Το καλοκαίρι της πανδημίας (έτσι μάλλον θα θυμόμαστε στο μέλλον τη ιδιότυπη καλοκαιρινή περίοδο του 2020) το βιβλίο είναι γιατρειά. Και αυτό όχι μόνον γιατί η ανάγνωση είναι ένα από τα ασφαλέστερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε –φυσικά και φέτος είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί με το που τα ακουμπάμε σε κοινόχρηστους χώρους ενώ δυστυχώς για να δανείσουμε τα μυθιστορήματα που μας άρεσαν θα πρέπει να τα «βάλουμε» σε καραντίνα 72 ωρών-, αλλά κυρίως γιατί μας ταξιδεύουν μακριά από μια όχι και τόσο ιδανική συνθήκη. Γι’ αυτό επιλέξαμε δεκατέσσερις προτάσεις φρέσκιας εσοδείας, μια επιλογή από ορισμένα εξαιρετικά βιβλία της πρόσφατης εκδοτικής παραγωγής.
«Οι αφανείς», Roy Jacobsen
Οι «Αφανείς» δεν είναι μόνο μια ιστορία για μια οικογένεια στο Νορβηγικό αρχιπέλαγος, τα αδιαπραγμάτευτα καθήκοντα του καθενός, την αμηχανία όταν πατούν το πόδι τους στη στεριά για να πουλήσουν την πραμάτεια τους ή να αγοράσουν τα απαραίτητα εφόδια, αλλά και μια ωδή στα χίλια πρόσωπα του νησιού που κατοικούν, του οποίου τα όρια μεταβάλλονται με τον πάγο, την παλίρροια, την απόσταση από τη στεριά και μια θάλασσα που όταν καταλαγιάζει μπορεί να γίνει νωθρή «σαν έρημος». Η ζωή στο νησί είναι αμείλικτη, ο καιρός και η φύση αδιαφορούν για τα ανθρώπινα, τις βλέψεις, τις απογοητεύσεις και τις φιλοδοξίες των μελών της οικογένειας που αποτελούν το κλειστό σύμπαν της μικρής Ίνγκρι Μπαρόυ. Χωρίς να προβαίνει ποτέ σε άμεσες συγκρίσεις, ο Γιάκομπσεν δημιουργεί μια συγκλονιστική αντίστιξη με τους στεριανούς, και ειδικά με τα μέλη των πλούσιων οικογενειών της περιοχής, ένα σύμπαν που αρχικά θα φανεί εντελώς ακατανόητο στην Ίνγκρι. Η γραφή του Γιάκομπσεν δεν εξωραΐζει τις ζωές των χαρακτήρων του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν εξιδανικεύει μια ζωή που βρίσκεται στο έλεος των ανέμων και της θάλασσας. Ωστόσο, η γραφή σε όλο το βιβλίο παραμένει ποιητική και σε πολλά σημεία λυρική μπροστά στο μεγαλείο της φύσης: «Τα καλοκαίρια υπάρχουν μικρές παύσεις ανάμεσα σε δυο ανέμους, ανάμεσα στην πλημμυρίδα και την άμπωτη, ή το θαύμα που συμβαίνει στους ανθρώπους καθώς εναλλάσσουν την εισπνοή με την εκπνοή».
