Η επιμελήτρια της έκθεσης Δάφνη Βιτάλη μιλά για την ατομική έκθεση του εικαστικού στο μουσείο της Ρώμης με τίτλο “Uncinematic”, η οποία έγινε κατόπιν πρόσκλησης της διευθύντρια της Πινακοθήκης, Κριστιάνα Κόλλου.
Σε τι αναφέρεται ο τίτλος της έκθεσης Uncinematic; Με ποιόν τρόπο η δουλειά του Δρίβα είναι μη-κινηματογραφική;
Ο τίτλος Uncinematic αναφέρεται περισσότερο σε μια αποδόμηση και μια εκ νέου αναζήτηση του κινηματογραφικού μέσου παρά σε μια άρνηση της κινηματογραφικής γραφής. Το έργο του Γιώργου Δρίβα βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ στατικής και κινούμενης εικόνας, μεταξύ φωτογραφίας και κινηματογράφου. Η δουλειά του είναι κινηματογραφική, έχει κινηματογραφικά στοιχεία, αλλά δεν είναι κινηματογράφος, είναι φωτογραφική, καθώς είναι βασισμένη στο μέσο αυτό, αλλά δεν είναι φωτογραφία. Αυτό το είναι και δεν είναι καθώς και η διαρκής αναζήτηση των ορίων των δυο μέσων στα έργα του, μας οδήγησε στην ιδέα του τίτλου, ο οποίος θέτει τελικά το ερώτημα του τι είναι κινηματογραφικό και κατ’ επέκταση του τι είναι μη κινηματογραφικό.
Ποιο θεωρείς εσύ το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της δουλειάς του Δρίβα;
Με ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο ο Δρίβας χρησιμοποιεί την ακινησία και την κίνηση. Η στατική και η κινούμενη εικόνα άλλωστε αποτελούν ένα από τα βασικά ζητήματα που έχει απασχολήσει πολλούς θεωρητικούς του κινηματογράφου ήδη από τις απαρχές του. Με ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο ο καλλιτέχνης καταφέρνει μέσω της ακινησίας να δημιουργήσει την κίνηση, καθώς και το πως η σχέση αυτή προσφέρει ένα πεδίο για συλλογισμό. Η ακινησία μέσα στην κινούμενη εικόνα δημιουργεί έναν «σκεπτόμενο θεατή». Η αφαίρεση κινηματογραφικών καρέ, αντί για μια διαρκώς κινούμενη εικόνα αφήνει χρόνο και χώρο στο θεατή, ο οποίος καλείται να ολοκληρώσει ο ίδιος το έργο. Η δύναμη των έργων του Δρίβα προέρχεται από αυτήν την παύση, μια σιωπή που βρίσκεται ανάμεσα στα στατικά κινηματογραφικά στιγμιότυπα που συλλαμβάνει.
Σε ποιο βαθμό τα έργα του συλλαμβάνουν εκ νέου το δίπολο χώρος VS χρόνος;
Η έννοια του χρόνου αποτελεί ένα ακόμη ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο στη δουλειά του Δρίβα. Οι ταινίες του θα μπορούσαν να διαδραματίζονται οπουδήποτε και οποτεδήποτε, σε χρόνους παρελθοντικούς ή μελλοντικούς καθώς μεταφέρουν μια διάθεση φουτουριστική αλλά και ρετρό, ενώ οι χαρακτήρες του είναι αντι-ήρωες, αποπροσωποποιημένοι χαρακτήρες, άνθρωποι χωρίς παρελθόν, μέλλον, ταυτότητα και συχνά χωρίς όνομα. Ακόμη, γνωστά κτίρια που αποτυπώνονται στον κινηματογραφικό του φακό, χάνουν την ταυτότητά τους. Είτε πρόκειται για τη Νέα Υόρκη, το Βερολίνο, την Αθήνα ή την Τιφλίδα -πόλεις στις οποίες έχουν γυριστεί οι ταινίες του- ο καλλιτέχνης παρουσιάζει μια μη-πόλη, έναν μη-τόπο, έναν τόπο χωρίς μνήμη (προσωπική ή συλλογική), μια κινηματογραφική ετεροτοπία.
