© Λεωνίδας Τούμπανος
Τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς είναι εκεί όπου χτυπά πραγματικά η καρδιά του βιβλίου στην πόλη. Αυτές τις μικρές εστίες, όπου η λογοτεχνία γίνεται συλλογική υπόθεση και μεταδίδεται όπως πρέπει, από στόμα σε στόμα, θα σας παρουσιάσουμε σε αυτή τη νέα στήλη. "Ποδαρικό" για το βιβλιο-ερωτηματολόγιό μας κάνει το βιβλιοπωλείο "Επίκεντρον" και ο ιδιοκτήτης του Αριστοτέλης Σαΐνης.
Συστήστε μας το "Επίκεντρον": Πότε και πώς αποφασίσατε να το ανοίξετε; Τι δράσεις πραγματοποιεί;
Το "Επίκεντρον" είναι ένα ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο στους Αγίους Αναργύρους, οικογενειακή επιχείρηση που στήθηκε το 1998 με μεράκι, γνώση και αγάπη για το βιβλίο. Είναι ένας φιλόξενος χώρος συνάντησης για φίλους του βιβλίου, κάθε ηλικίας (για χρόνια στέκι μιας παρέας μικρών παιδιών που τους άρεσαν πολύ τα παραμύθια και τα βιβλία), χώρος εκδηλώσεων, εκθέσεων ζωγραφικής, συναυλιών και προβολών, πολιτικών και πολιτιστικών συζητήσεων, ακόμα και… προεκλογικών!
Έχουμε διοργανώσει δημόσιες αναγνώσεις, θεατρικά δρώμενα, και αναλόγια, επισκέψεις σχολείων και νηπιαγωγείων, εκθέσεις βιβλίου σε πάρκα και σχολικές βιβλιοθήκες, και πάνω από 400 παρουσιάσεις βιβλίων. Είμαστε περήφανοι για την όμορφη λίστα με τους συγγραφείς που τίμησαν με την παρουσία τους τη γειτονιά μας. Κατά περιόδους λειτούργησαν στο "Επίκεντρον" τμήματα Μαθημάτων Δημιουργικής Γραφής και μια δραστήρια Λέσχη Ανάγνωσης Αστυνομικής Λογοτεχνίας που συντόνιζε ο αγαπημένος φίλος του βιβλιοπωλείου μας και συγγραφέας Μάρκος Κρητικός (1968-2025). Σίγουρα μου διαφεύγουν πολλά, αλλά όχι το Μεσοπολεμικό Πάρτι που οργανώνουμε κάθε χρόνο παραμονές Χριστουγέννων με μεγάλη επιτυχία. Φιλοδοξία μας είναι να βρισκόμαστε πάντα στο επίκεντρο της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της πόλης μας.
Για πολλούς ανθρώπους η δουλειά σε ένα βιβλιοπωλείο φαντάζει ειδυλλιακή. Είναι όμως έτσι η καθημερινότητά σας;
Προφανώς όποιος είναι έξω από τον χορό ξέρει πολλά τραγούδια. Ειδυλλιακή δεν είναι καμία δουλειά. Απλώς οι χαρές σε ένα βιβλιοπωλείο (οι νέες παραλαβές, οι συζητήσεις κ.τ.λ.) αντισταθμίζουν τη δύσκολη καθημερινότητα, το κουβάλημα -τα βιβλία είναι βαριά και οι τενοντίτιδες είναι στο πρόγραμμα.
Πώς επιλέγετε τα βιβλία που θα μπουν στα ράφια σας;
Διαβάζουμε και ενημερωνόμαστε για τις νέες κυκλοφορίες. Από την αρχή δώσαμε έμφαση στο καλό βιβλίο με αποτέλεσμα τα βιβλία στους πάγκους και τα ράφια μας να προσελκύουν τόσο τους συστηματικούς όσο και τους νέους και λιγότερο έμπειρους αναγνώστες. Είμαστε μακριά από τη λογική τόσο του σουπερμάρκετ όσο και του αχανούς, απρόσωπου διαδικτύου.
Ποια είναι η κυρίαρχη τάση στις αναγνωστικές προτιμήσεις του κοινού σήμερα; Τι διαβαζόταν περισσότερο στο παρελθόν;
Όπως είπα παραπάνω καλή μεταφρασμένη και ελληνική λογοτεχνία, πεζογραφία κυρίως, όλο και περισσότερο από μικρούς εκδοτικούς οίκους. Οι κυρίαρχες τάσεις και οι μόδες στην εκδοτική αγορά φτάνουν σε μας μόνο ως απόηχος. Γι’ αυτό διαβάζω με πολύ προβληματισμό και κάποια δυσπιστία τα ποσοστά των αναγνωστών στις σχετικές έρευνες: χωρίς τους τίτλους των βιβλίων που περνούν από τα χέρια των περιστασιακών αναγνωστών, τα ποσοστά δε λένε σχεδόν τίποτα. Δικά τους αναγνώσματα είναι τα γνωστά δωροβιβλία. Έγιναν και σε μας ευπώλητα το δεκαπενθήμερο της πανδημίας που είχαν ανοίξει μόνο τα βιβλιοπωλεία, και κόπηκε μαχαίρι αμέσως μετά η ζήτησή τους.
