ΕΜΣΤ: Αφιέρωμα στον γλύπτη Θόδωρο και νέες προβολές στο Cinefix

Με την έναρξη του νέου έτους, το ΕΜΣΤ παρουσιάζει το νέο του εκθεσιακό πρόγραμμα για το 2025. Από την Τρίτη 14 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο της δράσης "Spotlight στη συλλογή", παρουσιάζονται δύο ακόμα σημαντικά έργα από τη Δωρεά της Συλλογής Δ.Δασκαλόπουλου: το "Stop Counting” μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση της Σκωτσέζας καλλιτέχνιδας Karla Black και το "Up in the Sky", μια σειρά φωτογραφιών της ιθαγενούς Αυστραλής καλλιτέχνιδας Tracey Moffatt.

Στις 8 Φεβρουαρίου το ΕΜΣΤ εγκαινιάζει την έκθεση "Θόδωρος, γλύπτης, Αντί Αναδρομικής" σε επιμέλεια του Σταμάτη Σχιζάκη, η οποία αποτελεί την πρώτη προσπάθεια ερμηνείας και παρουσίασης του έργου του γλύπτη Θόδωρου μετά τον θάνατό του και αξιοποιεί σχεδόν όλα τα έργα και το πλούσιο αρχειακό υλικό που κληροδότησε ο γλύπτης στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Παράλληλα το μουσείο παρατείνει έως τις 15 Φεβρουαρίου την αναδρομική έκθεση της Penny Siopis "For Dear Life”, μια έκθεση που κέρδισε κοινό καικριτικούς και αναδείχθηκε ως μια από τις καλύτερες 10 εκθέσεις στην Ευρώπη το 2024 σύμφωνα με το γνωστό διεθνές περιοδικό τέχνης FRIEZE. Mε αυτήν ολοκληρώνεται και ο κύκλος εκθέσεων "Κι’ αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;". Στο πλαίσιο του ίδιου κύκλου συνεχίζονται έως τις 26 Ιανουαρίου οι εκθέσεις φωτογραφίας "Portraits” της Μaria Cyber και "Salt” της Lola Flash.

Το πρόγραμμα αναλυτικά

Θόδωρος, Αντί Αναδρομικής

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει, από 8 Φεβρουαρίου 2025 έως 25 Ιανουαρίου 2026, το αφιέρωμα "Θόδωρος, Αντί Αναδρομικής", σε επιμέλεια Σταμάτη Σχιζάκη.

Η έκθεση είναι η πρώτη προσπάθεια ερμηνείας και παρουσίασης του έργου του γλύπτη Θόδωρου μετά τον θάνατό του και αξιοποιεί σχεδόν όλα τα έργα και το πλούσιο αρχειακό υλικό που κληροδότησε ο γλύπτης στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει την βαθιά και προφητική σκέψη του, τις σημαντικότερες στιγμές του έργου του αλλά και την συνολική πορεία ενός σύγχρονου δημιουργού που με τα λόγια και τις πράξεις του στιγμάτισε την γλυπτική στην Ελλάδα. 

Ειδικότερα, ο Θόδωρος αγωνίστηκε για να ανανεώσει την γλυπτική γλώσσα και να την αναδείξει σε ένα περιβάλλον όπου επικρατούσε η έντυπη και οπτικοακουστική επικοινωνία. Μέσα σε αυτή την προσπάθεια, ο Θόδωρος ήταν πρωτεργάτης πρωτοποριακών και σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών, πραγματοποιώντας περφόρμανς, ηχητικά γλυπτά, εννοιολογικά έργα αλλά και τις πρώτες δράσεις μιας ιδιότυπης θεσμικής κριτικής, για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Κοινός παρονομαστής σε όλη του τη δραστηριότητα υπήρξε ο κοινωνικός και πολιτικός ρόλος του καλλιτέχνη και η σημασία ένταξης καλλιτεχνικών φωνών στον δημόσιο λόγο. Τις παραπάνω ιδέες ο Θόδωρος τις έκανε πράξη μέσα από τη συστηματική και ιδιαίτερη παρουσία του στα μέσα μαζικής επικοινωνίας: εφημερίδες, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Αντλώντας έμπνευση από την ίδια την εκθεσιακή πρακτική του Θόδωρου, όπως και από τα κριτικά του σχόλια πάνω στη λειτουργία των θεσμών, ο σχεδιασμός της έκθεσης αναδεικνύει τα όρια και τις δυνατότητες μιας μουσειακής αναδρομικής έκθεσης. Υπονομεύοντας τον προσωποκεντρικό και παρελθοντικό χαρακτήρα μιας αναδρομικής έκθεσης, μαζί με τα έργα του Θόδωρου παρουσιάζονται και έργα 5 καλλιτεχνών - Νίκος Αρβανίτης, Πάκυ Βλασσοπούλου, Ίρις και Λήδα Λυκουριώτη, Κώστας Μπασάνος, Γιάννης Παπαδόπουλος - που έχουν συνδιαλλαγεί κριτικά με αντίστοιχους διαχρονικούς προβληματισμούς.

