© El Anatsui
Δημόσια πάρκα και φυσικοί χώροι φαίνεται να έχουν αγκαλιάσει την ιδέα της παρουσίασης εκθέσεων στο εξωτερικό περιβάλλον, ειδικά μετά τους περιορισμούς που έθεσε η πανδημία όσον αφορά τους κλειστούς χώρους. Πώς μπορεί η τέχνη και η τεχνολογία να δώσει μια διέξοδο από την πανδημία; Εκθέσεις όπως τα "Plasmata" στο Πεδίον του Άρεως και το "Sheltered Gardens" στον Βοτανικό Κήπο έχουν ήδη εξερευνήσει αυτό το κόνσεπτ και τώρα, σειρά έχει ο Εθνικός Κήπος, ο οποίος μας παρουσιάζει τον κόσμο της επαυξημένης πραγματικότητας μέσα από τη διεθνή έκθεση σύγχρονης τέχνης "Seeing the invisible", μια συνδιοργάνωση της Outset Greece και του Δήμου Αθηναίων.
"Η τεχνολογία στην υπηρεσία της σύγχρονης Τέχνης, σε ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον, σε ένα ιστορικό τοπόσημο της Αθήνας. Η εμπειρία είναι δυνατή καθώς περιηγούμαστε στα μονοπάτια και τα έργα "αναδύονται" και "επαυξάνουν" την πλούσια ομορφιά του Κήπου. Θέλουμε την Αθήνα να πρωτοπορεί και να ξεχωρίζει. Θέλουμε την τεχνολογία να υπηρετεί την ομορφιά και να κάνει τη ζωή μας καλύτερη" ανέφερε ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, που παρευρέθηκε στο preview της έκθεσης.
Η Διευθύντρια της Outset Greece, Άρτεμις Σταματιάδη, δήλωσε: "Είναι μεγάλη χαρά και τιμή που παρουσιάζουμε στην Ελλάδα την έκθεση "Seeing the invisible", μια πρωτόγνωρη εμπειρία θέασης σύγχρονης τέχνης μέσω της τεχνολογίας. Η έκθεση με την ταυτόχρονη παρουσία της σε δέκα (10) βοτανικούς κήπους ανά τον κόσμο, θίγει κρίσιμα ζητήματα της εποχής μας όπως η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, το αποτύπωμα της τεχνολογίας και η συμπεριληπτική στάση ζωής. Η συνύπαρξη των έργων αυτών με το μοναδικό περιβάλλον του Εθνικού Κήπου, δημιουργεί τις ιδανικές συνθήκες για μια διαδραστική εμπειρία".
Η αρχική ιδέα βασίστηκε σε τρόπους διεξόδου από την πανδημία, γι’αυτό και το πρότζεκτ παρουσιάζεται αποκλειστικά σε ανοιχτούς χώρους. Η έκθεση περιλαμβάνει 14 συνολικά έργα επαυξημένης πραγματικότητας, με 13 από αυτά να έχουν ήδη συμμετάσχει στο πρώτο μέρος της έκθεσης, το 2021. Φέτος, η Ελλάδα παίρνει για πρώτη φορά μέρος στο εγχείρημα, μαζί με 10 συνολικά βοτανικούς κήπους ανά τον κόσμο: Βοτανικός Κήπος Αδελαΐδας (Αυστραλία), Eden Project (Αγγλία), Gardens by the Bay (Σιγκαπούρη), Βοτανικοί Κήποι της Ιερουσαλήμ (Ισραήλ), Βοτανικοί Κήποι Marie Selby, Historic Spanish Point Campus (ΗΠΑ), Κήπος της Εταιρείας Οπωροκηπευτικών της Μασαχουσέτης στο Elm Bank (ΗΠΑ), Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Τορόντο (Καναδάς), Πανεπιστήμιο του Τέξας, Austin Lady Bird Johnson Wildflower Center (ΗΠΑ) και Εθνικός Βοτανικός Κήπος Walter Sisulu (Νότια Αφρική). Αν και πρόκειται για διαφορετικούς χώρους, το κάθε πάρκο προβάλλει τα ίδια ακριβώς έργα και η εμπειρία του θεατή διαμορφώνεται ανάλογα με το περιβάλλον όπου έχουν αυτά τοποθετηθεί.