Μτφ. Κ. Γλυνιαδάκη, Εκδ. Εστία, Τιμή: €18
«Αιδημοσύνη και αξιοπρέπεια», Dag Solstad
Ο καθηγητής Ελίας Ρούκλα καλείται να αντιμετωπίσει όλη την «μεγαλοπρέπεια της ανωριμότητας» των μαθητών του καθώς πασχίζει να τους μεταδώσει τις λεπτές αποχρώσεις και τα πανανθρώπιναμηνύματα των μεγάλων Νορβηγών συγγραφέων. Οι «σαστισμένες και ατελείς εσωτερικές ζωές τους» ανθίστανται σθεναρά, η πλήξη τους είναι έκδηλη και απτή. Μήπως είναι απλώς ένας «ψίλο-αλοολικός καθηγητής λυκείου γύρω στα πενήντα» του οποίου το πάθος για την λογοτεχνία έχει μετατραπεί σε μια εμμονή που βρίσκει όλο και λιγότερους συνομιλητές και ακροατές; Είναι σύμπτωμα μιας εποχής που έχει πάψει να εμπνέεται από τα μεγάλα ηθικά και ψυχικά διλήμματα, μια αντιστροφή αξιών που τελικά θα τον οδηγήσουν σε ένα βουβό περιθώριο όπου δεν θα πάρει ποτέ απαντήσεις για τα ζητήματα που τον καίνε; Είναι απλώς προσωπική του υπόθεση; Ο Solstad βυθίζει τον κεντρικό του χαρακτήρα σε μια περιδίνηση προσωπικής αμφισβήτησης για τον λόγο ύπαρξής του, για την τόλμη των αρχικών επιλογών του αλλά και την ατολμία που χαρακτηρίζει τη γενικότερη πορεία της ζωής του που θα τον οδηγήσει, σχεδόν αυθαίρετα, στον έρωτα της ζωής του. Ακόμα και εκεί, το ότι θα βρεθεί κάτω από την ίδια στέγη με την πανέμορφη Εύα Λίντε δεν είναι παρά μια ακούσια παραχώρηση του φίλου του Γιόχαν Κορνέλιουσεν, ενός ανθρώπου με εκρηκτική ευφυία και πηγαίο αυθορμητισμό τον οποίο ο Ρούκλα θαυμάζει απεριόριστα και ακολουθεί ως ένας άλλος Σάντσο Πάντζα.
Μτφ. Σ. Σουλιώτης, Εκδ. Ποταμός, Τιμή €15
«Ταξιδιωτικά ημερολόγια», Κωνσταντίνος Δοξιάδης
Μια νέα και εξαιρετική έκδοση με υλικό από το Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη που καταγράφει τα ταξίδια του μεγάλου πολεοδόμου στην Ινδία, το Πακιστάν, την Συρία, την Ιορδανία και το Ιράκ. Ο Δοξιάδης καταγράφει τις εντυπώσεις του από την πρώτη επαφή με τους τόπους αυτούς και κυρίως με τους ανθρώπους που επεδίωξε ο ίδιος να γνωρίσει από κοντά στις χώρες που ταξίδευε ως εκπρόσωπος διεθνών αποστολών και οργανισμών. Η γραφή του είναι λιτή, άμεση και ειλικρινής. Χωρίς περιστροφές ή υπεκφυγές καταγράφει αυτό που βλέπει, τη «θαρραλέα σύνθεση κτηρίων και μνημείων διαφορετικών σχημάτων και μεγεθών», την ανάδυση της αρχιτεκτονικής συνείδησης, τους τάφους διάσημων αγίων, έναν τοπικό γάμο που επιμένει να δει από κοντά. Οι φωτογραφίες, μεταξύ των οποίων και πολλές στιγμιαίες απεικονίσεις της καθημερινής ζωής των τόπων που επισκέπτεται, μετατρέπονται σε προέκταση αυτού του καθαρού βλέμματος. Στη σκέψη του αποτυπώνεται ένα αδιαπραγμάτευτο επαγγελματικό ήθος, ένα ασίγαστο πάθος για τη δουλειά του αλλά και μια έγνοια για το μέλλον, τις προοπτικές και το χρέος της πολεοδομίας. Ο Δοξιάδης δεν θέλει να είναι απλώς ιστορικός οικιστικών συμβάντων ή γεωγράφος. Γράφει, για παράδειγμα, στο Πακιστάν: «Παρ΄όλο το σεβασμό μου προς την Ιστορία, δεν πιστεύω πως δικαιούμαι να περιορίσω τη δράση μου στο Πακιστάν στη δραστηριότητα του χρονογράφου. Με έχουν προσλάβει για κάτι διαφορετικό, και αυτό θα πρέπει να προσφέρω στους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για το μέλλον του Πακιστάν».