Η έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα παρουσιάσεων της Συλλογής του ΕΜΣΤ και θα λάβει χώρα στον 2ο όροφο του Μουσείου (χώρος παρουσίασης των συλλογών). Η σκηνογραφία της έκθεσης έχει υλοποιηθεί από τον αρχιτέκτονα και σκηνογράφο Γιάννη Αρβανίτη και οριοθετεί ενότητες έργων μέσα από ειδικά διαμορφωμένους νέους εκθεσιακούς χώρους που διαδέχονται ο ένας τον άλλον καταλήγοντας σε ένα απρόσμενο περιβάλλον συνύπαρξης των έργων με τον επισκέπτη. Ο συνολικός χώρος έχει διαμορφωθεί ριζικά ώστε να μπορεί να φιλοξενεί και μελλοντικές εκθέσεις της Συλλογής.

Ο Θόδωρος γεννήθηκε το 1931 στο Αγρίνιο. Την περίοδο 1952-1957 σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Από το 1959 έως το 1962 συνέχισε τις σπουδές του με κρατική υποτροφία στο Παρίσι, στην Ecole Nationale Superieure des Beaux-Arts, καθώς και στην Academie du Feu, όπου σπούδασε μεταλλοτεχνία. Συνεργάστηκε με την Αίθουσα Τέχνης Δεσμός όπου πραγματοποίησε πολλές από τις σημαντικές του ατομικές εκθέσει, όπως και με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. Το 1972 ο Θόδωρος δίδαξε στο California State University ενώ το 1980 εκλέχθηκε καθηγητής Πλαστικής στη σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου όπου δίδαξε μέχρι το 1998. Ανάμεσα στις κυριότερες εκθέσεις του είναι η συμμετοχή στα Ευρωπάλια το 1982 στις Βρυξέλλες με την Performance "ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΧΧΧ – One-man Sculptural Musical Show" και η αναδρομική έκθεση με τίτλο "Στίγματα Πορείας- Ίχνη Αφής, Αντικείμενα" στην Εθνική Πινακοθήκη το 1984. Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ με τις πολυάριθμες μεγάλες ατομικές του εκθέσεις προσπαθούσε συχνά να επανανοηματοδοτήσει το πρώιμο έργο του. Πέθανε το 2018 στην Αθήνα. Με τη διαθήκη του κληροδότησε 110 έργα του καθώς και το εργαστήριο του στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Karla Black & Tracey Moffatt

15/1-9/3
Συντονισμός: Ελένη Κούκου, Τίνα Πανδή
3ος όροφος | Spotlight στη συλλογή

Στο πλαίσιο του προγράμματος με τίτλo Spotlight το ΕΜΣΤ παρουσιάζει δύο σημαντικά έργα: μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση της Σκωτσέζας καλλιτέχνιδας Karla Black (γεν. 1972) και μια σειρά φωτογραφιών της ιθαγενούς Αυστραλής καλλιτέχνιδας Tracey Moffatt (γεν. 1960) –  από τη συλλογή του Μουσείου που αποτελούν μέρος της μεγάλης Δωρεάς της Συλλογής Δ.Δασκαλόπουλου, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό του μουσείου να γνωρίσει δύο σημαντικές καλλιτέχνιδες της συλλογής του ΕΜΣΤ σε μεγαλύτερο βάθος. Oι ίδιες παρουσιάζουν επίσης έργα τους στην έκθεση της συλλογής "Γυναίκες, μαζί", στον 3ο όροφο του Μουσείου.

