Μία από τις μεγαλύτερες καλλιτεχνικές διοργανώσεις της Βαλτικής δίνει ξανά το παρόν και φέρνει μια υπερεθνική διάσταση στις αφηγήσεις της. Το φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης της Λετονίας Survival Kit 14, που ξεκίνησε το ταξίδι του το 2009 με αφορμή την οικονομική κρίση που βίωνε τότε το βαλτικό κράτος, φέτος συνεργάζεται με την Μπιενάλε του Κάουνας και την Μπιενάλε Γραφικών Τεχνών της Λιουμπλιάνα, εξερευνώντας την ιδέα μιας κοινής, στενής και μακρόχρονης φιλίας και όχι μόνο.
Οι "Εξ’ Αποστάσεως Φιλίες" ανοίγουν ένα ακόμη κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας, ταξιδεύοντας πίσω στη δεκαετία του 1960 και διερευνώντας τις επαφές της σοβιετικής ένωσης και άλλων σοσιαλιστικών συνασπισμών με αφρικανικές χώρες, σε μια προσπάθεια εξάπλωσης της ιδέας του σοσιαλισμού μέσω της περιβόητης Κοινωνίας των Εθνών. Πώς επιτεύχθηκε αυτό; Παρά την έμμεση χειραγώγηση των αφρικανικών κοινοτήτων για χάρη σοσιαλιστικών επιτεύξεων, τα προγράμματα που διοργανώθηκαν στην ήπειρο έδωσαν την ευκαιρία σε μαθητές, εργάτες και καλλιτέχνες να βιώσουν τον κόσμο από μία εντελώς διαφορετική σκοπιά. Αυτήν ακριβώς την οπτική, αλλά και την εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ Βαλτικής, Αφρικής και Ανατολικής Ευρώπης, φιλοδοξεί να αναδείξει το φετινό Survival Kit. Φυσικά, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδωσε ακόμα περισσότερες αφορμές για να διερευνηθούν αυτές οι θεματικές, συνδυαστικά με τις ιστορίες που έχει να αφηγηθεί η σημερινή αφρολετονική κοινότητα στη Ρίγα.
Πριν τη Ρίγα, όπου η έκθεση τρέχει έως 8/10, οι "Εξ’ Αποστάσεως Φιλίες" παρουσιάστηκαν στην Μπιενάλε του Κάουνας, με επόμενη στάση τη Λιουμπλιάνα (έως 14/1/24). Καθώς η θεματική αφορούσε τη γενικότερη αλληλεπίδραση διαφορετικών κοινοτήτων, πολιτισμών και χωρών, επιθυμία των επιμελητριών Alicia Knock και Inga Lāce ήταν οι εκθέσεις να στηθούν σε χώρους όπου η πολυφωνία κυριαρχεί: το ιστορικό Κεντρικό Ταχυδρομείο του Κάουνας, την Αγορά Vidzeme στη Ρίγα και το πρώην εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης στη Λιουμπλιάνα.
Εμείς βρεθήκαμε στη Ρίγα για το φετινό Survival Kit, το οποίο διεξάγεται ταυτόχρονα με την έκθεση "The Artist is Present" στα περίπτερα που βρίσκονται στο πίσω μέρος του κτιρίου. Για αυτήν την παράλληλη έκθεση, μια ομάδα καλλιτεχνών διοργάνωσαν προγράμματα φιλοξενίας σε έξι λετονικά σχολεία, σε μια προσπάθεια να συστήσουν πτυχές της σύγχρονης τέχνης σε μικρότερες ηλικίες . Όμως, η έκθεση μέσα στην αγορά είναι το ζουμί του φεστιβάλ. Ακόμα κι αν η σύγχρονη τέχνη δεν σας ενθουσιάζει -εξάλλου μιλάμε για έργα που, αν και τα περισσότερα εξαιρετικά, ορισμένα ίσως είναι κάπως δύσκολο να ερμηνευτούν με την πρώτη ματιά- ο χώρος όπου παρουσιάζονται είναι λόγος από μόνος του για να δείτε το Survival Kit 14. Η Αγορά Vidzeme (αρχικά Alexander Market), που άνοιξε το 1876, έχει βιώσει πολλές αλλαγές ανά τα χρόνια. Έχει σταματήσει να λειτουργεί εδώ και αρκετό καιρό, με ελάχιστους μόνο πωλητές να δραστηριοποιούνται σε μικρά περίπτερα στον προαύλιο χώρο του γενικότερου κτιριακού συγκροτήματος.
