Ο Πολύβιος Ανεμογιάννης εξηγεί γιατί το ανατολικό Παρίσι χάνει την μποέμ, επαναστατική ταυτότητά του

Την εικαστική σεζόν που μας πέρασε, το 1927 art space είχε αφιερώσει το εκθεσιακό του πρόγραμμα στη θεματική για το δικαίωμα στην πόλη: ποιοι σχεδιάζουν και οραματίζονται την πόλη, πώς το αστικό τοπίο συνομιλεί με το φυσικό περιβάλλον, τι αλλαγές φέρνουν η πολιτική ιδιωτικοποίησης και οι πρακτικές εξευγενισμού...

Παρόμοια λογική ακολουθεί η νέα έκθεση του Πολύβιου Ανεμογιάννη, "Far East", που εγκαινιάζεται στον χώρο την Πέμπτη 19/10. Ο φωτογράφος, χρόνια ενεργός στο εξωτερικό, απαθανάτισε την καθημερινότητα των κατοίκων στις λαϊκές συνοικίες του ανατολικού Παρισιού. Τι το ενδιαφέρον έχει αυτή η περιοχή; Όπως πολλά άλλα κεντρικά σημεία της Ευρώπης -και όχι μόνο- χάνει την ιδιαιτερότητά του. Οι ασπρόμαυρες λήψεις του Ανεμογιάννη δεν είναι απλώς ένα οδοιπορικό σε μια περιθωριοποιημένη περιοχή της Γαλλίας. Το "Far East" καταγράφει τις ριζικές αλλαγές που έχει υποστεί το ανατολικό Παρίσι τα τελευταία χρόνια: διωγμός, αστικός εξευγενισμός, αύξηση ενοικίων, είναι μόνο μερικά από τα φαινόμενα που έχουν οδηγήσει τα ανατολικά προάστια σε μια σταδιακή μεταμόρφωση και υιοθέτηση δυτικών μοντέλων αστικής ανάπτυξης.

Ο φωτογράφος μάς εξηγεί ότι, θέλοντας να ξεφύγει κάπως από το πλαίσιο μιας παραδοσιακά στημένης φωτογραφικής έκθεσης, συνεργάστηκε με τον καλλιτέχνη του δρόμου Jak Belghit, ο οποίος "έντυσε" μουσικά τις εικόνες του Ανεμογιάννη για να δημιουργηθεί μια πιο λυρική αφήγηση μέσα στον χώρο του 1927. Η έκθεση θα περιλαμβάνει και προβολή βίντεο, καθώς και ένα ηχητικό έργο με ποιήματα του Γιώργου Αλισάνογλου που απαγγέλει η ηθοποιός Δήμητρα Κοντού.

Τι μπορείς να μας πεις για την ιστορία του ανατολικού Παρισιού; Πώς κατέληξε να είναι μια τόσο περιθωριοποιημένη γειτονιά; Έχουν παίξει ρόλο οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία;
Στο Ανατολικό Παρίσι άρχισε η γαλλική επανάσταση του 1789 που έδωσε την Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Εκεί, επίσης, άρχισε και τελείωσε η Κομμούνα του Παρισιού το 1871, που έκανε ριζικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που έπλασαν την Γαλλική Δημοκρατία και θεμελίωσαν την χώρα. Το Ανατολικό Παρίσι ήταν ανέκαθεν μποέμ, εργατικό και επαναστατικό. Όμως τα τελευταία χρόνια έχει μεταλλαχθεί ριζικά εξαιτίας της πολιτικής του εξευγενισμού, η οποία εξαπλώνεται και στα ανατολικά προάστια. Εκεί ζουν ως επί το πλείστον λαϊκά στρώματα και εθνικές μειονότητες, όπως παλιότερα. Πολλοί δήμοι επιχειρούν μια κοινωνική μεταμόσχευση με στόχο να αλλάξουν τη δημογραφία των ανατολικών προαστίων, προσελκύοντας μεγάλες εταιρίες και οικογένειες μέσης τάξης που εγκαταλείπουν το Παρίσι λόγω ακρίβειας. Η δε νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις που έχουμε τα τελευταία 30 χρόνια στην Γαλλία είναι ιδεολογικά ταυτισμένες με αυτήν την πολιτική.

