© shutterstock
Οι εκδόσεις Πόλεις ανακοίνωσαν όλα τα δοκίμια που πρόκειται να κυκλοφορήσουν μέχρι τον Δεκέμβριο. Τα ζητήματα που πραγματεύονται; Με θέματα από την ακροδεξιά και την ανασυγκρότηση της Αριστεράς μέχρι το woke και αφροαμερικανικά κινήματα, αυτά είναι τα νέα δοκιμιακά βιβλία που αναμένουμε.
Αθήνα 403 | Η ιστορία ως χορικό - Vincent Azoulay, Paulin Ismard
μετάφραση: Δημήτρης Δημακοπουλος
Στα τέλη του 5ου αιώνα π.X., αμέσως μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου και την ήττα της Αθήνας, μια επιτροπή τριάντα Αθηναίων βρήκε την ευκαιρία να καταλύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς που ρύθμιζαν την πολιτική ζωή της πόλης τους για παραπάνω από έναν αιώνα. Ήταν η αρχή μιας αιματηρής εμφύλιας σύγκρουσης που διήρκεσε σχεδόν έναν χρόνο. Η δημοκρατία αντιστάθηκε στους ολιγαρχικούς με τη βοήθεια ενός στρατού εθελοντών υπό την ηγεσία του Θρασύβουλου. Έπειτα από σκληρές μάχες, η δημοκρατία αποκαθίσταται το φθινόπωρο του 403.
Με αφετηρία δέκα πρόσωπα, το ανά χείρας βιβλίο παρουσιάζει τα γεγονότα εκείνης της περιόδου από μια άλλη οπτική γωνία. Οι συγγραφείς εμπνέονται από το πρότυπο του αρχαίου χορού και προτείνουν μια νέα ανάγνωση της αθηναϊκής κοινωνίας, πέρα από τις παγιωμένες διακρίσεις ανάμεσα σε πολίτες, μετοίκους και δούλους. Οι βαναυσότητες του εμφυλίου πολέμου προκάλεσαν την ανάδυση πολλαπλών ρευστών συλλογικοτήτων γύρω από κεντρικές μορφές όπως ο αταξινόμητος Σωκράτης, ο ολιγαρχικός Κριτίας, ο ρήτορας Λυσίας, αλλά και ο δημόσιος γραμματέας Νικόμαχος, ο πρώην δούλος Γήρυς και η ιέρεια Λυσιμάχη. Οι συγγραφείς αποκαλύπτουν με αυτό τον τρόπο τις ιεραρχίες και τις εντάσεις, τις πρακτικές και τα συναισθήματα των κατοίκων της Αθήνας. Αναδύεται έτσι μια καινούργια χαρτογραφία της αθηναϊκής κοινωνίας, με κεντρικούς άξονες την πολλαπλότητα και την ενδεχομενικότητα.
Μέσω αυτής της αφήγησης της ιστορίας ως χορικού αναπτύσσεται ένας προβληματισμός για το πώς συγκροτείται μια κοινωνία: ποιες διαδικασίες οδηγούν μια κοινότητα στον αλληλοσπαραγμό, ή ακόμα και στην αποσύνθεση, και έπειτα στην επανίδρυση; Ένας καίριος στοχασμός, που αφορά επίσης πολλά ανοιχτά ζητήματα της ταραγμένης εποχής μας.
Μια παράξενη νίκη | Η άκρα δεξιά ενάντια στην πολιτική- Michaël Fœssel-Étienne Ollion
μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Όταν μιλάμε σήμερα για την άκρα δεξιά, τι εννοούμε ως νίκη της; Αναμενόμενη, επίφοβη, αναπόδραστη: δεν λείπουν τα επίθετα που τη χαρακτηρίζουν. Ίσως όμως η νίκη αυτή να είναι πρώτα απ’ όλα παράξενη. Είναι παράξενο, για παράδειγμα, να βλέπουμε την ξενοφοβία να γίνεται προπύργιο της Δημοκρατίας, ή να ακούμε ότι το οικονομικό πρόγραμμα της άκρας δεξιάς συγγενεύει με εκείνο της αριστεράς. Είναι παράξενο επίσης να βλέπουμε τη γαλλική άκρα δεξιά να υποστηρίζει την κατοχύρωση των αμβλώσεων στο Σύνταγμα και να συντάσσεται με τον πολιτισμικό φιλελευθερισμό.
