5 πράγματα που δεν ήξερες για τον γλύπτη Θόδωρο

Στο πλαίσιο της έκθεσης "Θόδωρος, Αντί Αναδρομικής", το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) μας προσκαλεί σε ένα διήμερο γεμάτο δημόσιες δράσεις, αφιερωμένες στις ποικίλες και συχνά αθέατες πτυχές του έργου και της προσωπικότητας του γλύπτη Θόδωρου.

Στις 2 και 3 Μαΐου, καλλιτέχνες, επιμελητές, εκπαιδευτικοί, θεωρητικοί και επισκέπτες θα συναντηθούν μέσα από εργαστήρια, παρουσιάσεις, συζητήσεις, ηχητικές εγκαταστάσεις και προβολές, με επίκεντρο τη σύγχρονη γλυπτική και το πολυσχιδές έργο του Θόδωρου. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις για όλες τις ηλικίες, από εργαστήρια ανάγλυφης τυπογραφίας και κεραμικής έως θεματικές ξεναγήσεις, παρεμβάσεις σε μορφή podcast και ανοιχτές συζητήσεις.

Με αφορμή το διήμερο εκδηλώσεων, ο επιμελητής της έκθεσης, Σταμάτης Σχιζάκης, αποκαλύπτει μερικά fun facts για τη ζωή και το έργο του σπουδαίου Θόδωρου.

5 στοιχεία που δεν γνωρίζουμε για τον γλύπτη Θόδωρο

Κατά το πρώτο διάστημα της Δικτατορίας, οι καλλιτέχνες δεν ήθελαν να συμμετάσχουν σε εκθέσεις σαν μιας μορφής σιωπηλή αντίσταση. Ο Θόδωρος ήταν από τους καλλιτέχνες που δεν συμφωνούσε με αυτή τη παθητική στάση, θεωρώντας πως αυτή η σιωπή ευνοεί την δικτατορία. Συνεργάστηκε με την νεοιδρυθείσα Νέα Γκαλερί, την Ελληνοαμερικάνικη Ένωση και το Ινστιτούτο Goethe για να πραγματοποιήσει εκθέσεις με το που επέστρεψε στην Ελλάδα το 1968. Παρόλα αυτά ο ίδιος αρνήθηκε να συμμετάσχει στην 35η Μπιενάλε της Βενετίας το 1970. Άλλωστε η πρόσκληση πραγματοποιήθηκε λιγότερο από δυο μήνες πριν τα εγκαίνια.

Κάποτε ένας ματαιόδοξος συλλέκτης ανέθεσε στον Θόδωρο την κατασκευή της προτομής του. Ενώ ο Θόδωρος είχε σχεδόν ολοκληρώσει το γλυπτό, ο συλλέκτης ακύρωσε την επιπόλαιη παραγγελία. Ο γλύπτης ήταν ακόμα στα πρώτα βήματα της πορείας του και δεν μίλησε, εξέφρασε όμως τον θυμό του ολοκληρώνοντας το έργο συγκολλώντας ένα δοχείο νυκτός στο κεφάλι της προτομής. Του έδωσε τον τίτλο Άνθρωπος με καπέλο-καθίκι, 1963.

Στο έργο "ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΧXX - Ατομικό γλυπτικό-μουσικό θέαμα" (Παραλλαγή Β’), 1982, όπου ο Θόδωρος σπάει τα εύθραυστα γυάλινα στοιχεία μιας εγκατάστασης καταγράφοντας τη δράση σε βίντεο, το σκηνικό της δράσης πλαισιώνεται από 3 γυάλινα γλυπτά. Σε αυτά υπάρχουν ενσωματωμένοι τρεις κλειστοί φάκελοι, ανάμεσα σε δυο γυάλινες επιφάνειες κολλημένες μεταξύ του και φέρουν την επιγραφή message pour l'acheteur (δηλαδή "μήνυμα για τον αγοραστή"). Για να διαβάσει κάποιος αυτά τα μηνύματα, θα έπρεπε πρώτα να αγοράσει το έργο και μετά, αν το αποφάσιζε, να το σπάσει για να ανοίξει το φάκελο. Δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο των μηνυμάτων.

Ο Θόδωρος αντιμετώπιζε τα μέσα μαζικής επικοινωνίας σαν τον νέο δημόσιο χώρο στον οποίο όφειλε ο κάθε γλύπτης να εκφέρει δημόσιο λόγο, όπως μια περασμένη εποχή θα έκανε μέσα στις πλατείες με τα γλυπτά του. Ο Θόδωρος επιχείρησε να πραγματοποιήσει γλυπτικά έργα μέσα από άρθρα σε εφημερίδες, ραδιοφωνικές εκπομπές και την τηλεόραση. Παράλληλα, αναζητούσε τρόπους μέσα από τους οποίους η τέχνη θα βελτιώσει τον δημόσιο χώρο και την αστική εμπειρία, μια δραστηριότητα που, όπως και την παιδαγωγική, θεωρούσε ίσης σημασίας με το γλυπτικό του έργο. 

Ο Θόδωρος άσκησε γόνιμη κριτική στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Κατανοούσε και αποδωμούσε την γλώσσα και τις συμβάσεις κάθε μέσου, χωρίς να απορρίπτει την δυναμική του, αν και συχνά εξέφραζε την προτίμηση του στην γλώσσα της γλυπτικής. Χειρίστηκε και αξιοποίησε κάθε νεοεμφανιζόμενο μέσο επικοινωνίας για τις ανάγκες του έργου του, συχνά με χιούμορ, με σκοπό την υπονόμευση του κάθε μέσου. Για παράδειγμα, χρησιμοποίησε την τηλεόραση για να αναφερθεί στις αισθήσεις της αφής και της γεύσης, αναγνωρίζοντας τα όρια της οπτικοακουστικής επικοινωνίας, ενώ ο ίδιος συνέγραψε συνοπτικά άρθρα αντίστοιχα με το παρόν κείμενο επισημαίνοντας τους κινδύνους της αποσπασματικής και άκριτης πληροφόρησης.

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.