Κώστας Γάκης: "Το "Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην" μας γεμίζει ελπίδα, φωτίζει τη νύχτα μας"

Πώς κύλησε η συνεργασία σας με τον συγγραφέα του έργου "Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην”, Τζεφ Μπάρον, με τον οποίο συνεργαστήκατε πάνω στη νέα μετάφραση του έργου;
Ο Τζεφ Μπάρον είναι ένας πολύ γενναιόδωρος και απαιτητικός συγγραφέας - και πιο απαιτητικός είναι από τον ίδιο του τον εαυτό: γνωρίζοντας ότι το έργο θα ξανανέβει στην Ελλάδα σκέφτηκε ότι η πρώτη μορφή του έργου, εκείνη που γράφτηκε το 1999 έχει ήδη με ένα τρόπο "παλιώσει” και έκρινε ότι έπρεπε να ξαναδουλέψει όλες τις σκηνές με βάση τις ανάγκες και τις κοινωνικές συνθήκες του 2023. Έτσι, όλο το καλοκαίρι δουλέψαμε παρέα τη μετάφραση της νέας εκδοχής του έργου. Δουλεύαμε καθημερινά λέξη - λέξη, φράση - φράση προσπαθώντας να μεταφέρουμε στα ελληνικά την νεοϋορκέζικη ψυχή του έργου. Η αγωνία του Τζεφ ήταν η μετάφραση να είναι λιτή, απέριττη και ουσιώδης, ρέουσα και σύγχρονη, χωρίς να επεξηγεί ή να ωραιοποιεί. Σε όλη τη διαδικασία είχα στο μυαλό μου τον Μίνωα Βολανάκη που έλεγε ότι μέσα στη διαδικασία της μετάφρασης βρίσκεται σπερματικά όλη η σκηνοθεσία ενός έργου... (και τί σπάνια τύχη ήταν αυτή που είχα να συνεργάζομαι με τον ίδιο τον συγγραφέα και να μοιράζεται μαζί μου τα κάτω κείμενα κάθε σκηνής και τις πίσω σκέψεις των ηρώων!). Στο τέλος του καλοκαιριού μετά από αμέτρητες βιντεοκλήσεις και διορθώσεις επί διορθώσεων είχαμε καταλήξει σε μια κοινή μετάφραση για την οποία τώρα είμαστε περήφανοι. Άλλο τόσο περήφανοι είμαστε για τη βαθύτατη φιλία που γεννήθηκε μεταξύ μας μέσα από τη διαδικασία της μετάφρασης.

Είδατε το ιδανικό πρωταγωνιστικό ζευγάρι στα πρόσωπα του Γιώργου Κωνσταντίνου και του Αποστόλη Τότσικα;
Είμαι πολύ χαρούμενος που οι δύο αυτοί εξαιρετικοί ηθοποιοί, οι οποίοι ήταν οι πρώτες μου επιλογές για τους ρόλους είπαν τόσο άσκεφτα και άμεσα το "ναι” στη συνεργασία αυτή. Θεωρώ τον Αποστόλη έναν από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της γενιάς του, με σπάνια αυτοανάφλεξη, νοηματοδότηση και συναισθηματικούς κραδασμούς σπάνιας απόχρωσης. Για τον Γιώργο Κωνσταντίνου τι να πω… με μάγεψε με τη σεμνότητα, τη αέναη νιότη του, τις λεπτεπίλεπτες ποιότητες που βάζει τόσο στο κωμικό όσο και στο συγκινησιακό κομμάτι του έργου. Φυσικά όλα αυτά θα ήταν εντελώς άχρηστα αν δεν υπήρχε η απίστευτη χημεία μεταξύ τους. Αυτή η σύνδεση που είχαν στην πρόβα, μια ψυχική κλωστή τους ένωνε σε κάθε ατάκα, σε κάθε βλέμμα. Μια συγκίνηση, μια λεπτότητα, μια μονάκριβη πυκνότητα μεταξύ τους. Από τη μέρα που γνωριστήκαμε η σχέση μεταξύ των τριών μας είχε τέτοια αγάπη, αλληλοεκτίμηση και αλληλοσεβασμό που τα δάκρυα ήταν συχνό φαινόμενο τόσο στην πρόβα όσο και στις στιγμές των διαλειμμάτων. Στιγμές στις οποίες ανταλλάζαμε όλοι εμπειρίες από τις ζωές μας, με τις ιστορίες φυσικά του Γιώργου από τη ζωή, τη σκηνή και το σινεμά να δεσπόζουν σαν μικροί φάροι γνώσης και συγκίνησης, να μας μαγεύουν γλυκά, να μας ενδυναμώνουν και να μας ενισχύουν.

"Ο απαλός, διακριτικός, τρόπος που ο Ρος (Αποστόλης Τότσικας) στέκεται στο πλευρό του κυρίου Γκρην (Γιώργος Κωνσταντίνου), μπορεί να συμπυκνωθεί σε μία από τις πιο συγκινητικές φράσεις του έργου: "Κύριε Γκρην, σας καταλαβαίνω. Θα πρέπει να είναι πάρα μα πάρα πολύ σκληρό όλο αυτό. Όμως όσο άσχημα και να νιώθετε, ίσως... κάτι να υπάρχει! Κάτι για το οποίο αξίζει να παλεύει κανείς".