Εκδ. Μέλισσα, Τιμή €18
«Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο», Γιάννης Σκαραγκάς
Η δικαίωση και η ψυχή είναι δυο επικίνδυνες έννοιες στο σύμπαν του αστυνομικού μυθιστορήματος του Σκαραγκά, δηλαδή σε ένα κόσμο που επικρατεί η διττότητα μεταξύ λόγου και πραγματικών προθέσεων, μεταξύ φιλίας και ιδιοτέλειας, μεταξύ των υποσχέσεων της Ιστορίας και της πραγματικότητας της ήττας, της εξάρτησης από το χρήμα και της εξουσίας. Το τελευταίο δεν αφορά μόνο το ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής κατάστασης του μυθιστορήματος, αυτούς που θέλουν να εκμεταλλευτούν πάση θυσία την κοινωνική αστάθεια και την ανάγκη, αλλά και τον υπόκοσμο του ρεμπέτικου και της πορνείας. Ο ίδιος ο Φιλότιμος Βάκχος, πολυσυζητημένος κοσμικογράφος και κεντρικός χαρακτήρας μιας ιστορίας όπου η ψυχή είναι «μια πλάνη ότι κουβαλάς κάτι καλύτερο», έχει την «ακεραιότητα του ιερομονάχου και τη γοητεία του αδίστακτου εφήβου». Οι χαρακτήρες του Σκαραγκά λειτουργούν σαν νάρκες που απειλούν συνεχώς να εκτρέψουν την ροή μιας ιστορίας που σε κάθε εξέλιξή της παραμένει κινηματογραφικά καθηλωτική.
Εκδ. Κριτική, Τιμή €15
«Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου», Edouard Louis
Στην ελίτ που καθορίζει την πολιτική ζωή αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται στο απυρόβλητο από τις διακυμάνσεις της, θα μπορούσε κανείς να προσθέσει και όσους επιλέγουν πολιτική κατεύθυνση για λόγους αισθητικής, όπως υπαινίσσεται ο Louis στο βιβλίο του. Αυτοί είναι οι συλλέκτες ενάρετων αξιών που ωστόσο παραμένουν βιωματικά αφανείς. Την κρίσιμη στιγμή, μάλιστα, αθετούν τις δεσμεύσεις τους. Το βιβλίο του Louis είναι ένα απολύτως ωμό έργο στο οποίο δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για υπεκφυγές ή εκλογικεύσεις. Με ευρύτερο πλαίσιο μια σειρά πολιτικών επιλογών στη Γαλλία, ο Louis περιγράφει τη διελκυστίνδα οργής, ανείπωτης θλίψης και βαθιάς αγάπης για τον πατέρα του, ο οποίος μόνο μετά από μια ολόκληρη ζωή, όταν είναι δηλαδή σχεδόν αργά, θα αναγνωρίσει και σχεδόν θα συμφιλιωθεί την ταυτότητά του και τις επιλογές του γιου του. Γραμμένο με την ευθύτητα του δευτέρου προσώπου που κατηγορεί αλλά και εξομολογείται, ο Louis πασχίζει να συγχωρέσει και να υπερβεί το τοξικό κράμα βίας και αδιαφορίας που έχει αποτυπωθεί στη μνήμη του ως πρώτη ύλη της ενηλικίωσής του, να το δει ως αποτέλεσμα της φτώχειας και της ζωής που ξεγλίστρησε από τα χέρια του πατέρα του πριν καν το καταλάβει.
Μτφ. Σ. Ζουμπουλάκη, Εκδ. Αντίποδες, Τιμή €8,50
«Η Πλήξη», Alberto Moravia
Στο σύμπαν του Ντίνο, ενός καλλιτέχνη που βυθίζεται όλο και περισσότερο σε ένα βούρκο αυτοαναφορικότητας και διαπραγμάτευσης με έναν εαυτό που συνεχώς διαψεύδει κάθε φιλοδοξία ενός συνεπούς δημιουργικού βίου, η πλήξη ως μια δίνη που τον ωθεί συνεχώς προς μια καθήλωση μεταξύ αντίρροπων προθέσεων, διαθέσεων, πράξεων. Δεν είναι λίγα τα σημεία όπου ο Μοράβια, επιστρατεύοντας όλη την τέχνη της αιχμηρής ηθογραφικής και κοινωνική σάτιρας, αφήνει να εννοηθεί ότι ο διαρκής εσωτερικός διάλογος του κεντρικού του ήρωα είναι λιγότερο αποτέλεσμα κάποιας επιτακτικής ανάγκης και περισσότερο συνθήκη που απορρέει απρόσκοπτα από την πολυτέλεια χρόνου, υλικών αγαθών και ενός ανίατου εγωκεντρισμού. Σε μια από τις πολλές αριστουργηματικές περιγραφές του έργου αυτού, ο Ντίνο θα περιπλανηθεί με χαρακτηριστικά απορριπτική διάθεση στο σαλόνι της μητέρας του, το οποίο αποδίδεται ως ένα υπερπολυτελές μαυσωλείο, για να καταλήξεισε μία συζήτηση με τον εαυτό του μπροστά στον καθρέφτη. Η πλήξη είναι «μια έλλειψη σχέσεων με τα πράγματα», συνθήκη που εκτείνεται πολύ πέρα από τον μικρόκοσμο του Ντίνο, κρατώντας σε ομηρεία μια ολόκληρη εποχή που συνέρχεται από τα τραύματά της.