Στο Project Room 1, του 3ου ορόφου, παρουσιάζεται η εγκατάσταση "Stop Counting" (2013) της Karla Black. Η Black υιοθετεί απρόσμενα και ευτελή υλικά – όπως καλλυντικά, ζάχαρη και σελοφάν – στην αντισυμβατική γλυπτική πρακτική της για τη δημιουργία μνημειακών εγκαταστάσεων, αμφισβητώντας τις επικρατούσες αντιλήψεις σχετικά με τη στιβαρότητα και τη μονιμότητα της τέχνης. Τα γλυπτά της, αν κι εκ πρώτης όψεως δείχνουν εύθραυστα, έχουν μια επιβλητική παρουσία, προσκαλώντας τους θεατές να εξερευνήσουν την ένταση ανάμεσα στις ιδιότητες του ευάλωτου και του ανθεκτικού, ενθαρρύνοντας έναν στοχασμό πάνω στην παροδικότητα της ζωής. Η Black έτσι αμφισβητεί την ιεραρχία των καλλιτεχνικών μέσων, αναβιβάζοντας το καθημερινό σε ξεχωριστό. Η μεγάλη εγκατάσταση αποτελείται από εκατοντάδες λωρίδες διάφανων αυτοκόλλητων ταινιών που κρέμονται κάθετα μεταξύ οροφής και δαπέδου στις οποίες διακρίνονται δακτυλικά αποτυπώματα από χρώμα. Ο ίδιος ο τίτλος του έργου υποδηλώνει μια κριτική της ποσοτικοποίησης και του τρόπου με τον οποίο συχνά μετράμε την τέχνη με αριθμητικούς όρους, προσκαλώντας τους θεατές να ασχοληθούν με το έργο σε ένα πιο διαισθητικό επίπεδο. Η προσέγγιση της καλλιτέχνιδας στο χρώμα είναι εξίσου σαγηνευτική, καθώς ενσωματώνει παστέλ αποχρώσεις στα σημεία που εφάπτονται οι ταινίες στο δάπεδο, δημιουργώντας μια ονειρική και σχεδόν αιθέρια ατμόσφαιρα. Η τέχνη της Karla Black προτρέπει τους θεατές να αφεθούν στις αισθήσεις και τα συναισθήματά τους.

Στο Project Room 2 του 3ου ορόφου παρουσιάζεται η φωτογραφική εγκατάσταση "Up in the Sky" (1997) της Tracey Moffatt. Το έργο της Moffatt συνδέεται με την Αυστραλία και φέρνει συχνά στο προσκήνιο δύσκολα ζητήματα που αφορούν τους κοινωνικούς αποκλεισμούς και τις βασισμένες στην άσκηση εξουσίας και την καταπίεση πολιτικές αφομοίωσης των Αβορίγινων από τους λευκούς έποικους αποικιοκράτες. Οι 25 εικόνες της φωτογραφικής εγκατάστασης Up in the Sky μοιάζουν με στιγμιότυπα ασπρόμαυρης κινηματογραφικής ταινίας, το σενάριο της οποίας δεν δεσμεύεται από τους κανόνες της γραμμικής αφήγησης. Παραπέμπουν σε δύο κινηματογραφικές ταινίες: τη μετα-αποκαλυπτική σειρά ταινιών δράσης "Mad Max" (1979) και τον κόσμο στον οποίο κινείται περιπλανώμενος ο εκδικητής μοναχικός πρωταγωνιστής της, και το φιλμ "Accattone" (1961) του Pier Paolo Pasolini, μια σκληρή ταινία για τον υπόκοσμο της Ρώμης και τη ζωή στους δρόμους.  Οι ετερόκλητοι –ηλικιακά, φυλετικά, κοινωνικά– πρωταγωνιστές της  Moffatt στο απειλητικό σκηνικό μιας, ερημωμένης από τη φτώχεια και τη βία, επαρχιακής πόλης της Αυστραλίας λειτουργούν ως αιχμηρές αναφορές σε χρόνια προβληματικές καταστάσεις: το μωρό Αβορίγινας –μόνο του ή στην αγκαλιά της λευκής γυναίκας–, για παράδειγμα, θεωρείται βέβαιη αναφορά στο τραύμα των "Κλεμμένων Γενεών" [Stolen Generations], τη θεσμοθετημένη από την Πολιτεία και τις εκκλησιαστικές αποστολές πρακτική απομάκρυνσης των παιδιών των Αβορίγινων από τις οικογένειές τους.

