Χωρίς καμία ειρωνεία, με ευγένεια και καθαρή σκέψη. Μπορείς να συζητάς μαζί του ώρες, ακόμη κι όταν διαφωνείς ριζικά – η πιο σημαντική αρετή για ένα συνομιλητή. Τι να πρωτορωτήσεις τον Παντελή Δεντάκη…Εν όψει της πρεμιέρα του «Αγαπημένε μου Χέρμπερτ» στο Θέατρο Τέχνης μίλησε στη Μαρία Κρύου για την απώλεια, την τέχνη αλλά και τα πρόσφατα γεγονότα στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Ποιο είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο στήνεται η ιστορία του «Αγαπημένε μου Χέρμπερτ»;
“Πρέπει να είμαστε και ευγνώμονες, που μας έχεσαν σε αυτή τη ζωή, χωρίς καν να μας ρωτήσουν... ” λέει προς το τέλος του έργου η Λουίζε, η μητέρα του Χέρμπερτ. Η αδυναμία του Ανθρώπου να σηκώσει το “βάρος της ύπαρξής του”. Ο ήρωας του έργου βιώνει τη σχέση με τη μητέρα του μέσα από την αλληλογραφία. Μοιραία, οι παιδικές αναμνήσεις του εμποτίζονται από την απώλεια.
Πόσο σημαντική θεωρείς μια τέτοια εμπειρία για το σχηματισμό ενός χαρακτήρα;
Μου φαίνεται αδιανόητο να μεγαλώνει ένα παιδί μακριά από την μητέρα του. Δεν νομίζω πως μπορεί να αναπληρώσει κάποιος την αίσθηση ασφάλειας, τρυφερότητας και σταθερότητας που εν δυνάμει δίνει η μητέρα στο παιδί. Η απώλειά της θα του δημιουργήσει ένα τεράστιο ψυχικό κενό, με το οποίο θα παλεύει σε όλη του τη ζωή. Παρόλα αυτά, η φύση είναι απρόβλεπτη και πολλές φορές εκπλήσσει. Πρόσφατα γνώρισα ένα παιδί που ζει σ' ένα Παιδικό Χωριό SOS, μακριά από τη μητέρα του. Ομολογώ πως δεν έχω δει πιο καθαρό, πιο θαρραλέο, πιο δυναμικό, πιο έντιμο βλέμμα στη ζωή μου. Πιστεύω πως αυτό το παιδί θα γίνει ένας θετικός και υγιής άνθρωπος.
Αυτό που αναζητά ο συγγραφέας μέσα από το αυτοβιογραφικό έργο του είναι τη συναισθηματική λύτρωση ή υπάρχει κάτι περισσότερο;
Ο Άχτερνμπους είναι ένας ανατρεπτικός Ποιητής. Μέσα από το “Αγαπημένε μου Χέρμπερτ” καταλαβαίνεις την ανάγκη να διαχειριστεί τον προσωπικό του πόνο, αλλά ταυτόχρονα ανοίγει ένα ζωντανό διάλογο για τη σχέση μητέρας-παιδιού. Ανοίγει ένα διάλογο για τη συναισθηματική αναπηρία των ανθρώπων. Για το πόσο διαφορετική μπορεί να είναι η εσωτερική καταγραφή και η ερμηνεία μιας σχέσης από τα δύο μέρη της. Η Λουίζε νιώθει πως έχει θυσιάσει τη προσωπική της ζωή για χάρη του γιου της και την ίδια στιγμή ο Χέρμπερτ νιώθει πως η μητέρα του τον κράτησε μακριά, τον εγκατέλειψε για χάρη της προσωπικής της ζωής και ελευθερίας.
Πόσο απέχει ο έσω εαυτός από τον έξω; Η τέχνη από τη ζωή;
Δεν ξέρω, πάντα υπάρχει ένα κομμάτι μας, που είναι άκρως προσωπικό και δεν μπορούμε να το μοιραστούμε με κανένα, ούτε καν με τον σύντροφό μας. Όσο πιο μικρό είναι αυτό το κομμάτι, τόσο πιο καθαροί και διαυγείς είμαστε. Ιδανικά η Τέχνη είναι ένα απ' τα εργαλεία της ζωής, που την κάνουν καλύτερη, πιο ουσιαστική, πιο διαλογική, πιο δίκαιη και με μεγαλύτερη φαντασία.
Το έργο έχει αγγίξει κάποιες ευαίσθητες χορδές σου;
Ναι. Μεγάλωσα σε μια υγιή οικογένεια, με δύο εξαιρετικούς γονείς που έκαναν το καλύτερο για τα τρία παιδιά τους. Τους λατρεύω και τους εκτιμώ. Παρόλα αυτά, το αίσθημα εγκατάλειψης που νιώθει ο Χέρμπερτ μου είναι οικείο και γνώριμο. Και εδώ αναλαμβάνει ο ψυχοθεραπευτής...