Μτφ. Ε. Τουλούπη, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Τιμή €16,50
«Άλμα», Ζαν-Μαρί Γκυστάβ λε Κλεζιό
«Από όλα αυτά τα ονόματα, απ’ όλους τους βίους ανθρώπων, πιο πολύ με ενδιαφέρουν οι λησμονημένοι» λέει ο Ζερεμί Φέλσεν, ο οποίος επιστρέφει στα πατρογονικά εδάφη του Μαυρικίου. Εκεί, ο αρχικός του στόχος, η μελέτη του σπάνιου πουλιού ντοντό, θα τον οδηγήσει σταδιακά στην τραγική ιστορία της οικογένειάς του, στην Άλμα, το αγρόκτημα που κάποτε τους ανήκε, στα σημάδια ενός ζοφερού παρελθόντος σκλαβιάς, των ανθρώπων πάνω σε αυτή την «τεράστια πέτρινη σχεδία που είχε ρίξει άγκυρα καταμεσής στον Ινδικό Ωκεανό». Τα ονόματα πάνε και έρχονται όπως λέει ο Φέλσεν, σκέψη που οδηγεί είτε στην αποδοχή ότι η βία και η αδικία είναι αναπότρεπτα συστατικά της Ιστορίας, είτε στην επιτακτική ανάγκη οι μνήμες να παραμένουν νωπές, ή τουλάχιστον να εγγράφονται σε ένα αναγνωρίσιμο παρόν. Στο «Άλμα» ο νομπελίστας συγγραφέας Λε Κλεζιό καταπιάνεται με μια ιστορία «αποσιώπησης», με όσους εξαφανίστηκαν αλλά παραμένουν ζωντανοί μόνο στο βαθμό που κάποιος θα τους αναζητήσει και θα αναρωτηθεί για την τύχη τους.
Μτφ. Γ. Ξενάριος, Εκδ. Κλειδάριθμος, Τιμή €14,40
«Δύο εικόνες της Ρώμης», Charles Dickens
Οι δύο εικόνες της Ρώμης του τίτλου δημιουργούν μια συγκλονιστική αντίστιξη μεταξύ του πανδαιμόνιου λουλουδιών, ζαχαρωτών και κομφετί του περίφημου καρναβαλιού της πόλης, μιας γενικευμένης και αυθόρμητης σύρραξης στους δρόμους της Ρώμης του 19ου αιώνα και του αμήχανου, ανυπόμονου αλλά τελικά απαθούς πλήθους που μαζεύεται σιγά σιγά για το αποτρόπαιο θέαμα ενός αποκεφαλισμού. Ως ζεύγος τα κείμενα οδηγούν αναπόδραστα και στη σκέψη της κοινής ρίζας των δυο γεγονότων, τουλάχιστον στο βαθμό που και τα δυο αποτελούν εκδοχές μιας «παραζάλης» με διαφορετικό πρόσημο. Στην πρώτη περίπτωση, η Ρώμη κατακλύζεται από το «παλλόμενο σφρίγος» και τον «χαρούμενο σαματά» ενός ανεξέλεγκτου ξεφαντώματος, στη δεύτερη, το πλήθος αδημονεί, παρατηρεί με αγωνία τους τελετάρχες, ακούει τις τρομπέτες να ηχούν αλλά θα παραμείνει απάνθρωπα απαθές μπροστά στο γεγονός ενός αποκεφαλισμού που ο Ντίκενς περιγράφει με ανατομική ακρίβεια. Δυο αφηγήματα απολύτως αντιπροσωπευτικά της συγγραφικής ιδιοφυίας του.
