"Ψαλμικά": Πώς διαμορφώνει η A.I. τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση;

Η γκαλερί CAN Christina Androulidaki εγκαινιάζει τον νέο της χώρο στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στην Πλατεία Ομονοίας, με τη νέα ατομική έκθεση του Μανώλη Δασκαλάκη Λεμού, "Ψαλμικά" που εγκαινιάζεται στις 27 Ιουνίου.

Τα "Ψαλμικά" προσκαλούν το κοινό σε έναν χώρο όπου τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας θολώνουν, δίνοντας αφορμή για σκέψη γύρω από τη μεταμορφωτική δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης στη διαμόρφωση της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης. Μέσα από το οραματικό βλέμμα του Λεμού, οι επισκέπτες παρακινούνται να επανεξετάσουν την εξελισσόμενη σχέση μεταξύ ανθρώπου και τεχνολογίας κατά την αναζήτηση της δημιουργικής καινοτομίας.

Η έκθεση διερευνά τη σύγκλιση ονείρων, αναμνήσεων και οραμάτων, όλα με τη διαμεσολάβηση μιας σειράς προηγμένων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης δημιουργίας εικόνων, σχεδίων και κειμένων που ο καλλιτέχνης έχει αναπτύξει σχολαστικά τα τελευταία έξι χρόνια, ξεκινώντας από τη συνεργασία του με τον Κωνσταντίνο Δασκαλάκη και την ομάδα του στο Computer Science and AI Lab του Πανεπιστημίου MIT. 

Τα έργα σε αυτήν την έκθεση αναδεικνύουν μια βαθιά σύνδεση μεταξύ προσωπικών οραμάτων και των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης. Αναλογιζόμενος τη δημιουργική διαδικασία, ο Λεμός παρατηρεί: "Είδα αυτά τα έργα στα όνειρά μου. Άκουσα τον τίτλο της έκθεσης στα όνειρά μου. Αλλά τα όνειρά μου σήμερα είναι όλα διαμεσολαβημένα". 

Από το 2018, ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί αυτά τα εργαλεία ως συναισθηματικά και προσωπικά μέσα έκφρασης. Του παρέχουν τη δυνατότητα να μετουσιώνει σχέδια και κείμενα σε εικόνες, αναδημιουργώντας συναισθήματα, ατμόσφαιρες και υφές που συνδέονται με μια πρωταρχική ιδέα. Οι ζωγραφικές (πλαστικές) ικανότητες που έχει αναπτύξει βασισμένος σε αυτά τα εργαλεία και η αμφισημία αυτών των εικόνων, είναι κρίσιμες για τον ίδιο, καθώς τα έργα αυτά δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν με άλλον τρόπο.

Σημαντικό κομμάτι στη διαδικασία παραγωγής των έργων αποτελεί η χρήση φωτογραφιών που τράβηξε ή συνέλεξε ο καλλιτέχνης, καθώς και η δημιουργία εκατοντάδων σκίτσων, τα οποία χρησιμοποίησε ως εκπαιδευτικό υλικό για ένα custom πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να δημιουργεί νέες ερμηνείες και εκδοχές με συγκεκριμένες οδηγίες. Στη συνέχεια, μέσω μιας κυκλικής διαδικασίας συνεργασίας ανάμεσα στον καλλιτέχνη και αυτά τα εργαλεία, δημιούργησε μονόχρωμους αφηρημένους πίνακες με γραμμές που θυμίζουν σχέδια με περιστασιακά γδαρσίματα και σβησίματα, καθώς και πιο αναπαραστατικά έργα που απεικονίζουν αγγέλους, αγίους, πνεύματα, τοπία ή πρόσωπα εστιάζοντας σε θέματα υπέρβασης, μεταμόρφωσης και αλλοκοσμίας.

Τεχνικά, οι πολύχρωμοι (κατά κύριο λόγο μεγάλης κλίμακας) πίνακες είναι υβριδικές συνθέσεις κατασκευασμένες με τη χρήση μελάνης που έχει σκληρύνει με υπεριώδη ακτινοβολία, μαζί με χειρονομιακές πινελιές ελαιογραφίας πάνω σε λινό καμβά. Οι ψηφιακές εικόνες που παράγονται από τα νευρωνικά δίκτυα λειτουργούν ως βάση η οποία ενισχύεται με την ζωγραφική με λάδι σε επιλεγμένα σημεία από τον Λεμό για να βελτιώσει την υφή, το βάθος, το χρώμα και τη σύνθεση των έργων. Αυτό το πάντρεμα βιομηχανικών διαδικασιών και παραδοσιακών τεχνικών ζωγραφικής υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο η έκθεση Ψαλμικά διερευνά συνεργατικές και πειραματικές δημιουργικές πρακτικές. 

