Sarah Ettlinger που απεικονίζουν γυναικεία λουτρά του μεσοπολέμου στη Βρετανία που λειτούργησαν ως ένα ασφαλές καταφύγιο (μια συζήτηση που σήμερα αποκτά νέα επικαιρότητα με τα επιχειρήματα των TERF για αποκλεισμό των τρανς γυναικών από αποδυτήρια) ή για τα ποτήρια - βεντούζες της Πάνου Χαραλάμπους στα αποδυτήρια των γυναικών του λουτρού. Το Σαββατοκύριακο μου μας πέρασε τα μουσεία είχαν την τιμητική τους, αν κρίνουμε και από την ανταπόκρισή σας στη σχετική θεματολογία μας με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα των Μουσείων. Ας επιστρέψουμε σε αυτά με την πρώτη ευκαιρία, φτιάχνοντας τις δικές μας αργές ημέρες μουσείων. Το έχουμε ανάγκη!
Sarah Ettlinger, Reflection, 2025, λάδι σε καμβά, 130 × 70 εκ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Πάνος Χαραλάμπους, Βεντούζες, 1997–2001, ποτήρια βεντούζας, διαστάσεις μεταβλητές, μονοκάναλο βίντεο, ασπρόμαυρο, ήχος, 1 ́13 ́ ́. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη.
Διαβάστε Επίσης
Διαβάστε Επίσης
Διαβάστε Επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
Allspice: Michael Rakowitz & Ancient Cultures
Το πρώτο μέρος της τριλογίας "Michael Rakowitz & Ancient Cultures | Παρουσίαση Αρχαίων Πολιτισμών και Σύγχρονης Τέχνης", μια συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Ακρόπολης και του ΝΕΟΝ. Με επίκεντρο το πολυδιάστατο έργο του διεθνώς αναγνωρισμένου σύγχρονου καλλιτέχνη Michael Rakowitz, παρουσιάζονται έργα σύγχρονης τέχνης σε διάλογο με αντικείμενα αρχαίων πολιτισμών από τις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η τριλογία εγγίζει θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, απώλειας και αποκατάστασης, επιβίωσης και δημιουργίας πολιτισμού. Ένας διάλογος με έργα εννοιολογικά, συγκινητικά, φανερά πολιτικά, σίγουρα επίκαιρα, υπενθυμίζοντάς μας τη μοίρα των εμπόλεμων περιοχών αλλά και τα ταξίδια διωγμένων ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών.
Υπερίδρωση: Ιδρώνοντας μαζί
Η έκθεση εξετάζει την εφίδρωση ως βιολογική και συμβολική διαδικασία που συνδέει το ανθρώπινο σώμα με το φυσικό και τεχνολογικό περιβάλλον. Μέσα από τα έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, ο ιδρώτας μετατρέπεται σε εικαστική γλώσσα που μιλά για την αλληλεξάρτηση και την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης μας με το περιβάλλον μας. Η έκθεση δημιουργεί έναν ευαίσθητο διάλογο ανάμεσα στο μνημείο και τη σύγχρονη τέχνη, ενσωματώνοντας τη φιλοσοφία των oθωμανικών λουτρών σε μια σύγχρονη καλλιτεχνική αφήγηση.