Δυστυχώς, σχεδόν αποκλειστική κατεύθυνση στα ευπώλητα και τα διαφημιζόμενα βιβλία κρατούν οι κάτοχοι των δωροεπιταγών του ΟΑΕΔ και του ΟΠΕΚΑ (το βιβλιοπωλείο μας, στο κέντρο μιας χειμαζόμενης και από την ανεργία περιοχή, είναι πάροχος). Για πολλούς απ’ αυτούς δεν υπάρχει παρά ο τίτλος που άκουσαν ή είδαν να διαφημίζεται στην τηλεόραση. Από κει και πέρα, λευκό σεντόνι.
Πείτε μας ένα αγαπημένο σας στοιχείο στη γειτονιά του βιβλιοπωλείου σας.
Είμαστε δίπλα στην πλατεία που ανακαινίζεται εδώ και καιρό και στο κέντρο μιας μικρής πόλης η αγορά της οποίας χτυπήθηκε από την κρίση και ακόμα αναζητά το βηματισμό της. Παρόλα αυτά παραμένει μια μικρή ζωντανή γειτονιά με ανθρώπους που πηγαινοέρχονται στη δουλειά τους, παιδιά που επιστρέφουν από το σχολείο και έφηβους που τρέχουν να προλάβουν το λεωφορείο για το φροντιστήριο.
Πώς έχει επιδράσει τη γειτονιά η ύπαρξη του βιβλιοπωλείου;
Αυτή κανονικά είναι ερώτηση για τους γείτονές μας, όχι για μας. Κι εδώ, όπως συμβαίνει στις οικογενειακές επιχειρήσεις, ζούμε σχεδόν οικογενειακά (η κόρη και ο ανιψιός μου μεγάλωσαν κυριολεκτικά στο βιβλιοπωλείο), και γι’ αυτό νομίζω ότι πολλοί αισθάνονται σαν στο σπίτι τους.
Είμαστε πάντα εδώ: να προτείνουμε βιβλία, να συζητήσουμε, να βοηθήσουμε βιβλιογραφικά, να βρούμε εξαντλημένα βιβλία, να διορθώσουμε μαθητικές εργασίες, να επιμεληθούμε διατριβές· γιατί τα συνοικιακά βιβλιοπωλεία μεγαλώνουν μαζί με τα παιδιά της γειτονιάς τους. Πολλά τα θυμόμαστε στο καροτσάκι με τους γονείς τους. Τώρα μας στέλνουν κάρτες από την Ευρώπη, όπου έχουν μεταναστεύσει για δουλειά. Κάποτε, μια μικρή πελάτισσα μας είχε φέρει δώρο τη ζωγραφιά της που στόλισε για μέρες τη βιτρίνα μας. Είχε ζωγραφίσει (τι άλλο;) το βιβλιοπωλείο κι εμάς. Είκοσι δύο χρόνια μετά, τελειόφοιτη φιλολογίας, μας έφερε δώρο δεμένη την πτυχιακή της εργασία!
Τι προβλήματα αντιμετωπίζει σήμερα ένα μικρό βιβλιοπωλείο;
Περά από τα γνωστά προβλήματα κάθε μικρής επιχείρησης (φορολόγηση κ.τλ.), βασικό πρόβλημα όλου του χώρου είναι ότι παρά τις επικοινωνιακές παρεμβάσεις, η γνώση έχει χάσει κάθε αξία στο σημερινό χρηματιστήριο των ιδεών, και το βιβλίο είναι πολύ χαμηλά στην ιεραρχία των αναγκών μας – όχι άδικα, όταν όλοι ξέρουμε την ακρίβεια της καθημερινότητας. Ακόμα και αν το βιβλίο παραμένει φτηνό είναι η αγοραστική μας δύναμη που μειώνεται διαρκώς.
Γενικά το σημερινό περιβάλλον είναι ζοφερό: η επιστροφή της ενιαίας τιμής δεν έχει περάσει στη συνείδηση του κόσμου, το κυνήγι του τζίρου απ’ τις αλυσίδες βγάζει τα βιβλία σε πλειστηριασμό, κι εμείς, πια, αγοράζουμε τα βιβλία πιο φτηνά από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία παρά από τους ίδιους τους εκδότες (τα ίδια και χειρότερα στην αγορά του ξενόγλωσσου εκπαιδευτικού). Αυτά, όμως, είναι συντεχνιακά προβλήματα, μικρότερα στη σημασία τους μπροστά στη μεγάλη εικόνα, η οποία, παρά τα περί του αντιθέτου θρυλούμενα, παραμένει βαθιά αντιλογοτεχνική. Τα μικρά βιβλιοπωλεία είναι εστίες αντίστασης…
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια για το βιβλιοπωλείο;
Να συνεχίσουμε. Να συνεχίσουμε αυτό που μάθαμε να κάνουμε είκοσι πέντε χρόνια τώρα και να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες. Τώρα αναβαθμίζουμε το ηλεκτρονικό μας κατάστημα που στήθηκε την περίοδο της πανδημίας. Προς το παρόν δεχόμαστε τηλεφωνικά ή ηλεκτρονικά τις παραγγελίες και συνεχίζουμε τις κατ’ οίκον παραδόσεις με δικά μας μέσα στους γειτονικούς δήμους και την αποστολή σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και σε φίλους σε χώρες της Ευρώπης.
Διαβάστε Επίσης