Τι έρχεται να μας υπενθυμίσει το έργο στο εδώ και τώρα που ζούμε; 
Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι όλα τα "κάτω κείμενα” του έργου αλλά και του συγκεκριμένου ανεβάσματος τα συζητήσαμε και τα συναποφασίσαμε ισότιμα με την σταθερή μου πια συνεργάτιδα Νατάσα - Φαίη Κοσμίδου με την οποία συνεργαστήκαμε ισότιμα στη σκηνοθεσία. Πιο συγκεκριμένα, ο απαλός, ο διακριτικός, ο μεταξωτός τρόπος που ο Ρος στέκεται στο πλευρό του κυρίου Γκρην, χωρίς να είναι καθόλου πιεστικός, χωρίς να είναι καθόλου παρεμβατικός, μπορεί να συμπυκνωθεί σε μία από τις πιο συγκινητικές φράσεις του έργου: "Κύριε Γκρην, σας καταλαβαίνω. Θα πρέπει να είναι πάρα μα πάρα πολύ σκληρό όλο αυτό. Όμως όσο άσχημα και να νιώθετε, ίσως... κάτι να υπάρχει! Κάτι για το οποίο αξίζει να παλεύει κανείς". Το έργο αυτό, λοιπόν, μας υπενθυμίζει πως πράγματι υπάρχει κάτι. Κάτι που μας οδηγεί να συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε και να αγωνιζόμαστε για έναν κόσμο, μέσα στον οποίο θα ζούμε ελεύθεροι και ευτυχισμένοι. Έναν κόσμο μέσα στον οποίο δεν θα νιώθουμε ντροπή για το ποιοι στ' αλήθεια είμαστε, για το τι φοράμε, για το πώς μιλάμε, για το πώς ερωτευόμαστε, για το ποιον επιλέγουμε να αγαπήσουμε. Έναν κόσμο μέσα στον οποίο μας επιτρέπεται το δικαίωμα στην χαρά, στον έρωτα αλλά και το δικαίωμα στο πένθος και στα δάκρυα. Έναν κόσμο ζεστό και φιλόξενο, που μας χωράει όλες και όλους.

Με ποιο τρόπο διαπραγματεύεται ο συγγραφέας τα θέματα της αλλοτρίωσης, της διαφορετικότητας και του χάσματος των γενεών; 
Ο συγγραφέας, μέσα από το έργο του αυτό μας γεμίζει ελπίδα, φωτίζει τη νύχτα μας. Δύο άνθρωποι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, καταφέρνουν μέσα από μία κοινή διαδικασία να κάνουν μια βουτιά μέσα στον εαυτό τους και να αισθανθούν τι πραγματικά έχουν ανάγκη, να κάνουν μία βουτιά στο μέσα του διπλανού τους και να αισθανθούν τι πραγματικά έχει και ο άλλος ανάγκη, καταφέρνουν να σπάσουν τις τόσες άμυνες τους, να γκρεμίσουν το τείχος που τους χωρίζει και να φτάσουν μαζί σε ένα βαθύ μοίρασμα, σε μία ειλικρινή και ουσιαστική επικοινωνία. Ναι, πονάει να χάνεις αυτό που αγαπάς. Ναι, πονάει να ντρέπεσαι για όσα νιώθεις. Ναι, πονάει να αισθάνεσαι ότι δεν ανήκεις πουθενά. Ναι, πονάει να μην βρίσκεις στην οικογένεια σου καταφύγιο. Όμως στο τέλος κάθε παράστασης ο Ρος θα βρίσκει τον κύριο Γκρην και ο κύριος Γκρην θα βρίσκει τον Ρος. Το έργο μας "διδάσκει" να μην είμαστε μόνοι. Να κάνουμε το βήμα, να ανοίξουμε την πόρτα στον διπλανό μας, να σταθούμε στο πλευρό αυτών που μας έχουν ανάγκη, να επιτρέψουμε και εμείς στον άλλον να μας πλησιάσει. Να φροντίσουμε και να φροντιστούμε. Μέσα σε αυτό το "μαζί" κρύβεται όλη η αγάπη, η υπομονή και η δύναμη που χρειαζόμαστε για να επουλωθούν οι πληγές μας. Κάπως έτσι η ομοφυλοφιλία του νεαρού Ρος στο τέλος του έργου είναι πλέον αποδεκτή από τον κύριο Γκρην. Ο ίδιος ο κύριος Γκρην στο τέλος του έργου έχει παραμερίσει όλα τα αγκάθια του "γερο-παράξενου” και έχει εκθέσει στον νεαρό όλη την ευαισθησία, την ευαλωτότητά του και τη δίψα για ζωή. Κανένα χάσμα γενεών πια, κανένας στείρος ρατσισμός. Μόνο δυο ψυχές έκθετες και διαθέσιμες η μία στην άλλη. 