Μτφ. Γ. Παλαβός, Εκδ. Κίχλη, Τιμή: €7,92
«Φυσικό μυθιστόρημα», Georgi Gospodinov
«Ο καλύτερος τρόπος για να τρέξει μια κουβέντα απρόσκοπτα είναι όταν πρέπει να αποφύγει κανείς κάποιο θέμα»: διαπίστωση που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει το στίγμα αυτού του χωρίς αναστολές μυθιστορήματος. Η ιστορία ενός χωρισμού, σημείο εκκίνησης του Gospodinov, εκτρέπεται, διαθλάται, επιστρέφει από άλλη οπτική, και διαφορετικό αφηγηματικό «στόμα». Οι λογοτεχνικές αναφορές που διανθίζουν τους σπαρταριστούς διαλόγους μεταξύ των χαρακτήρων εξυπηρετούν αυθόρμητες συζητήσεις επί παντός επιστητού, οι οποίες παρά τις συχνά ταπεινές τους καταβολές (π.χ. ένα κεφάλαιο που μετατρέπεται σε εκτενή πραγματείαγια τον απόπατο) δεν είναι ποτέ μακριά από κάποιο υψιπετές φιλοσοφικό συμπέρασμα: ότι δηλαδή στην απομόνωση των φυσικών λειτουργιών τους σώματος είμαστε πραγματικά και αναπόδραστα αντιμέτωποι με τον εαυτό μας, όπως εξάλλου επιβεβαιώνεται από τα αποφθέγματα σοφίας στους τοίχους των δημόσιων αποχωρητηρίων. Ο κεντρικός ήρωας αυτού του ανατρεπτικού μυθιστορήματος αφήνεται στη φυσική ροή των εμβόλιμων σκέψεων, στους παρορμητικούς στοχασμούς, στο συνεχές πέρα δώθε του νου από τα φλέγοντα ζητήματα της ζωής τουσε κωμικά ασήμαντες εκτροπές της στιγμής.
Μτφ. Α. Ιωαννίδου, Εκδ. Ίκαρος, Τιμή €11,97
«Υπογαία», Robert Macfarlane
Η κλιματική αλλαγή είναι μεταξύ άλλων και μια σταδιακή εκταφή του παρελθόντος. Οι πάγοι σε πολλά σημεία της Γης λιώνουν, αποκαλύπτοντας ατόφια σώματα ζώων και ανθρώπων όπως τα βρήκε η τελευταία τους στιγμή. Αυτό που μέχρι τώρα κρυβόταν στα βουβά βάθη του παγετώνα, αναδύεται ως μια νέα επιφάνεια δημιουργώντας μια νέα εκδοχή του παρόντος. Το «Υπογαία» του Robert Macfarlane, άοκνου εξερευνητή και καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Cambridge, είναι μια καταγραφή και ψηλάφηση του «σώματος» του πλανήτη, μια εκπληκτική ιχνηλάτηση των καταβολών του στα βάθη σπηλαίων αλλά και οριζοντίως, στα βάθη του γεωλογικού χρόνου που ξεκινά από το απόλυτο σκοτάδι. Το βλέμμα του Macfarlane παραμένει προσηλωμένο στον ορίζοντα μελλοντικών γενεών και εκδοχών του πλανήτη, στους καταγραφείς του δικού μας παρόντος και των όσων σήμερα θάβουμε βαθιά μέσα στη Γη και κάτω από τα ακίνητα νερά λιμνών, δημιουργώντας έτσι μια προϊστορία που θα διαβαστεί σαν παλίμψηστο. Όλοι κουβαλάμε μια υπογαία μέσα μας, αλλά σπάνια αποδεχόμαστε την ύπαρξή της, θα πει ο Macfarlane.
