Ανά διαστήματα, μικροί, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι τέχνης ξεφυτρώνουν στις αθηναϊκές συνοικίες και, αντί να λειτουργήσουν απλώς ως τόποι ανάδειξης και προώθησης της σύγχρονης τέχνης, αφοσιώνονται στην ελευθερία του ίδιου του καλλιτέχνη να εκφραστεί, να δημιουργήσει και να εξερευνήσει πεδία πέρα των τεχνών.
Κάτω από αυτή τη λογική ξεκίνησε να λειτουργεί το νεοσύστατο Σφίγγα στον Νέο Κόσμο, το οποίο πήρε το όνομά του από την οδό όπου πλέον εδρεύει (Σφιγγός 45). Με στόχο μια κοινή αισθητική των καλλιτεχνών που δραστηριοποιούνται στον χώρο, οι πολυπράγμονες ιδιοκτήτες του Σφίγγα ήθελαν να βγουν από τα όρια της συστημικής τέχνης και να δημιουργήσουν ένα στέκι που διαρκώς θα εξελίσσεται, ανάλογα με τις καλλιτεχνικές παρεμβάσεις που θα γίνονται σε αυτόν.
Αυτό το διάστημα η Σφίγγα φιλοξενεί την έκθεση "Volcanic Identity: States of Eros" της Ίριας Βρεττού, ένα εν εξελίξει, ερευνητικό πρότζεκτ για τη σχέση των ηφαιστείων με την ανθρώπινη συνθήκη, και συγκεκριμένα τον έρωτα. Στο πρώτο επεισόδιο του έργου, η καλλιτέχνιδα αναζητά τις ρίζες της έννοιας "ταυτότητα", την εναλλασσόμενη φύση του έρωτα και τον τρόπο που αυτός αντιτίθεται σε εμπόδια και περιορισμούς.
Μιλήσαμε με την ομάδα του Σφίγγα για τις φιλοδοξίες της και τις δράσεις που θα υλοποιεί, καθώς και την ανάγκη ύπαρξης ανεξάρτητων καλλιτεχνικών εγχειρημάτων μέσα στην Αθήνα.
Ποιοι είναι οι στόχοι του Σφίγγα και τι επιθυμείτε να προωθήσετε μέσω αυτού;
Η Σφίγγα είναι ένας χώρος που συναντιούνται καλλιτέχνες με κοινή αισθητική πάνω στη τέχνη και τη κοινωνία. Αυτή η αέναη συνάντηση καταλήγει συχνά να συστήνεται με την μορφή πρότζεκτ. Στόχος είναι αυτά να υλοποιούνται, ξεπερνώντας τα στενά όρια που καθορίζει η βιομηχανία της συστημικής τέχνης, τα άτομα που εμπλέκονται να ανοίγουν διαλόγους επί ίσοις όροις, χωρίς να τους προσδιορίζει ένα cv ή μια σπουδή. Το μπλέξιμο των ανθρώπων κατασκευάζει πιο ευφάνταστους μηχανισμούς έκφρασης, πέρα από το τι πρέπει και το πως. Είναι κάτι τόσο καινούργιο και υβριδικό και ακόμα προσπαθούμε να γεφυρώσουμε το τι θέλουμε να συμβαίνει μέσα του με το τι όντως συμβαίνει έξω από αυτό. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που όσο ζουν και δρουν καλλιτεχνικά στην Αθήνα οι άνθρωποι πίσω από αυτόν, τόσο θα μεταμορφώνεται και θα υπάρχει.
Γιατί επιλέξατε να ιδρύσετε έναν χώρο με πολλαπλές λειτουργίες (καλλιτεχνικό στούντιο, γκαλερί, εργαστήριο);
Οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τη Σφίγγα δεν είναι ένα πράγμα - κανείς άνθρωπος δεν είναι μόνο ένα πράγμα - άρα θα ήταν αδύνατον να ορίσουν και να περιορίσουν τη Σφίγγα και τις ιδιότητες της. Ο μόνος (περι)ορισμός είναι αυτά τα 123τμ. Γι’ αυτό και η ανακαίνιση που έγινε - από την αρχιτέκτονα Βασιλική Παρασκευοπούλου - μας βοήθησε να καθοριστεί ο χώρος με βάση τις πρώτες ανάγκες του (art hub, εκθεσιακός χώρος, studio). Θέλαμε να χτίσουμε μια μη συγκεκριμένη ταυτότητα: ο εαυτός μας μετακινείται καθημερινά προς κατευθύνσεις που δεν έχει ανακαλύψει ακόμα και που στη πραγματικότητα, πολύ βαθιά, τις έχει ανάγκη. Είναι κρίμα να βάζεις ταβάνια στη δημιουργικότητα.
Τι άλλες δράσεις πέρα των εκθέσεων θα διοργανώνονται;
Το σημαντικό για τα άτομα τις Σφίγγας είναι περισσότερο η ζύμωση, η διαδικασία της εξερεύνησης και η απόλαυση της δημιουργίας παρά οι δράσεις αυτές καθ’αυτές. Όσο οι άνθρωποι πίσω από τη Σφίγγα έχουν την ανάγκη για πραγμάτωση, θα πραγματώνουν.