Έχουν γίνει κινήσεις από κατοίκους η οργανισμούς για να διατηρήσει το Παρίσι την ταυτότητά του; Ή αντίστοιχες δράσεις για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων που αφορούν την πόλη; 
Μερικοί δήμοι, όπως για παράδειγμα το Montreuil, έχουν υιοθετήσει πολιτικές προστασίας των πολιτών βάζοντας όρια στα ενοίκια, στις νέες κατασκευές, ακόμα και στις μεταβιβάσεις. Υπάρχουν επίσης πολλοί οργανισμοί που δρουν σε αυτό το πεδίο και αντιστέκονται.

Προβάλλονται καθόλου αυτά τα προβλήματα από τους σύγχρονους καλλιτέχνες; Τι επικρατεί όσον αφορά τις καλλιτεχνικές τάσεις; 
Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που απασχολούνται με το μεταναστευτικό και την τάση του εξευγενισμού, αλλά κινούνται σε περιθωριακούς χώρους. Δεν θα δείτε τη δουλειά τους σε γνωστές γκαλερί και μουσεία στο Παρίσι. Γνώρισα για παράδειγμα τον γλύπτη Diadjii Diop που έφτιαξε ένα τεράστιο άγαλμα κολυμβητή σε κίνηση πεταλούδας, μέσα σε μια λαϊκή πολυκατοικία 12 ορόφων που θα κατεδαφιζόταν λίγο μετά και οι κάτοικοι είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν.

Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Jak Belghit; 
Ο Jak Belghit είναι ένας πολύ ταλαντούχος μουσικός που γνώρισα τυχαία ένα βράδυ αργά στο μετρό όπου έπαιζε. Στάθηκα να τον ακούσω πολύ ώρα, γίναμε φίλοι και του πρότεινα να συνεργαστούμε. Οργανώσαμε πέρυσι στο Παρίσι σε ένα εγκαταλελειμμένο βιομηχανικό χώρο, μια ζωντανή περφόρμανς με ποίηση και μουσική. Επιδίωξα να βγω από την παραδοσιακή έκθεση στατικής φωτογραφίας και να εμβαθύνω το θέμα. Η εικόνα, η μελωδία και η ποίηση επικοινωνούν, αφηγούνται την ίδια ιστορία με διαφορετικό τρόπο. Πιστεύω ότι έτσι δημιουργείται μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Τον Οκτώβριο στο 1927 Art Space, παράλληλα με τις εκτυπώσεις, θα προβάλλεται ένα βίντεο με φωτογραφίες του "Far East", μουσική του Jak Belghit και ποίηση του Γιώργου Αλισάνογλου που απαγγέλει η ηθοποιός Δήμητρα Κοντού.

Έχεις δραστηριοποιηθεί σε πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους πόλεις, από Ευρώπη έως Αμερική. Τι έχεις αποκομίσει από τις εμπειρίες και τα ταξίδια σου;
Έχω λάβει πολιτική συνείδηση από όλες τις χώρες όπου έζησα και κυρίως από την Ελλάδα, όπου γεννήθηκα και πέρασα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, τα πιο βασικά για εμένα. Έχω αντιληφθεί ότι στον δυτικό κόσμο υπάρχουν παρόμοιες πολιτικές και κοινωνικές τάσεις και ότι ζούμε μια ριζική αλλαγή από το 2000 και μετά. Αλλάζουμε με γρήγορο ρυθμό, αλλά υπάρχει ελπίδα χάρη στη συλλογική δράση και στη τέχνη.

Έχεις κάποια ιδέα για το πως θα είναι το Παρίσι σε δέκα χρόνια από τώρα; Τι θα ήθελες να διατηρηθεί από την παριζιάνικη ταυτότητα; 
Με την κλιματική αλλαγή και τις οικονομικές επιπτώσεις που έχει η παρούσα γεωπολιτική κατάσταση στην Ευρώπη είναι δύσκολο να έχει κανείς ιδέα πως θα είναι το Παρίσι σε δέκα χρόνια. Εύχομαι να κρατήσει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του, δηλαδή να ζουν εδώ άνθρωποι από όλα τα σημεία της γης. Να είναι προσιτό για όλους άσχετα με την οικονομική ευχέρεια, την προέλευση, το επάγγελμα, το θρήσκευμα. Να διατηρήσει την ανέμελη ατμόσφαιρα στις γειτονιές, να ακούγεται μουσική και γέλια. Η τέχνη να είναι προσιτή για όλους. Εύχομαι να μην γίνει μια πόλη μουσείο, γεμάτη Airbnb, πανάκριβα εστιατόρια και μπαρ, μια πόλη για τουρίστες και νεόπλουτους -όπως τείνει να γίνει.