Τι έργα έχετε επιλέξει να παρουσιάσετε στην έκθεση;
H έκθεση στην Galleria Nazionale d’Arte Moderna e Contemporanea παρουσιάζει τη δουλειά μιας δεκαετής περιόδου και συγκεκριμένα από το 2005 μέχρι το 2014 δηλαδή μέχρι και το έργο πριν τη Μπιενάλε. Τα παλαιότερα ασπρόμαυρα έργα της τριλογίας Social Software, καθώς και το Closed Circuit παρουσιάζονται στην αρχή της έκθεσης. Η τριλογία διαδραματίζεται στα περίχωρα του Βερολίνου που οικοδομήθηκαν τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και εκφράζουν το μοντερνιστικό ουτοπικό όραμα.
Το τριπλό αυτό έργο επιλέξαμε να το παρουσιάσουμε για πρώτη φορά ως μια τριπλή τριγωνική βιντεοεγκατάσταση σε ένα μεγάλο και ψηλοτάβανο δωμάτιο του Μουσείου με σκοπό να μπορεί ο θεατής να το δει ως ένα έργο αλλά και αυτόνομα. Στον πάνω όροφο παρουσιάζουμε τα μεταγενέστερα έργα του, όπου ο καλλιτέχνης έχει πλέον εισάγει την κίνηση, το χρώμα και τον διάλογο στις ταινίες του. Στα έργα αυτά η πλοκή αποκτάει μεγαλύτερη σημασία, ενώ η έννοια της κρίσης που ενυπάρχει και στα προγενέστερα έργα του, αρχίζει να αποκτά τη μορφή κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων.
Με ποιόν τρόπο η συγκεκριμένη έκθεση συνομιλεί με αυτήν του περιπτέρου της Μπιενάλε της Βενετίας;
Η συνομιλία έγκειται στη σχέση της παλαιότερης δουλειάς του Δρίβα με το νέο του έργο. Παρόλο που το έργο Εργαστήριο διλημμάτων (2017) που παρουσιάζει στην 57η Μπιενάλε της Βενετίας, δανείζεται πολλά στοιχεία από την παλαιότερη κινηματογραφική του γλώσσα, είναι γεγονός ότι παρατηρείται μια σημαντική στροφή ως προς το περιεχόμενο, αλλά και τη φόρμα της δουλειάς του. Το έργο της Μπιενάλε είναι ένα έργο με πολλά επίπεδα ανάγνωσης εννοιολογικά και αισθητικά. Είναι καταρχήν μια πολύπλοκη, πολυκάναλη οπτικοακουστική εγκατάσταση που επιχειρεί ο καλλιτέχνης για πρώτη φορά. Όσον αφορά το αισθητικό μέρος του έργου, παρατηρούμε ορισμένες μεταβολές στην κινηματογραφική του γλώσσα.
Ήδη από το 2011, με το έργο Sequence Error που παρουσιάζεται και στην έκθεση στη Ρώμη, ο Δρίβας απομακρύνεται από την καθαρά στατική εικόνα και την αλληλουχία των φωτογραφικών στιγμιότυπων που συνέθεταν τα έργα του. Ενώ η κίνηση πλέον καταγράφεται στον κινηματογραφικό φακό, τα πλάνα του παραμένουν σταθερά και η κινούμενη εικόνα φλερτάρει με την παγωμένη. Ακόμη θα λέγαμε ότι ενσωματώνει τη στατικότητα στην κίνηση, ενώ ο αργός ρυθμός παραμένει βασικό χαρακτηριστικό της δουλειάς του.
Ως προς την θεματική του έργου, το Εργαστήριο διλημμάτων δεν είναι το πρώτο έργο που πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης και της ενσωμάτωσης του ξένου σώματος σε ένα νέο περιβάλλον. Η ιστορία στο έργο Empirical Data (2009) –που επίσης παρουσιάζεται στην έκθεση- βασίζεται στην προσωπική εμπειρία του πρωταγωνιστή γεωργιανής καταγωγής ως μετανάστη στην Ελλάδα και αφορά την πορεία του από την είσοδο στη χώρα μέχρι την ενσωμάτωσή του στην ελληνική κοινωνία.