Στα social media σας αναφέρετε ότι ειδικεύεστε και στα κινηματογραφικά props. Τι ρόλο παίζει επομένως ο κινηματογράφος στις γενικότερες δράσεις σας;
Παραθέτουμε δύο quotes που απαντούν στην ερώτηση σας:
"Το σινεμά δεν είναι ανάλυση, είναι η αναταραχή του μυαλού. Το σινεμά προέρχεται από τα πανηγύρια και τα τσίρκα, όχι από την τέχνη και τον ακαδημαϊσμό” -Werner Herzog
"Ο κινηματογράφος είναι μια μορφή τέχνης, το αποτέλεσμα της προσήλωσης μιας ομάδας ανθρώπων”. -Mohanlal
Το πρώτο σας άνοιγμα ήταν τον Φεβρουάριο και ακολούθησε ένα pop-up show στα τέλη Μαΐου. Γιατί επιλέξατε να συστηθείτε στην πόλη με μικρής εμβέλειας events, αντί να παρουσιάσετε π.χ. μια έκθεση μεγαλύτερης διάρκειας;
Όπως σε κάθε παραδοσιακό γάμο, προηγείται ο αρραβώνας, έτσι αποφασίσαμε να συστηθούμε στη πόλη με τα δικά μας "προεόρτια", την πρώτη σόλο έκθεση του εικαστικού Βασίλη Γεωργούλα "Higgs Bosson Blues", στις αρχές Φεβρουαρίου. Τα επίσημα εγκαίνια μας, δυόμιση μήνες μετά, θέλαμε να έχουν την μορφή των events που φανταζόμαστε, πολυπρόσωπα και σαν το τσίμπημα της σφήκας: μικρό και έντονο. Στη Σφίγγα πιστεύουμε πως τα events μεγάλης διάρκειας έχουν την τάση να φθίνουν και μπαίνουν σε μια λογική μαζικής κατανάλωσης παρά ουσιαστικής απορρόφησης.
Τι νέο έχει να προσφέρει το Σφίγγα στην ήδη δραστήρια καλλιτεχνική σκηνή του Νέου Κόσμου;
Αυτό που κάνει σημαντικό τον Νέο Κόσμο για τη Σφίγγα είναι ότι ο Νέος Κόσμος είναι ακόμα γειτονιά. Μπορεί να στηρίξει προσωπικές σχέσεις με τη μοδίστρα, τον τζαμά, τον τύπο που δουλεύει στο καφέ, τον σουβλατζή και τη κυρία με το σκυλάκι από τον τρίτο. Σαν κοινωνία δεν είμαστε εξοικειωμένοι με τις κοινότητες, τις κολεκτίβες και τις μη ιεραρχικές συνεργασίες. Χώροι όπως το CENTQUATRE στο Παρίσι, το LX Factory, το HCB Community στη Λισαβόνα και το k41 στη Κοπεγχάγη είναι παραδείγματα για το πως θα ήθελε να εξελιχθεί η Σφίγγα ως μέρος της κοινωνίας. Χρειάζονται μικρά πλαίσια που θα ενθαρρύνουν την ανάγκη για δημιουργικότητα των ανθρώπων χωρίς funds και κρατικές επιχορηγήσεις. Το ζήτημα είναι να ποτιζόμαστε ο ένας από τον άλλον. Όσο η ζωή γίνεται πιο "οθονιστική”, μας ζητάει η ίδια να έρθουμε κοντά, να βρούμε μια καλλιτεχνική κοινότητα και να ξεφύγουμε από το "εγώ” του διαδικτυακού προφίλ μας.
Πόσο σημαντική θεωρείτε την ύπαρξη μικρότερων χώρων τέχνης, ειδικά σε μια περιοχή όπου μεγάλα ιδρύματα όπως το ΕΜΣΤ και η Στέγη Ωνάση συνήθως ελκύουν περισσότερο κοινό στις εκθέσεις τους;
Δεν είναι συγκρίσιμα. Έστω και χαρτογραφικά η Σφίγγα είναι σε ένα στενό, το ΕΜΣΤ και η Στέγη είναι πάνω σε μια λεωφόρο, μόνο και μόνο αυτό ορίζει τη διαφορά στο μέγεθός τους. Η Σφίγγα δίνει βήμα σε όντως up and coming underground καλλιτέχνες που ενδεχομένως να μη βρίσκονται στο ραντάρ μεγαλύτερων ιδρυμάτων. Οι μικροί χώροι έχουν πρόσωπο, δε χρειάζεται κάτι να λάμπει και να είναι τεράστιο για να σε μετακινήσει, για να κάνει σημαντική τη τέχνη. Άμα θέλεις να επαναστατήσεις, μόλις βρεις τον χώρο απλά το κάνεις.
Διαβάστε Επίσης