Επιπλέον, για πρώτη φορά σε αυτή τη σειρά έργων, ο Λεμός χρησιμοποίησε το δικό του λογισμικό μετατροπής κειμένου-σε-εικόνα για να μετουσιώσει στίχους ποιημάτων σε εικόνες. Στη συνέχεια, δημιούργησε εκατοντάδες εκδοχές της κάθε εικόνας προκειμένου να αναδημιουργήσει τα συναισθήματα, την ατμόσφαιρα και τις υφές που αποτυπώνουν καλύτερα συγκεκριμένα όνειρα, αναμνήσεις και οράματα. 

Τέλος, στο κέντρο της γκαλερί βρίσκεται μια εγκατάσταση με τσιμεντόλιθους, μεταλλικές κυματοειδείς λαμαρίνες, μαρμαρόσκονη και διάσπαρτες αφίσες που περιλαμβάνουν το κείμενο από το ποίημα και την περφόρμανς του καλλιτέχνη Ashes from the Sea (2023), που δημιουργήθηκε με μια παρόμοια διαδικασία εκπαίδευσης, δημιουργίας εικόνων και συνεχών διορθώσεων. Σε αυτή τη διαδικασία ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ποιήματά του και στίχους από τραγούδια του, τα οποία στη συνέχεια μετατράπηκαν μέσα από αυτήν την κυκλική διαδικασία, έπειτα από πολλαπλές επαναλήψεις και διαφορετικές εκδοχές, ξανά και ξανά, για να καταλήξουν στην τελική μορφή του ποιήματος. 

Με αυτόν τον τρόπο, η έκθεση μάς προσκαλεί να προβληματιστούμε γύρω από τη διασταύρωση του ανθρώπινου συναισθήματος με την τεχνολογική πρόοδο. Τα έργα του Λεμού στοχεύουν στο να εμβαθύνουν στη θεματική μιας διαμεσολαβημένης συναισθηματικής έκφρασης, προσκαλώντας τους θεατές να αναλογιστούν τον συνεχώς μεταβαλλόμενο ρόλο της τεχνολογίας στον επαναπροσδιορισμό εννοιών και στον τρόπο που σχηματίζονται ή διαμορφώνονται σήμερα οι καλλιτεχνικές αφηγήσεις.

Ο Μανώλης Δασκαλάκης Λεμός (γεν.1989, Αθήνα) ζει και εργάζεται στην Αθήνα και είναι εικαστικός, μουσικός και ιδρυτικό μέλος της εταιρείας τέχνης/μόδας Serapis Maritime και της ομάδας Arbit City. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (2007-2012) και στο Central Saint Martins College of Art and Design στο Λονδίνο. Εξέθεσε τη δουλειά του στην Τριενάλε του New Museum το 2018 στη Νέα Υόρκη και έχει λάβει καλλιτεχνική υποτροφία από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Έχει επίσης ολοκληρώσει residencies του Ιδρύματος Ωνάση και του Pavillon Neuflize OBC στο Palais de Tokyo στο Παρίσι. Έχει συμμετάσχει σε πολλές δράσεις του 89plus, ενός διεθνούς ερευνητικού προγράμματος που συν-ιδρύθηκε από τους Simon Castets και Hans Ulrich Obrist. Οι ατομικές του εκθέσεις περιλαμβάνουν το "When I Think Of You I Shiver In Awe", 2021 στο FORUM ARTE Braga, Πορτογαλία, "Feelings", 2019 στην Γκαλερί CAN, "Tomorrow’s Corporate Love (Forgetting from Athens)", 2017 στο Palais de Tokyo, Παρίσι, "Crooked Grid Crude Carrier”, 2015 και "Feral Remnants/Oinousses”, 2013 στη Γκαλερί CAN στην Αθήνα. Έργα του βρίσκονται στην PCAI Corporate Art Collection, στη Συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση και σε διάφορες σημαντικές ιδιωτικές συλλογές στην Ευρώπη και την Αμερική. Εκπροσωπείται από την γκαλερί CAN Christina Androulidaki.

Εγκαίνια: 27/6 (7 μ.μ.)

Info: CAN | 27/6-24/8 | Ώρες λειτουργίας: Τρ.-Παρ.: 11 π.μ. – 3 μ.μ. & 5-8 μ.μ., Σαβ.: 11 π.μ. – 4 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.