Η εντυπωσιακή εξωτερική όψη της αγοράς ταιριάζει στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που συναντάς περιπλανώμενος στην πόλη, αλλά μπαίνοντας μέσα, αντικρίζεις έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Το ρετρό ύφος της δεν αναδιαμορφώθηκε για χάρη των έργων που στήθηκαν μέσα σε αυτή. Αυτό ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιμελήτριες ήθελαν να μεταδώσουν την αίσθηση μιας ξεπερασμένης εποχής που παλεύει να συνομιλήσει με το παρόν. Μια έκθεση σύγχρονης τέχνης ίσως να είναι και ο καλύτερος τρόπος να ξαναζωντανέψει αυτός ο επιβλητικός χώρος, έστω για τις λίγες εβδομάδες που διεξάγεται το πρότζεκτ. Άλλωστε, οι αγορές ήταν χώρος συνδιαλλαγής διαφορετικών ομάδων ανθρώπων, ακόμα και πολιτισμών, τόνισε η διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης της Λετονίας (LCCA), Solvita Krese, που διοργανώνει το Survival Kit.
Γλυκόπικρες αναδρομές και απόπειρες εκσυγχρονισμού
Αν και πολλοί έχουν μιλήσει για την ανάγκη ανακαίνισης της Αγοράς Vidzeme, ώστε να διατηρήσει τη μοναδικότητά της και να ξαναγίνει ενεργό κομμάτι της σύγχρονης λετονικής πρωτεύουσας, η παραμελημένη της πλέον μορφή ταίριαξε γάντι με τα έργα που δημιουργήθηκαν για το Survival Kit. Τα περισσότερα πρόκειται για εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας, αν και βλέπεις διακριτικές επεμβάσεις σε διάφορα σημεία του χώρου, ζωγραφικά και γλυπτικά έργα, σχέδια και ηχητικά πρότζεκτ. Ιδιότυπα μαυσωλεία που τιμούν σημαντικές μορφές της τέχνης (το εξαιρετικό έργο "The Keeper" του Yonamine αφιερωμένο στον Paulo Kapela), ένα ερευνητικό πρότζεκτ από την Ala Younis με θέμα τους συμβολισμούς των λουλουδιών σε προσωπικό, κοινωνικό και εθνικό επίπεδο, στιγμές από το πρωτοποριακό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ασίας, Αφρικής και Λατινικής Αμερικής που παρουσιαζόταν στην Τασκένδη στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα (κολεκτίβα DAVRA), είναι μερικά από τα έργα που προσπαθούν να προσεγγίσουν διαφορετικές πτυχές της ιστορίας και να συστήσουν ακόμα και τις πιο άγνωστες στιγμές της.
Αρκετά από τα πρότζεκτ της έκθεσης ήταν συνεργασίες καλλιτεχνών με διαφορετικά υπόβαθρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο "The Congress of Ghosts" των kuš! comics, μια ομαδική πρωτοβουλία του λετονικού περιοδικού kuš, το οποίο προσκάλεσε είκοσι καλλιτέχνες να σχεδιάσουν τις δικές τους ιστορίες για το νέο τεύχος του, "Ghosts". Μερικές ιστορίες ζωντάνεψαν για χάρη της έκθεσης και μας καλούν να αναζητήσουμε τα φαντάσματα του παρελθόντος, εμπλέκοντας θέματα ρατσισμού, περιβαλλοντικής κρίσεως αλλά και προσωπικά βιώματα. Συνεργατικό ήταν και το πρότζεκτ "The Albanian Conference" που επικεντρώνεται στη "μόδα" που δημιουργεί η ψηφιοποιημένη προβολή ζητημάτων όπως το black lives matter. Η Αλβανή καλλιτέχνιδα Anna Ehrenstein προσκάλεσε τους DNA, Vidisha-Fadescha, Shaunak Mahbubani και Rebecca Pokua Korang στην πατρίδα της για να εξετάσουν όλα όσα τους συνδέουν, εντάσσοντας το παγκόσμιο σε ένα πιο συγκεκριμένο πλαίσιο, μέσα στην αγορά της Ρίγας. Το αποτέλεσμα; Τρεις οθόνες που προβάλλουν την ένωση διαφορετικών κουλτούρων κυρίως μέσω της μουσικής. Τα έργα εσκεμμένα τοποθετήθηκαν πάνω σε μηχανήματα γυμναστηρίου, υποδηλώνοντας ότι οι διαμαρτυρίες για ένα καλύτερο μέλλον είναι ένα είδος "άσκησης" και ομαδικής προσπάθειας που πρέπει να καταβάλλουμε.