Στη Γαλλία όπως και αλλού, ο παράξενος αυτός χαρακτήρας αποτελεί ένα στοιχείο της ακροδεξιάς νίκης. Η τελευταία είναι απόρροια ενός θολώματος των πολιτικών συντεταγμένων της σύγχρονης δημοκρατίας. Η αποδυνάμωση της διαιρετικής τομής μεταξύ αριστεράς και δεξιάς, η εγκατάλειψη μιας κοινής μνήμης, η καθίζηση του δημόσιου διαλόγου συνέβαλαν στο να γίνει αγνώριστο ένα ρεύμα το οποίο, για να επικρατήσει, έχει ακριβώς ανάγκη να είναι αγνώριστο. Δεν είναι τόσο οι ιδέες της άκρας δεξιάς που έφεραν τον θρίαμβό της, όσο η υποπολιτική της, η οποία συνδυάζει μια υποτιθέμενη κοινή λογική και "εθνικές αξίες" προσαρμοσμένες στα γούστα της εποχής.
Απέναντι σε αυτή την ταυτοτική ηθική, οι συγγραφείς προτείνουν να στραφούμε ξανά σε μια πολιτική της ισότητας. Και να σκεφτούμε ένα "εμείς" που δεν θα είναι απλώς "δικό μας", ούτε θα περιορίζεται στο "σπίτι μας".
Το "woke": Η κατασκευή ενός μύθου - Alain Policar
επίμετρο: Jean-Yves Pranchère
μετάφραση: Αριάδνη Μοσχονά
Ο θόρυβος για τη "woke ατζέντα" δεν είναι παρά ένα πρόσχημα για την υπεράσπιση των αντιδραστικών απόψεων που αρνούνται τον συστημικό χαρακτήρα των αδικιών και των ανισοτήτων. Υποδεικνύεται ένας υποτιθέμενος εσωτερικός εχθρός, σύμμαχος και συνένοχος των αντιπάλων του "δυτικού πολιτισμού", τα θεμέλια του οποίου εκείνη επιδιώκει, δήθεν, να υποσκάψει.
Ο θόρυβος για τη "woke ατζέντα" επιχειρεί να συκοφαντήσει όλα τα κινήματα αμφισβήτησης που προέρχονται από μειονότητες οι οποίες χαρακτηρίζονται υποτιμητικά ως "υπερευαίσθητες".
Όλοι όσοι επιτίθενται στο "woke", κυρίως η πολιτική εξουσία και η πανεπιστημιακή Δεξιά, αποσκοπούν στην καταπολέμηση της κριτικής σκέψης. Στρέφονται εναντίον όλων εκείνων που αμφισβητούν την κυρίαρχη κατάσταση των πραγμάτων, που αγωνίζονται για την κοινωνική δικαιοσύνη και για τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων. Οι πολέμιοι του "woke" δεν διστάζουν να οικειοποιούνται τις θεματικές και το λεξιλόγιο των αντιπάλων τους (μιλούν κι αυτοί για αδικίες και διακρίσεις) προκειμένου να αδειάσουν αυτές τις έννοιες από κάθε ουσιαστικό περιεχόμενο. Το βιβλίο του Αλαίν Πολικάρ προσπαθεί να αντικρούσει αυτόν τον σφετερισμό.
Η θεωρία της συναίνεσης - Clara Serra
μετάφραση: Ειρήνη Οικονόμου
Η έννοια της συναίνεσης στη σεξουαλική πράξη είναι αναγκαία, αλλά όχι επαρκής. Το "ναι" δεν αρκεί. Πρέπει να υπάρχει πάντοτε η πραγματική δυνατότητα του "όχι", ανεξαρτήτως του τι πιθανόν να συμφωνήθηκε πριν ή τού αν μια σεξουαλική σχέση έχει ήδη ξεκινήσει. Η όποια συναίνεση πρέπει να είναι δυνατόν να ανακαλείται ανά πάσα στιγμή. Κλασικό ιστορικό παράδειγμα: η συναίνεση στον γάμο είναι έγκυρη μόνο όταν αναγνωρίζεται η δυνατότητα του διαζυγίου.
