"Γυναίκα Πείσμα της Ασίας": Αφιέρωμα στην ηρωική Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου

Το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης AICA Hellas εγκαινιάζει στο Ναύπλιο μία ομαδική έκθεση που τιμά το θάρρος και τον δυναμισμό της Καλλιόπης Παπαλεξοπούλου κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Ελλάδα.

Αντιγόνη Καββαθά, ΔΙΑΔΡΟΜΗ - JOURNEY IV

Το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης AICA Hellas, πιστό στο πνεύμα της καταγραφής της νεότερης πολιτισμικής ιστορίας και ευελπιστώντας σε μία δυναμική παρουσία της περιφέρειας στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας, παρουσιάζει την ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης "Γυναίκα Πείσμα της Ασίας”, ως μέρος των εορτασμών του Δήμου Ναυπλιέων και του ΔΟΠΠΑΤ για τα 200 χρόνια από την απελευθέρωση του Ναυπλίου το 1822, και αφιερωμένη στα 160 χρόνια από τη Ναυπλιακή Επανάσταση, με πυρήνα το ελεύθερο πνεύμα της γυναίκας που ενέπνευσε τον αντιμοναρχικό αγώνα ως ενσάρκωση του ακατάβλητου δημοκρατικού πνεύματος, και μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου.

Τα ιδανικά και οι ιδέες που ενστερνίστηκε στη διάρκεια της ζωής της η Παπαλεξοπούλου, και οι οποίες παραμένουν αναλλοίωτες στο χρόνο, σήμερα μοιάζουν πιο επίκαιρες από ποτέ, καθώς καλούμαστε διαρκώς να συλλογιστούμε τη στάση ζωής μας σε σχέση με τα όρια προσωπικής ελευθερίας και συλλογικής ευθύνης, ειδικά μέσα σε μία εποχή που χαρακτηρίζεται από εξωγενείς οριοθετήσεις και ένα κλίμα περιρρέουσας απειλής για τις απανταχού θηλυκότητες, που βρίθει από ταραχώδη έμφυλα ζητήματα, ενώ η γυναίκα παραμένει το θύμα σε διακρατικές πολεμικές διαμάχες και αποτελεί την πρωταγωνιστική φιγούρα σε μετακινήσεις πληθυσμών.

Poka Yio, Black Wedding
Poka Yio, Black Wedding

Ο τίτλος από το ομώνυμο ποίημα του Νίκου Καρούζου λειτουργεί συμβολικά, σχεδόν σαμανικά, περιγράφοντας σε λίγες λέξεις την ουσία της θηλυκότητας ως μία εργώδη μα αδάμαστη και ακατάβλητη δύναμη που εφορμά μέσα από τις απαρχές της Ιστορίας. Η χρήση της Ασιατικής ηπείρου υποδηλώνει τον "τόπο αλλού”, τον προσωπικό χώρο έξω από τα κοινωνικά σύνορα, μία θρυαλλίδα ενσυναίσθησης, εδυνάμωσης και σπάνιας γήτευσης μαζί.

Το 1862 κορυφωνόταν ο αντιμοναρχικός αγώνας και παντού αντηχούσε η φράση "Να φύγουν οι Βαυαροί”. Την 1η Φεβρουαρίου του 1862, ξέσπασαν τα "Ναυπλιακά", η επανάσταση εναντίον του Όθωνα. Αν και μέχρι τα μέσα Μαρτίου του 1862, αυτή η στάση είχε ήδη κατασταλεί, η αναταραχή υπέβοσκε. Ο Όθωνας εκθρονίστηκε τελικά τον επόμενο Οκτώβριο. Έδρα της επανάστασης του 1862 υπήρξε το Ναύπλιο και η ψυχή της δεν ήταν άλλη από μία γυναίκα, την Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου. Η Καλλιόπη γεννήθηκε στην Πάτρα στις 26 Ιουλίου του 1809. Ο πατέρας της Ανδρέας Καλαμογδάρτης υπήρξε πρόκριτος της Αχαΐας ενώ η μητέρα της ανήκε στην αρχοντική οικογένεια των Παπαδιαμαντόπουλων. Όταν ο Πασάς της Πελοποννήσου φιλάκισε τον πατέρα της στην Τρίπολη μαζί με τους προκρίτους της Πελοποννήσου, και η Παπαλεξοπούλου, στα 15 της, βρέθηκε πρόσφυγας με την μητέρα και τις αδελφές της στην Αγκώνα της Ιταλίας. Εκεί σπούδασε ιταλικά και γαλλικά, βυθίστηκε στη λογοτεχνία και απέκτησε ευρεία παιδεία.

Άρτεμις Ποταμιάνου, Dollhouse
Άρτεμις Ποταμιάνου, Dollhouse

Το Ναύπλιο υπήρξε το προπύργιο του αντιμοναρχικού, αντιβαυαρικού αγώνα και η Παπαλεξοπούλου που είχε γαλουχηθεί με τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, όταν επέστρεψε έγινε η πρωθιερέα του, αφιερώνοντας όλα της τα υπάρχοντα στον αγώνα για την ελευθερία. Για να εμποδίσει ένα επερχόμενο στρατιωτικό πραξικόπημα στο Ναύπλιο, ο στρατηγός του Βασιλιά Όθωνα, Hahn, πληροφορημένος ότι η οικία της ήταν κέντρο αντίστασης, της έστειλε τελεσίγραφο ζητώντας της να φύγει από την πόλη, για να λάβει την ακόλουθη παροιμιώδη απάντηση: "Θα μείνω όπου βρίσκομαι. Τα μόνα ζωντανά πλάσματα που φοβάμαι είναι οι ποντικοί, γι’αυτό τους αφάνισα όλους μέσα στο σπίτι μου".