Cinefix προβολές: 4 προτάσεις της Penny Siopis

23.01.2025
Δημόσιο πρόγραμμα / ΕΜΣΤ, μεσοπάτωμα

Στο πλαίσιο του δημόσιου προγράμματος της αναδρομικής της έκθεσης "For Dear Life" η Penny Siopis επιλέγει τέσσερις ταινίες Νοτιοαφρικανών κινηματογραφιστών, οι οποίοι, με διαφορετικούς τρόπους, ασχολούνται με προβληματισμούς που είναι κομβικής σημασίας για την δική της πρακτική.  Οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν μια ευρύτερη εκτίμηση των πολύπλοκων κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων στις οποίες εντάσσεται η δουλειά της Siopis.

Είσοδος: 4 ευρώ
Ώρα έναρξης: 19.00
Κρατήσεις εδώ

Πρόγραμμα

Liza Key, A Question of Madness (1999)
Ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Δημήτρη Τσαφέντα, του Έλληνα Μοζαμβικανού που δολοφόνησε τον πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής και αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ, Ηendrick Verwoerd, στο Κοινοβούλιο του Κέιπ Τάουν το 1966. Η ταινία αποκαλύπτει τις βαθιές πληγές που προκάλεσε το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.

Διάρκεια: 52’
Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας

William Kentridge, Mine (1991)
Κινούμενα σχέδια με κάρβουνο, Ταινία 16mm σε βίντεο, Μοντάζ: Angus Gibson, Μουσική: Κοντσέρτο για βιολοντσέλο σε σι ελάσσονα του Dvorak, έργο 104.
OSoho Eckstein, ένας φανταστικός χαρακτήρας, εμφανίζεται ως ιδιοκτήτης ορυχείου. Με το κρεβάτι του ως βράχο, ο Soho σκάβει την αυτοκρατορία του – παίζοντας με τα σκληρά γεγονότα της εξόρυξης σε βαθύ επίπεδο ενάντια στις ασφαλείς ανησυχίες της οικολογικής διατήρησης.

Διάρκεια: 5’ 50”
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη

Gabrielle Goliath, Chorus (2021)
Δικάναλο βίντεο
Το έργο αντανακλά την κουλτούρα του βιασμού και τις γυναικοκτονίες στη Νότια Αφρική σε σχέση με τη δολοφονία της Uyinene Mrwetyana, μιας 19χρονης φοιτήτριας στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, η οποία βιάστηκε, βασανίστηκε και ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον Luyanda Botha, ο οποίος εργαζόταν στο ταχυδρομείο της γειτονίας της. Τα μέλη της χορωδίας του Πανεπιστημίου του Κέιπ Τάουν εκφράζουν έναν θρήνο για την Uyinene Mrwetyana.

Διάρκεια: 23’ 29”
Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας

Milisuthando Bongela, Milisuthando (2023)
Ντοκιμαντέρ που διαπραγματεύεται το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Νότιας Αφρικής.  Το έργο είναι μια πρόσκληση σε μια ποιητική, καθοδηγούμενη από μνήμες εξερεύνηση της αγάπης, της οικειότητας, της φυλής και του ανήκειν από μια σκηνοθέτιδα που μεγάλωσε κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ, αλλά δεν ήξερε τι συνέβαινε μέχρι να τελειώσει.

Διάρκεια: 128’
Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.