"Genius Loci": Μία "σκοτεινή" έκθεση χαρακτικής στο Μετς

Την Πέμπτη 25 Σεπτεμβρίου (7 μ.μ.) εγκαινιάζεται η έκθεση "Genius Loci" του καλλιτέχνη Ιορδάνη Ναυρούζογλου, στο Κέντρο Τεχνών Μετς.

"Κανένας τόπος δεν υπάρχει χωρίς το πνεύμα…" σημειώνει ο Ιορδάνης Ναυρούζογλου, ανοίγοντας το νήμα της αφήγησής του στο Κέντρο Τεχνών Μετς. Το Genius loci, μια λατινική φράση που υποδηλώνει το πνεύμα του τόπου, δεν είναι μια σταθερή έννοια, μα μοιάζει με ανάσα που μετακινείται, με ίχνος που ξεγλιστρά, με μνήμη που ανακαλείται. Πρόκειται για ένα άυλο υπόστρωμα που διαπερνά την ανθρώπινη εμπειρία και συνδέει το φυσικό περιβάλλον με την πολιτιστική κληρονομιά, τον μύθο με τη μνημειακότητα και την τέχνη με την καθημερινή ανάμνηση.

Η επιμελήτρια της έκθεσης, Νιόβη Κρητικού, αναφέρει: "Η τεχνική του Ναυρούζογλου ξεκινά από τη χαρακτική, με μήτρες, ξυλογραφίες και μονοτυπίες που αντί να παραδώσουν την "καθαρή" εικόνα, φέρνουν στην επιφάνεια το σφάλμα. Εκεί όπου το κακέκτυπο ή η φθορά θα μπορούσαν να θεωρηθούν αδυναμία, εκείνος τα μεταστοιχειώνει σε μια δική του εκφραστική γλώσσα. Το λάθος εδώ, παίζει καθοριστικό ρόλο στην δουλειά του καθώς γίνεται θύρα δημιουργίας. Οι σχεδόν τυχαίες σημειώσεις πάνω στο χαρτί του, γίνονται μέθοδος και έτσι το αποτύπωμα παύει να είναι στατικό, αλλά μεταμορφώνεται σε τόπο. Έναν τόπο που άλλοτε θυμίζει βουκολικό ή μεσαιωνικό σκηνικό, κι άλλοτε ξεδιπλώνεται σε μυθικά πλάσματα, σε παραμυθικές αφηγήσεις, σε διδακτικές εικόνες που αντηχούν σαν λαϊκές ιστορίες. Άλλοτε πάλι, σημείο εκκίνησης των έργων του, αποτελεί κάποιο άλλο έργο, το οποίο εν τέλει, κρύβεται επιμελώς πίσω από το ολοκλήρωμα του. 

Η έμπνευσή του Ιορδάνη δεν υπακούει σε γραμμική λογική. Ωστόσο, αναδύεται από μνήμες προσωπικές, οικογενειακές αφηγήσεις, παιδικά θραύσματα εικόνων και συνυφαίνεται με μυθολογία και πολιτική, με βιώματα και συλλογικές αναφορές. Το αποτέλεσμα δεν είναι απλή αναπαράσταση, αλλά μια εκτενή παρατήρηση της πρώτης πράξης του έργου που μετατρέπεται σε έναν μεταιχμιακό τόπο ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό, στο παροδικό και το αιώνιο. Μια διαδικασία που παρόλο που για τον ίδιο, ξεκλειδώνει τις πύλες του ασυνειδήτου και μοιάζει με συνειρμική παραβολή, ταυτόχρονα δεν παύει να είναι και αυτοαναφορική της ζωγραφικής σπουδής, που αναζητά αυτήν ακριβώς την λεπτομέρεια της αναπαράστασης που αποκαλύπτεται και συλλαμβάνεται από τον εικαστικό κατά τη διάρκεια της εξάσκησης.

Το έργο του διακρίνεται για την ασπρόμαυρη κλίμακα. Λιτή μα συνάμα επιβλητική, γίνεται όχημα αποκαλύψεων. Άλλοτε ο έντονος διάλογος φωτός και σκιάς αιχμαλωτίζει το βλέμμα με δραματική οξύτητα, κι άλλοτε οι ανεπαίσθητες διαβαθμίσεις πλέκουν ένα γκρι ιστό από ενδιάμεσες υφές. Τα έργα του ξεδιπλώνονται μόνο σε όσους αφεθούν στη λεπτομέρεια της παρατήρησης και αποκαλύπτουν διαρκώς στοιχεία, για όσο τους αφιερώνεται κανείς. Η γραφή του συχνά θυμίζει υφαντό, μέσα από ξυσίματα, λεπταίσθητες χαράξεις, αλλεπάλληλα στρώματα μελανιού και χιαστές γραφές που θυμίζουν πλέξη, συνθέτει μια αίσθηση σχεδόν υφασμάτινη, όπου το ίχνος γίνεται ταυτόχρονα μνήμη και υλικό αποτύπωμα.

Με μια πρώτη ματιά, τα έργα του συχνά, μπορεί να παραπέμπουν σε αφηρημένη ζωγραφική. Μα όσο ο θεατής εμβαθύνει, τόσο αποκαλύπτεται το νήμα της συλλογιστικής του, δηλαδή ένας διάλογος ανάμεσα στο τυχαίο και το συνειδητό, στο μύθο και την ιστορία, στη φθορά και τη μνήμη, στο χαρακτηρισμένο και το αφαιρετικό, στην ένταση και την ηρεμία, στο διττό νόημα του εδώ και του τότε. Η ζωγραφική του λοιπόν μπορεί να ιδωθεί είτε ως ένα οργανικό σχήμα που πάλλεται προς αφηρημένες δομές είτε ως ένας κόσμος αλλόκοτος, κρυμμένος, μαγικός. Μια νότα από την Melencolia των χαρακτικών του Durer και μια αίσθηση από χαρτογραφικές ραφές πλάθουν το εικαστικό του λεξιλόγιο που θυμίζει εν τέλει νευρώσεις της γης και της πλάσης.

Η έκθεση "Genius Loci" δεν παρουσιάζει απλώς τοπία, αλλά στήνει ένα σκηνικό όπου τα έργα κατοικούνται από ίχνη, αναμνήσεις και αναζητήσεις, σαν σύγχρονες παραβολές. Ο τόπος δεν είναι γεωγραφικός αλλά ψυχικός, μνημονικός και γραφικός. Η δουλειά του μας καλεί να περιπλανηθούμε σε πεδία που πάλλονται ανάμεσα στην πραγματικότητα και το φαντασιακό, στη φθορά και την αναγέννηση, στο ορατό και το αθέατο, ενώ ταυτόχρονα μας προκαλεί να ανακαλύψουμε όσες περισσότερες απόκρυφες παραστάσεις το επιτρέπει ο νους του καθενός".

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.