Στο βάθος της αγοράς, ο Jeanne Kamptchouang έχει σκορπίσει χαλασμένες καρέκλες που βρήκε σε διάφορες αγορές ("Abattis"). Η λογική του καλλιτέχνη ήταν να τεμαχίσει ό,τι έχει απομείνει από αυτά τα καθίσματα και να τα παρουσιάσει ως κάτι που δεν λειτουργεί πια και έχει χάσει την αξία του - όπως ακριβώς συμβαίνει συχνά με τον άνθρωπο. Στο πίσω μέρος του κτιρίου και λίγο πριν την έξοδο όπου συναντάμε την παράλληλη έκθεση "The Artist is Present", βρίσκεται η εγκατάσταση "Klucis Goes to Algeria" της Angela Ferreira. Η διαρκώς εξελισσόμενη έρευνα της καλλιτέχνιδας πάνω στο έργο του Λετονού κονστρουκτιβιστή Gustav Klucis οδήγησε στη δημιουργία ενός έργου που συνδυάζει γλυπτική, ήχο και βιντεοτέχνη, για να προσθέσει μία ακόμη αφήγηση πολιτικού περιεχομένου στο Survival Kit.
"Με αφετηρία όλα τα φεστιβάλ, συνέδρια και συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και λειτουργούσαν ως εκδηλώσεις ειρήνης και συμφιλίωσης, κάναμε το εξής ερώτημα: "ποια θα ήταν τα πιο κρίσιμα ζητήματα που θα προέκυπταν σε ένα αντίστοιχο συνέδριο σήμερα;”" αναφέρουν οι επιμελήτριες στον κατάλογο της έκθεσης, εξηγώντας ότι το Survival Kit 14 επικεντρώθηκε στον τρόπο που μπορούν να χτιστούν μελλοντικές φιλίες μεταξύ κρατών και πολιτισμών. Οι σχέσεις, αντιθέσεις, τριβές και διαμάχες που αποκαλύπτονται στο Survival Kit, το καθιστούν ένα φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης που αξίζει τον χρόνο σας. Αν δεν το προλάβετε, μερικά από τα έργα θα παρουσιαστούν στη Σλοβενία, με αφορμή την Μπιενάλε Γραφικών Τεχνών της Λιουμπλιάνα.
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Younes Baba-Ali, Zbynek Baladran και Tereze Stejskalova, Endri Dani, DAVRA Collective (Valeriya Kim, Dona Kulmatova, Zumrad Mirzalieva και Saodat Ismailova), Nolan Oswald Dennis, Inga Erdmane, Anna Ehrenstein μαζί με DNA, Vidisha-Fadescha, Shaunak Mahbubani και Rebecca Pokua Korang, Ângela Ferreira, Yonamine, Ala Younis, Šejla Kamerić, Jeanne Kamptchouang, Nikolay Karabinovych, Žulijens Nuhums Kulibali, kuš! comics (Anna Malicka, Isaac Zavale, Luntu Vumazonke, Mārtiņš Zutis, Oskars Pavlovskis), Marie-Claire Messouma Manlanbien, Ilona Nemeth, Lala Raščić, Liene Pavlovska, Natalie Perkof, Jaanus Samma, Janek Simon και Max Cegielski, Anastasia Sosunova, Adéla Součková, Jihan El Tahri, Thierry Oussou, Sumayya Vally και Moad Musbahi with Thania Peterson και Sukanta Majumdar, Evita Vasiļjeva
Διαβάστε Επίσης