Μτφ. Μ. Μακρόπουλος, Εκδ. Μεταίχμιο, Τιμή €15,50
«Ιδού εγώ», Τζόναθαν Σάφραν Φόερ
Τα γεγονότα και οι εξελίξεις στην οικογένεια που πρωταγωνιστεί στο μυθιστόρημα του Φόερ είναι ταυτόχρονα τραγικά αλλά και αμελητέα, ανάλογα με το σημείο θέασής τους. Ή καλύτερα, ανάλογα με το πεδίο σύγκρισης, δηλαδή με το κατά πόσο η δυσφορία μιας ανεπιθύμητης οικογενειακής συνάθροισης μπορεί να θεωρηθεί μια βασανιστική προοπτική μέσα σε μια ευρύτερη τάξη πραγμάτων. Εδώ δεν πρέπει να αγνοούμε και το ερώτημα του αποδεκτού βαθμού ανοχής στις ανελέητες ρουτίνες της οικογενειακής ζωής και στα διλήμματα μεταξύ ταυτόχρονων και αλληλεπικαλυπτομένων υποχρεώσεων φροντίδας. Πότε άραγε μετατρέπεται σε εμμονική αυτοθυσία; Πρόκειται για λεπτές ισορροπίες που κοσμοϊστορικά γεγονότα, όπως μια φυσική καταστροφή ή ένας πόλεμος, μπορούν είτε να διαλύσουν, είτε να τοποθετήσουν, ενδεχομένως για πρώτη φορά, στη σωστή τους βάση. Ο Φόερ μετασχηματίζει το ρητορικό ερώτημα του να ζει κανείς ή να μη ζει σε μια αυτοακυρωτική κατάφαση του τύπου να ζει κανείς και να μη ζει. Η ίδια του η γραφή, στην οποία συχνά συγκατοικούν ετερόκλιτες σκέψεις, έγνοιες και μεταβάσεις, αποτυπώνει τον κατακερματισμό της ζωής των χαρακτήρων του, τον σχεδόν κωμικό τρόπο που οι ακούσιες οικογενειακές μικροσυμφορές έχουν την τάση να επιφέρουν πολύ μεγαλύτερες εκούσιες πράξεις καθολικού αυτό-σαμποτάζ, σαν κάποιον που αναζητά μια πρόφαση για να αποτελειώσει κάτι που είναι ήδη ετοιμόρροπο.
Μτφ. Α. Σφακιανάκης, Η. Σκάρου, Εκδ. Κέδρος, Τιμή €21,59
«Τι να κάνεις με τους ηλίθιους – για να μη γίνεις ένας από αυτούς», Μαξίμ Ροβέρ
Είναι ανώφελο να χρησιμοποιείς τη λογική για να αντικρούσεις απόψεις που δεν στηρίζονται στη λογική, σύμφωνα με μια εκδοχή ενός αποφθέγματος που αποδίδεται στον μεγάλο Ιρλανδό συγγραφέα Τζόναθαν Σουίφτ. Το συγκεκριμένο απόφθεγμα θα μπορούσε να είναι και ορισμός της ηλιθιότητας, ιδιαίτερα αν τη φανταστούμε ως ένα νοητικό τεφλόν που επιτρέπει στον κάτοχό του να διατηρεί στο ακέραιο απόψεις που παραμένουν αποκομμένες από τη λογική, την πραγματικότητα και κάθε προσπάθεια διαπραγμάτευσης. Περισσότερο και από έναν ιό, η ηλιθιότητα έχει πάμπολλες μεταλλάξεις και εκφάνσεις που καταλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα από το κωμικό μέχρι το άκρως επικίνδυνο. Ωστόσο, όπως πολλοί ιοί, είναι και αυτή κολλητική και στις πιο επικίνδυνες μορφές της, ασυμπτωματική, όπως για παράδειγμα διαπιστώνουμε όταν σε κατά τα άλλα ευφυείς και λειτουργικούς ανθρώπους έχουν κουρνιάσει εντελώς ανυπόστατες απόψεις (στις μέρες μας την τιμητική τους είχαν οιαποκαλούμενοι «αρνητές» του covid-19). Το ιδιαίτερα επίκαιρο βιβλίο, αυτή η «ειρωνικό-φιλοσοφική πραγματεία» (όρος του Roger-PolDroit), περιέχει τουλάχιστον δυο σημαντικά μηνύματα, πέρα από την επισήμανση ότι η ηλιθιότητα είναι ένα φαινόμενο που απαιτεί διεξοδική μελέτη και ειδική αντιμετώπιση. Θυμίζει ότι από τη μια η ηλιθιότητα είναι ακατανίκητη, ανθεκτική, και πανταχού παρούσα, ακυρώνοντας πολλές από τις προσπάθειες αντιμετώπισής της, και από την άλλη ότι κανένας δεν έχει ανοσία.