Κανένα από τα εκθέματα δεν υπάρχει στο φυσικό τοπίο - ο μόνος τρόπος για να βιώσει κανείς την έκθεση είναι να κατεβάσει τη δωρεάν εφαρμογή "Seeing the invisible" στο κινητό του (αν και προτείνεται η χρήση τάμπλετ όπου είναι εφικτό, για την καλύτερη θέαση των έργων). Η εφαρμογή ουσιαστικά προβάλλει έναν χάρτη του κήπου που μας υποδεικνύει τα διάφορα σημεία όπου είναι κρυμμένα τα έργα, με πρώτο εκείνο του φημισμένου καλλιτέχνη Ελ Ανατσούι, κοντά στην κεντρική είσοδο του κήπου. Όταν πλησιάσει κανείς ένα έργο, η εφαρμογή τον ειδοποιεί να σκανάρει τη γύρω περιοχή ώστε αυτό να εμφανιστεί στην οθόνη του.
Η πρωτοτυπία τελικά της έκθεσης "Seeing the invisible" είναι ακριβώς η παρουσίαση των έργων σε ψηφιακή μορφή, καθώς έτσι το αποτύπωμα του άνθρακα περιορίζεται στο ελάχιστο. Εκτός από τις θεματικές της κλιματικής αλλαγής και της βιοποικιλότητας, τα έργα καταθέτουν και κοινωνικό σχολιασμό: στο Directions (Zero)" του Mohammed Kazem εντάσσουν ένα κοινωνικό σχόλιο στην έκθεση, αφού το πελώριο μηδέν πάνω στο οποίο καταγράφονται οι συντεταγμένες όλων των χωρών, συμβολίζει την συνύπαρξη και την ειρήνη υπό την έννοια ότι, περνώντας το μηδέν, βρισκόμαστε όλοι σε ίσο έδαφος ανεξάρτητα από την καταγωγή μας. Από την άλλη, ο Γιαπωνέζος καλλιτέχνης και dj Daito Manabe, έχει σκανάρει το σώμα του και μέσω MRI (μαγνητική τομογραφία), έχει καταγράψει τις κινήσεις του εγκεφάλου του την ώρα που ακούει μουσική. Στη συνέχεια ενέγραψε την κινησιολογία σε ένα ψηφιακό σώμα και η μορφή που ξεπηδά στην οθόνη χορεύει με βάση αυτές τις κινήσεις, παροτρύνοντας μας να σκεφτούμε την λειτουργία και τον έλεγχο του σώματος από τον εγκέφαλό μας.
Ορισμένα εκθέματα συνοδεύονται από μουσική ή φυσικούς ήχους ενώ άλλα μεταμορφώνονται αν τα πλησιάσουμε με την οθόνη του κινητού, διαλύονται, εξαφανίζονται ή μας καλούν να "μπούμε" μέσα σε σπηλιές ή πελώρια κλουβιά. Η 14η προσθήκη στην έκθεση είναι η "Νέα Ζωή" της Λουκίας Αλαβάνου, την οποία οι επιμελητές του "Seeing the invisible" Hadas Maor και Tal Michael Haring γνώρισαν μέσα από τη συμμετοχή της στη 39η Μπιενάλε Βενετίας. Το έργο της Αλαβάνου, που παρουσιάζεται αποκλειστικά στην Ελλάδα, είχε ως σημείο εκκίνησης ένα μακρόχρονο διάλογο που η ίδια ανέπτυξε με τα παιδιά από την περιθωριακή κοινότητα των Ρομά της Νέας Ζωής στον Ασπρόπυργο, μια αχαρτογράφητη περιοχή στην περιφέρεια της Δυτικής Αθήνας. Δημιουργήθηκε ένας δυστοπικός κόσμος από οπτικά και ακουστικά στοιχεία που ρυπαίνουν το καθημερινό τοπίο των παιδιών, ο οποίος στην έκθεση μεταμορφώνεται σε έναν γόνιμο κήπο, βασισμένο σε ζωγραφιές των παιδιών που παρουσιάζουν το δικό τους όραμα για το πώς θα ήθελαν ιδανικά να είναι η γειτονιά τους. Το γκέτο δίπλα σε μια χωματερή μετατρέπεται σε μια πράσινη ουτοπία, σχεδιασμένη από 7χρονους και 7χρονες και το τραυματικό/πραγματικό αναθεωρείται μέσω της φαντασίας, λέει χαρακτηριστικά η καλλιτέχνιδα. Όπως μας ενημέρωσε η Σταματιάδη, υπάρχει συζήτηση να προβληθεί το έργο της Αλαβάνου και στους υπόλοιπους κήπους, εάν πραγματοποιηθεί και τρίτο μέρος του πρότζεκτ το 2024.