Παρ’ όλα αυτά, όταν εισέβαλλαν οι Βαυαροί, ο στρατηγός έστειλε στην Καλλιόπη τον υπασπιστή του για να υποβάλλει τα σέβη του. Αντίστοιχο κλίμα σεβασμού επικράτησε και στην Αθήνα, μετά την πτώση της μοναρχίας, όπου την υποδέχτηκαν θριαμβευτικά οι Αθηναίοι, όταν ήρθε να παραστεί στην Εθνική Συνέλευση. 

Άγγελος Αντωνόπουλος, Τρία Σκαλοπάτια
Άγγελος Αντωνόπουλος, Τρία Σκαλοπάτια

Αυτή η γυναίκα σύμβολο, δύναται να αποτελέσει ένα εύφορο πεδίο πολυμεσικής ανάγνωσης από τους 26 σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση. Μέσα σε μία εποχή απομάγευσης, όπου η έννοια της ελευθερίας, όπως αυτή εργαλειοποιείται από τα ΜΜΕ και τα σύγχρονα πολιτικά αφηγήματα, διάγει υπό διαρκή αμφισβήτηση, αντίστοιχα με την εικόνα της θηλυκότητας που μοιάζει να έχει προχωρήσει σε μία τεθλασμένη γραμμή, από τα κεκτημένα των πρώτων φεμινιστικών αγώνων, στην εποχή του Metoo κινήματος, των συνεχιζόμενων συζητήσεων επάνω στην επιλογή της αυτοδιάθεσης, αλλά και μέσα στη δυστοπική εποχή των συνεχόμενων γυναικοκτονιών, η αυταπάρνηση που χαρακτηρίζει τον αγώνα της Καλλιόπης Παπαλεξοπούλου, βάζει τις βάσεις για έναν ενδελεχή επαναπροσδιορισμό της αξίας του ουμανισμού μέσα από την έρευνα της σύγχρονης ιστοριογραφίας στην καταγραφή της γυναικείας παρουσίας στην παγκόσμια ιστορία αλλά και στην τέχνη.

Συμμετέχουν: Δημήτριος Αντωνίτσης, Άγγελος Αντωνόπουλος, Αννίτα Αργυροηλιοπούλου, Βασίλης Βλασταράς, Αλέξανδρος Γεωργίου, Κατερίνα Διακομή, Κατερίνα Ζαχαροπούλου, Βαγγέλης Ζερβόπουλος, Μάριον Ιγγλέση, Αντιγόνη Καββαθά, Στέλλα Καπεζάνου, Λεωνίδας Καραμπίνης, Αθανάσιος Μακρής, Σωτήρης Μπατζιάνας, Νίκος Ναυρίδης, Ηλίας Παπαηλιάκης, Άρτεμις Ποταμιάνου, Φωτεινή Πούλια, Σοφία Ροζάκη, Βασιλική Σαγκιώτη, Ελίζα Σόρογκα, Ελένη Τζιρτζιλάκη, Βίκυ Τσαλαματά, Γιώργος Τσεριώνης, Φίλιππος Τσιτσόπουλος, Poka Yio.

Επιμέλεια: Φαίη Τζανετουλάκου, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης, Γενική Γραμματέας AICA Ηellas

Εγκαίνια 1/7 (8.30 μ.μ.)

Info: 1-31/7 | Ώρες λειτουργίας: 10.30-13.30 και 18.30-23.00

©φωτογραφίας εξωφύλλου: Αντιγόνη Καββαθά, ΔΙΑΔΡΟΜΗ - JOURNEY IV

Διαβάστε ακόμα

Τελευταία άρθρα Τέχνες

Ο συγγραφέας της "Τελειότητας" έρχεται στην Ελλάδα

Στο πλαίσιο της νέας δράσης "Συγγραφείς, βιβλία, ιδέες" που διοργανώνουν το Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού και το Μέγαρο Μουσικής θα έρθει στην Ελλάδα ο Βιντσέντζο Λατρόνικο, όπως και οι Γκρέγκορυ Τζουσντάνις και Γιώργος Βαρουξάκης.

ΓΡΑΦΕΙ: ATHINORAMA TEAM
11/12/2025

Η πολύτιμη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών σε έναν αφιερωματικό τόμο

Παρουσιάστηκε ο 24ος τόμος της εκδοτικής σειράς "Ο Κύκλος των Μουσείων" από τη LAMDA Development.

Την ασυνέχεια της αθηναϊκής καθημερινότητας εξερευνά το cross section archive

Η έκθεση στο Circuits and Currents προτείνει μια αναστοχαστική ανάγνωση της παύσης, που εξάγεται από τις πραγματικότητες της καθημερινής ζωής στην πόλη.

Μικρά ζωγραφικά έργα για καλό σκοπό στη Sianti Gallery

Η συνεργασία της γκαλερί με τον Σύλλογο Φίλων παιδιών με καρκίνο, "Ελπίδα", συνεχίζεται για ένατη χρονιά.

Τα δικαιώματα των νεότερων γενεών αποτυπώνονται σε μια έκθεση φωτογραφίας

Μία έκθεση από τα παιδιά του Εργαστηρίου Πολιτισμού και του Εφηβικού Δικτύου.

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή φοράει τα γιορτινά του

Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις και δραστηριότητες για όλη την οικογένεια στο μουσείο της Ερατοσθένους.

"Μίτοι για την εποχή μας": Παράλληλες εκδηλώσεις στην έκθεση του Λόφος art project

Το παράλληλο πρόγραμμα της έκθεσης ξετυλίγει το νήμα που συνδέει τα έργα των 42 σύγχρονων καλλιτεχνών.