Συνυπάρχουν το κωμικό με το δραματικό στοιχείο στο "Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην”;
Αναμφίβολα ο Τζεφ Μπάρον στο έργο αυτό έχει πετύχει ως συγγραφέας μια μαγική ισορροπία μεταξύ της βαθύτατης συγκίνησης και του κατεδαφιστικού χιούμορ. Είναι πολύτιμα και ανακουφιστικά τα αθρόα γέλια που ακούγονται σε όλο το πρώτο μέρος του έργου μας κι άλλο τόσο πολύτιμα είναι τα δάκρυα με τα οποία αποχωρεί το κοινό όταν βγαίνει από το θέατρο Αργώ. Το έργο είναι τόσο προσεκτικά γραμμένο που ακόμα και το γέλιο μπορεί να σε κάνει να "δαγκωθείς” μέσα σου, καθώς ο κύριος Γκρην απεχθάνεται αρχικά μετά βδελυγμίας την ομοφυλοφιλία του νεαρού Ρος Γκάρντινερ, μοιάζοντας εντελώς αποκομμένος από τη σύγχρονη συζήτηση για το φύλο και τα σχετικά κινήματα. Αντίστοιχα τα δάκρυα δεν είναι μόνο δάκρυα λύπης. Είναι και δάκρυα χαράς, λύτρωσης και συγκίνησης που δύο τόσο διαφορετικοί άνθρωποι κατάφεραν να κάνουν πέρα τις προκαταλήψεις τους, να γίνουν εν τέλει συγγενείς, να γίνει ο ένας γέφυρα για τον άλλον στην επόμενη πιο πλούσια και πιο εκπληρωμένη φάση της ζωής τους. 

Πώς εξερευνήσατε το έργο από μουσικής άποψης προκειμένου να δημιουργήσετε την πρωτότυπη σύνθεση που ντύνει μουσικά την παράσταση; 
Χαίρομαι που με ρωτάτε για τη μουσική σύνθεση του έργου γιατί όπως είναι γνωστό σε όλες μου τις σκηνοθεσίες πάντοτε υπογράφω και ως συνθέτης. Ο τρόπος που βλέπω τη ζωή είναι μουσικός και ο τρόπος που σκηνοθετώ ή πλάθω θεατρικά σύμπαντα πάντα παίζει με το ρυθμό, τα ημιτόνια, τις εντασιακές διαφοροποιήσεις από τον ψίθυρο ως την σπαρακτική κραυγή και φυσικά το τραγούδι που είναι η πρωταρχική ουσία μου. Στην συγκεκριμένη παράσταση η μουσική συνομιλεί με τους χαρακτήρες ισότιμα ως ένας τρίτος παίκτης. Άλλοτε ελευθερώνει υποδόρια όσα οι χαρακτήρες δεν μπορούν να φανερώσουν, άλλοτε μεταφέρει ψιθύρους από γράμματα που δεν ανοίχτηκαν αλλά και φωνές απόντων προσώπων, άλλοτε θυμίζει το δύσκολο παρελθόν κι άλλοτε -ειδικά στο φινάλε- δίνει διέξοδο φωτεινή και αισιόδοξο ορίζοντα προς το κοινό μέλλον των δύο ηρώων, που πλέον μοιάζουν σαν πατέρας με γιο που ξαναβρέθηκαν. Αγαπημένες μου μουσικές σε αυτή την παράσταση είναι το βαλς του κυρίου Γκρην αλλά και τα δύο τραγούδια στην έναρξη του πρώτου και του δεύτερου μέρους όπου μια a capella γυναικεία φωνή, η οποία εκπροσωπεί τη μνήμη, σιγά - σιγά συγχωνεύεται με το θόρυβο της Νέας Υόρκης. 

Ποιες ακόμη παραστάσεις υπογράφετε φέτος και ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια;
Η κωμωδία της Δήμητρας Παπαδοπούλου "Ο φίλος μου ο Ντοστογιέφσκι” την οποία έχω σκηνοθετήσει παίζεται στο θέατρο Άλφα - "Ληναίος - Φωτίου” για τέσσερις παραστάσεις από 13/12. Επίσης ο "Αμπιγιέρ” συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά στο θέατρο "Τζένη Καρέζη” έως 7 Ιανουαρίου και μετά μετακομίζει στο Αριστοτέλειον στη Θεσσαλονίκη από 12 Ιανουαρίου. Τέλος, με την Συντροφιά των Ονειροπόλων, τη θεατρική κολεκτίβα στην οποία ανήκω, θα κάνουμε πολλές δράσεις ποιητικές, τραγουδιστικές, βαριετέ και κοσμοαλλακτικά ανοίγματα ως το Πάσχα. Οι δράσεις αυτές θα απλωθούν σε δύο αγαπημένα θέατρα, το Άλφα - "Ληναίος - Φωτίου” και το ανακαινισμένο θέατρο Αργώ.