Πρόκειται πράγματι για μια πρωτότυπη εκθεσιακή εμπειρία με περιβαλλοντική συνείδηση, που όμως περιορίζεται από την υποχρεωτική χρήση της εφαρμογής και απαιτεί λίγο χρόνο μέχρι να την συνηθίσεις (προτείνουμε να την έχετε ήδη κατεβασμένη από το σπίτι σας αφού το Wi-Fi στον κήπο δεν είναι πάντα αξιόπιστο), ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις στα σημεία όπου έχουν στηθεί εικονικά τα έργα προκειμένου να τα ανακαλύψει ο θεατής. Η Σταματιάδη μας ενημέρωσε ότι αυτό προέκυψε συνειδητά από τους επιμελητές, οι οποίοι ήθελαν να σεβαστούν την ιστορικότητα του κήπου χωρίς να παρέμβουν με οποιοδήποτε τρόπο στο φυσικό τοπίο. Ωστόσο, σε διάφορα σημεία του χώρου θα ανεγερθούν ενημερωτικά κιόσκια για να κατευθύνουν τους επισκέπτες και θα προγραμματιστούν σχετικές δράσεις και ξεναγήσεις, με σκοπό το κοινό να εξοικειωθεί περισσότερο με τα έργα.
Σύμφωνα με την Σταματιάδη πάντως, η περσινή διοργάνωση είχε αρκετά μεγάλη απήχηση, με 1 εκατομμύριο λήψεις της εφαρμογής παγκοσμίως. Δεν έχουμε λοιπόν παρά να περιμένουμε την ανταπόκριση του ελληνικού κοινού απέναντι σε μια τέτοια έκθεση, μιας και πρόκειται για ένα νεοσύστατο κόνσεπτ για την εγχώρια καλλιτεχνική σκηνή.
Τα επίσημα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 22 και 23 Οκτωβρίου (από τις 10:30 π.μ. μέχρι τη δύση του ηλίου).
Περισσότερες πληροφορίες
Seeing the invisible
Το Πεδίον του Άρεως, ο Βοτανικός Κήπος και ολοένα και περισσότερα πάρκα και φυσικοί χώροι έχουν φιλοξενήσει εκθέσεις ανά καιρούς, επαναπροσδιορίζοντας τα όρια της τέχνης και του περιβάλλοντος. Τώρα σειρά έχει ο Εθνικός Κήπος, με μια διεθνή έκθεση σύγχρονης τέχνης. Τα 13 έργα που εκθέτονται, δημιουργήθηκαν με τεχνολογία επαυξημένης πραγματικότητας και αποκαλύπτονται στον θεατή μόνο μέσω της δωρεάν εφαρμογής "Seeing the invisible". Με βασική θεματική την σχέση ανθρώπου-περιβάλλοντος, καθώς και τις συνδέσεις που προκύπτουν με την τέχνη, την τεχνολογία και τη φύση, η έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία της προστασίας της χλωρίδας και πανίδας του πλανήτη.