Η νεοφιλελεύθερη άποψη του συμβολαίου, που θεωρεί ότι το "ναι" είναι αρκετό, στηρίζεται στην υποτιθέμενη ισότητα των συμβαλλομένων μερών, που προϋποθέτει την τυπική δυνατότητα του "όχι". Είναι, όμως, έτσι; Οι γυναίκες πολύ συχνά εγκλωβίζονται στη μέγγενη πολλαπλών ανισοτήτων (υλικών, οικονομικών, κοινωνικών, συζυγικών), πράγμα που καθιστά δύσκολη και αμφίβολη τη δυνατότητα της άρνησης. Επιπροσθέτως, υποστηρίζει η συγγραφέας, πρέπει να απαλλαγούμε από την ψευδαίσθηση ότι η συναίνεση ταυτίζεται με τη σεξουαλική επιθυμία. Η επιθυμία δεν είναι ούτε το τρελό άλογο που πρέπει να υποτάξουμε, ούτε η μακάρια εκδήλωση ενός πνεύματος απελευθέρωσης. Η επιθυμία είναι κάτι πολύπλοκο, αντιφατικό, ανορθολογικό, και πρέπει να αποδεχτούμε ότι μπορεί να υπάρχει διάσταση μεταξύ επιθυμίας και βούλησης. Μπορεί να επιθυμείς, αλλά να μη θέλεις. Και η εκδήλωση αυτής της άρνησης πρέπει να είναι πάντοτε δυνατή και να γίνεται πάντοτε σεβαστή.
Η πολιτική σε κρίση - Στέφανος Δημητρίου
Σε αυτό το βιβλίο προσπαθώ να εξετάσω τα ουσιώδη γνωρίσματα μιας δημοκρατικής, μεταρρυθμιστικής Αριστεράς, η οποία σήμερα δεν υφίσταται ως ενιαίος πολιτικός φορέας, αλλά ως ρεύμα ιδεών και σύστημα αξιών, χωρίς συγκροτημένη και αυτοτελή πολιτική υπόσταση και οργανωτική διάπλαση. Μια τέτοια Αριστερά, όμως, για να υπάρξει και ως δημοκρατική και ως μεταρρυθμιστική, δηλαδή πραγματικά –και όχι ηχηρώς διακηρυκτικά– ριζοσπαστική, θα πρέπει να ξαναβρεί τη λαϊκότητά της, η οποία αντίκειται σε κάθε λαϊκισμό. Πρόκειται για κάτι πολύ δύσκολο. Και ακόμα πιο δύσκολο είναι να αποκατασταθεί η αυτονομία της πολιτικής. Σήμερα το κομματικό σύστημα εργάζεται στις χαραμάδες της πολιτικής.
Η ίδια η πολιτική έχει πάψει να είναι το κέντρο αυτού του συστήματος. Το μείζον ζήτημα, όμως, σήμερα είναι η πολιτική, μεταρρυθμιστική ανασυγκρότηση της χώρας μας, αρχίζοντας από τη μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος. Ποιες δυνάμεις της Αριστεράς, σήμερα, μπορούν να εκπονήσουν ένα συνεκτικό, ριζοσπαστικό, αλλά και πραγματιστικό ταυτόχρονα, σχέδιο μιας τέτοιας μεταρρυθμιστικής ανασυγκρότησης; Αυτό νομίζω –και θα προσπαθήσω να δείξω, σε αυτό το βιβλίο– ότι είναι το πολιτικό καθήκον της δημοκρατικής Αριστεράς. [...]
Στ. Δ.
Black Power - Θανάσης Μήνας
Το βιβλίο αυτό παρακολουθεί τα αφροαμερικανικά κινήματα από τους πρώτους υπέρμαχους της κατάργησης της δουλείας, τους λεγόμενους Abolitionists, στο Black Power των 60’s και από εκεί έως το πρόσφατο Black Lives Matter.
Το βιβλίο εστιάζει στις προσωπικότητες που τέθηκαν στην εμπροσθοφυλακή αυτών των κινημάτων. Όχι κατ’ ανάγκη επειδή ήταν χαρισματικές· οι μεμονωμένες προσωπικότητες λειτουργούν περισσότερο ως οδοδείκτες, ως συμβολικοί αντιπρόσωποι των συλλογικών αγώνων ενός καταπιεσμένου λαού.