Μτφ. Ε. Συλογίδου, Εκδ. Ψυχογιός, Τιμή €10,98
«Άννα, Σορόρ…», Marguerite Yourcenar
Η Yourcenar αποδίδει με μεθυστικό τρόπο την ατμόσφαιρα της Ιταλίας του 16ου αιώνα, αφήνοντας τη βαριά ατμόσφαιρα της δεισιδαιμονίας, των προκαταλήψεων, και των οπτασιών να πλανάται πάνω από το ζεστό έδαφος του νότου της χώρας. Ο Μιγκέλ και η Άννα θα βρεθούν στα αχανή αμπέλια και τα έλη του πατέρα τους, δυο αδέλφια που μετά τον θάνατο της μητέρας τους θα δημιουργήσουν έναν αυθύπαρκτο κόσμο εξάρτησης στα όρια ενός πάθους που στα αρχικά στάδια αποκαλύπτεται μόνο με νύξεις. Η Άννα είναι ένα «θεοσεβούμενο κορίτσι» της οποίας η «ευπρέπεια» υπαγορεύει να μην σταματάει μπροστά σε καθρέπτες. Η ζωή της μητέρας της, η οποία επιδίδεται σε κρυφές αγαθοεργίες και μεταφέρει στα παιδιά της την αγάπη της για τον Σενέκα και τον Κικέρωνα, είναι μοιρασμένη ανάμεσα στα «μελαγχολικά κτήματα» του συζύγου της, στο μοναστήρι της Ίσκια την Σαρακοστή και στα δωμάτια του φρουρίου της. «Οι μέρες, όλες πανομοιότυπες, δεν έλεγαν να κυλήσουν, μακραίνοντας η καθεμιά τους σαν ολόκληρο καλοκαίρι».
Μτφ. Σ. Γιανναράς, Εκδ. Άγρα, Τιμή €13,50
«Σκοτεινό νερό», Νικόλα Πουλιέζε
Η Νάπολη βυθίζεται σιγά σιγά και σχεδόν καταρρέει, μουλιασμένη μέχρι τα θεμέλιά της από μια βροχή που πέφτει ακατάπαυστα επί μέρες. Οι κάτοικοί της παρακολουθούν τις απεγνωσμένες αλλά μάταιες προσπάθειες της κρατικής μηχανής να επέμβει. Πολύ γρήγορα γίνεται εμφανές ότι ακολουθούνται πρωτόκολλα που λειτουργούν μόνο στο χαρτί ή υπό ιδανικές συνθήκες. Κάποιοι αξιωματούχοι βλέπουν την πρωτοφανή αναστάτωση ως ευκαιρία προβολής, την ιδία στιγμή που άλλοι κάτοικοι της πόλης, μόνοι τους σε σκοτεινά γραφεία ή μοναχικά σαλόνια παραδίδονται στη ροή των σκέψεών τους: «η βροχή έπεφτε στα πράγματα, στις σκέψεις και στους ανθρώπους». Μέσα από τον ρόχθο του νερού, ακούγονται λέξεις, καμιά φορά λυγμοί, από την άδεια Αίθουσα των Βαρόνων, φαινόμενο που για άλλη μια φορά καλούνται να διερευνήσουν οι αρχές σε μια κωμική συνάντηση της γραφειοκρατίας με το μεταφυσικό. Πάνω απ’ όλα και στη ψυχή κάθε κατοίκου πλανάται η αναμονή: «τι θα συνέβαινε; τι; ένας παγκόσμιος κατακλυσμός θα έσβηνε και θα ξανάγραφε τα πάντα από την αρχή; ένα άγνωστο ουράνιο τόξο, ασυνήθιστο στο σχήμα και στις γραμμές του;» Ένα πολύ ιδιαίτερο μυθιστόρημα, το οποίο αγάπησε και στήριξε μεταξύ άλλων και ο Ίταλο Καλβίνο, από τις νέες εκδόσεις Loggia.
Μτφ. Ε. Γιάννου, Εκδ. Loggia, Τιμή €13,50
Του Σπύρου Πετρουνάκου