Ως σκηνοθέτης κατά το ανέβασμα του έργου, αφήνεις κάποια στοιχεία στη τύχη, κρατάς ίχνη από τον αυθορμητισμό των ηθοποιών;
Νομίζω πως ναι. Το θεωρώ ζωτικό για τη δημιουργία μιας παράστασης, με ουσιαστική ανταλλαγή και συνενοχή. Ωστόσο, αυτή μάλλον είναι μια ερώτηση που πρέπει να διατυπωθεί στους ηθοποιούς...
Πώς μετράται η σπουδαιότητα ενός καλλιτέχνη;
Δεν μετράται. Δόξα τω Θεώ. Αλλιώς θα μας έστελναν συνέχεια την “Θεατρική Αστυνομία”.
Ποια είναι η γνώμη σου για τον Γιαν Φαμπρ;
Ανατρεπτικός Βέλγος καλλιτέχνης, πρώην Επιμελητής του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Δεν γνωρίζω το καλλιτεχνικό του έργο. Μου άρεσε που είχε ένα όραμα τετραετίας, εντάσσοντας την λογική της πολιτιστικής πολιτικής και της επιμόρφωσης στο Φεστιβάλ. Αυτό θα πρέπει να το ακολουθήσει ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής. Κατά τ' άλλα, δεν ξέρω αν παρεξηγήθηκαν αυτά που σκεφτόταν ή αυτά που είπε στην συνέντευξη τύπου, αλλά ομολογώ πως όταν διάβασα αυτά που ειπώθηκαν, ένιωσα – το λιγότερο - πως αυτός ο άνθρωπος υποτιμούσε την νοημοσύνη και την αξία του λαού που τον προσκάλεσε.
Πως κρίνεις όλα αυτά που συνέβησαν: από τη την αποκαθήλωση του Γιώργου Λούκου και την ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών στον Γιαν Φαμπρ μέχρι τη στάση που κράτησαν οι Έλληνες καλλιτέχνες;
Πρώτον, νομίζω πως οφείλουμε να μιλήσουμε για τη δουλειά που έκανε ο Γιώργος Λούκος. Αναμόρφωσε το Φεστιβάλ, έφερε το ελληνικό κοινό σε επαφή με σπουδαίες παραστάσεις του εξωτερικού, έδωσε την ευκαιρία σε νέους καλλιτέχνες να επικοινωνήσουν τις δημιουργίες τους. Προφανώς έχει κάνει λάθη και αδικίες. Ποιος δεν κάνει; Τώρα σε σχέση με το οικονομικό ζήτημα, πριν το επιλύσει η δικαιοσύνη, κανείς δεν μπορεί να σχηματίσει άποψη.
Δεύτερον, δεν θεωρώ σωστή την τοποθέτηση του Φαμπρ, ενός ανθρώπου που δεν έχει καμία επαφή με την ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα. Και επίσης θεωρώ παράλογη και υποτιμητική την παρουσίαση ενός βελγικοκεντρικού Φεστιβάλ, με την απουσία ελληνικών παραγωγών. Σε σχέση με τη στάση των καλλιτεχνών αιφνιδιάστηκα θετικά. Πρώτη φορά ένιωσα τέτοια ομοψυχία και σύμπνοια. Και νιώθω πως με αυτή την αφορμή, έχουμε την ευκαιρία να ανοίξουμε ένα πραγματικό διάλογο μεταξύ μας και να διατυπώσουμε τα μεγάλα προβλήματα του χώρου. Πρέπει να ανοίξουμε τα θέματα της επαναφοράς των επιχορηγήσεων, της μεγάλης ανεργίας στον κλάδο μας (αγγίζει το 90%), της ασυδοσίας κάποιων εργοδοτών.
Εσύ, τι φεστιβάλ ονειρεύεσαι;
Οραματίζομαι ένα Φεστιβάλ που θα εντάσσεται στη συνολική πολιτιστική πολιτική που θα χαραχτεί από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεννόηση με τους καλλιτέχνες και το κοινό. Οραματίζομαι ένα Φεστιβάλ που θα δίνει ευκαιρίες σε καταξιωμένους καλλιτέχνες, αλλά και σε νέους δημιουργούς και νέες ομάδες. Ένα Φεστιβάλ χωρίς “αγαπημένα παιδιά” ή ηθοποιούς που παίζουν σε 2-3 παραγωγές την ίδια χρονιά. Ονειρεύομαι ένα Φεστιβάλ όπου Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες δεν θα συναντιόνται μόνο με το κοινό, αλλά και μεταξύ τους, θα ανταλλάσσουν σκέψεις, μεθόδους, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς. Ονειρεύομαι ένα Φεστιβάλ που να είναι “προσβάσιμο” στους άνεργους, στους φοιτητές και γενικότερα σε ανθρώπους που θέλουν να δουν θέατρο και δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα.
Μπήκες πρόσφατα στο Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου. Εκεί πως πάνε τα πράγματα μετά από τόσες παραιτήσεις μελών του διοικητικού;
Θετικά και εποικοδομητικά.
Περισσότερες πληροφορίες
Αγαπημένε μου Χέρμπερτ
Στο αυτοβιογραφικό έργο, ο Άχτερνμπους γράφει για την εγκατάλειψη, για την παντοτινή αναζήτηση της μητέρας, την εύρεση των Απαντήσεων.