Πάντα υπό το πρίσμα του Black Power, το βιβλίο αυτό μιλάει για πρώιμες φεμινίστριες όπως η Ida B. Wells, αμπολισιονιστές όπως ο Frederic Douglas, ερμηνεύτριες του blues που διεκδίκησαν τη σεξουαλική τους ελευθερία όπως η Bessie Smith, πρωτοπόρους συνδικαλιστές όπως ο A. Philip Randolph, νομικούς όπως η Pauli Murray, διανούμενους όπως ο W. E. B. Du Bois, ο Langston Hughes και ο James Baldwin, παναφρικανιστές όπως ο Marcus Garvey, δημοσιογράφους όπως η Ella Baker, πρωτοπόρους ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστές όπως ο Bayard Rustin, ακτιβιστές της Πολιτικής Ανυπακοής όπως η Rosa Parks, εκπαιδευτικούς όπως ο Medgar Evers, μαρξίστριες όπως η Angela Davis, πολιτικοποιημένους ιερείς όπως ο Jesse Jackson, αθλητές που ήρθαν σε σύγκρουση με το κατεστημένο όπως ο Muhammad Ali ή οι Tommie Smith και John Carlos, οξυδερκείς συγγραφείς όπως ο Ralph Ellison, η Toni Morrison ή ο John Edgar Wideman, ριζοσπάστες μουσικούς της jazz όπως ο John Coltrane ή ο Archie Shepp και της soul όπως ο Curtis Mayfield, κινηματογραφιστές όπως ο Spike Lee· αναφέρεται επίσης σε κινήματα όπως ο παναφρικανισμός ή η Αναγέννηση του Χάρλεμ, σε πασιφιστικές θρησκευτικές συσπειρώσεις όπως η Southern Christian Leadership Conference, φοιτητικές ενώσεις όπως η Student Nonviolent Coordinating Committee και σε μαχητικές οργανώσεις όπως το Black Panther Party.
Polaroid για την Ελλάδα - Μικέλα Χαρτουλάρη
Οι Polaroid για την Ελλάδα είναι ένα πολυφωνικό αφήγημα για την ελληνική
περιπέτεια και τις προοπτικές της, με ορόσημα το "Εικοσιένα", τη "Μεταπολίτευση" και το
σκοτεινό παρόν. Εξήντα μία ματιές με ειδικό βάρος και εμπειρία παρατηρούν με
τηλεσκόπιο ή μικροσκόπιο την κοινωνία στην Ελλάδα, 61 φωνές αφουγκράζονται και
αποκρυπτογραφούν το σήμερα και το χτες με αγωνία για το αύριο.
Πώς θα μπορούσε να είναι η επόμενη μέρα για την χώρα; Τι είδους αλλαγές θα άντεχε η ελληνική κοινωνία; Τι σημαίνει το ότι μπήκαμε στην εποχή της "πολυκρίσης"; Ποια είναι τα μεγάλα ταμπού στην Ελλάδα; Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειας σε σχέση με τη σεξουαλική βία; Τι βιώνει η δεύτερη γενιά μεταναστών; Πώς εξελίχθηκε το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα σε αιχμή του δόρατος για τα ανθρώπινα δικαιώματα; Είναι επαρκής η νομοθεσία για την αντιμετώπιση της διαφθοράς; Έχει τους πόρους η χώρα για να διεκδικήσει επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας; Υπάρχει σενάριο σωτηρίας για την κλιματική κρίση; Έχει ηττηθεί ο κοινοβουλευτισμός; Ποιο είναι το πρόταγμα για το αύριο; Ποιους ενδιαφέρει η συζήτηση για τα "Γλυπτά του Παρθενώνα"; Αρχαιότητες ή ανάπτυξη; Ήταν "Επανάσταση" το Εικοσιένα ή "Πόλεμος Ανεξαρτησίας"; Γιατί είναι κρίσιμο να εστιάσουμε στην "ιστορία του παρόντος"; Μπορούμε να μιλήσουμε για κοινή κοινωνία σήμερα; Ποιο είναι το βασικό γνώρισμα της κουλτούρας της Μεταπολίτευσης; Γιατί είναι δύσκολο στοίχημα η εκπαίδευση; Έχει κανονικοποιηθεί ο ακροδεξιός λόγος; Πώς εξελίσσεται ο ρόλος των διανοούμενων στη δημόσια σφαίρα; Διαμορφώνει συνειδήσεις η πεζογραφία; Συζητά η νεολαία για την επανάσταση; Έχει πράγματι μετατοπιστεί η Ελλάδα ιδεολογικά, αξιακά και πολιτισμικά;
Στις Polaroid για την Ελλάδα η Μικέλα Χαρτουλάρη συζητά με εξήντα ένα πρόσωπα
από όλες τις γενιές.
Η Μικέλα Χαρτουλάρη είναι δημοσιογράφος.
Διαβάστε Επίσης
