Αφροδίτη Λίτη, Φύλλο, 1984. © Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Φωτογράφιση Σταύρος Ψηρούκης
Εθνική Γλυπτοθήκη
Το κεντρικό κτίριο της ΕΠΜΑΣ, ένα από τα πιο φημισμένα μουσεία της Αθήνας με μια πλούσια συλλογή έργων τέχνης, σχεδόν πάντα έχει επισκέπτες. Ειδικά για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, η Εθνική Πινακοθήκη ετοιμάζει έναν πολυθεματικό περίπατο στον κήπο της, με τίτλο "Πολλαπλές αφηγήσεις του κήπου της Εθνικής Πινακοθήκης. Αρχιτεκτονική, Γεωπονία, Υπαίθρια Γλυπτική".
Μην ξεχνάμε όμως, ότι και τα παραρτήματα της ΕΠΜΑΣ κρύβουν πολλούς θησαυρούς της παγκόσμιας τέχνης. Στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή, για παράδειγμα, δύο ιστορικά κτήρια από τις αρχές του 20ου αιώνα φιλοξενούν τη μόνιμη έκθεση Νεοελληνικής Γλυπτικής και το εργαστήριο συντήρησης της συλλογής της Εθνικής Πινακοθήκης, αντίστοιχα. Ανάμεσα στα 29 γλυπτά που κοσμούν τον υπαίθριο χώρο της Γλυπτοθήκης, είναι και "Το Φύλλο" (1984) της Αφροδίτης Λίτη.
Η Αφροδίτη Λίτη αναζήτησε από την αρχή της πρακτικής της τις πηγές της έμπνευσής της στη φύση. Ξεκινώντας από την αναλυτική παρατήρησή της, μετασχηματίζει την πραγματικότητα σε υπερμεγέθεις παραστατικές εικόνες του φυσικού κόσμου, που αναπτύσσονται στο έδαφος ή αιωρούνται, και δημιουργεί άλλοτε μία ποιητική, ονειρική ατμόσφαιρα με φύλλα, καρπούς, λουλούδια, σκαθάρια, σαύρες, κλαδιά και δέντρα με πουλιά ή φυσικά στιγμιότυπα και άλλοτε μία εικόνα διαμαρτυρίας, ενάντια στην καταστροφική επέμβαση του ανθρώπου. Το φύλλο πλατανιού είναι η πρώτη φυσική εικόνα που η Αφροδίτη Λίτη μετέπλασε σε υπερμεγέθη γλυπτική κατασκευή. Η σύνθεση από σίδερο και ανοξείδωτο εντάσσεται στο τοπίο αντανακλώντας τον ουρανό και το φυσικό περιβάλλον του έργου.
Ωράριο: Δευτ., Τετ, Πεμ., Παρ., Σαβ., Κυρ.: 9 π.μ - 4 μ.μ.
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης "Αγγελική Χατζημιχάλη"
Ο ΟΠΑΝΔΑ, σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις με ελεύθερη συμμετοχή σε μουσεία και πολιτιστικά κέντρα της πόλης, όπως το Κέντρο Τεχνών, το Ψηφιακό Μουσείο, το Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα" Δήμου Αθηναίων και το Μουσείο "Αγγελική Χατζημιχάλη", με κεντρικό θέμα "Μουσεία, Αειφορία και Ποιότητα Ζωής". Στο "Αγγελική Χατζημιχάλη", η ξενάγηση κινείται γύρω από το συγγραφικό έργο της Ελληνίδας λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη. Τα αντικείμενα λαϊκής τέχνης αποκαλύπτουν έναν ορθολογικό τρόπο ζωής, καθώς και την πλούσια ιστορία και παράδοση των Ελλήνων.
Σημαντικό κομμάτι του μουσείου, μας πληροφορεί η λαογράφος Σταυρούλα Πισιμίση, είναι η ξυλόγλυπτη διακόσμηση σε όλους τους χώρους του κτιρίου: "Η Αγγελική Χατζημιχάλη για τον εσωτερικό διάκοσμο του αρχοντικού της, σήμερα Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης "Αγγελική Χατζημιχάλη”, επέλεξε ως βασικό χαρακτηριστικό του την ξυλογλυπτική, η οποία δεν παρουσιάζεται ως αυτόνομη καλλιτεχνική δημιουργία με στόχο την καθαρά αισθητική απόλαυση αλλά αξιοποιήθηκε με λειτουργικό-δομικό τρόπο και απόλυτα αρμονικό με την διαρρύθμιση των χώρων. Οι ξυλόγλυπτες πόρτες με τις απεικονίσεις από την αγροτική ζωή και τα υπέρθυρα με σχέδια από σκυριανά κεντήματα, που αναπαριστούν ανθρώπινες μορφές να χορεύουν, η σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο, με διαφορετικές παραστάσεις δρακοντοκτονίας, η βάση του εσωτερικού παραθύρου με την απεικόνιση του φυτού στην γλάστρα, το ξύλινο πλαίσιο των μεγάλων παράθυρων, που φωτίζει την αίθουσα υποδοχής από το δρόμο να τον στηρίζουν ολόγλυφες γυναικείες μορφές σαν καρυάτιδες ενώ στο κεφάλι τους βρίσκεται σε συμβολική θέση ο αετός, παραπέμπουν ξεκάθαρα στο χώρο της λαϊκής τέχνης ως προϊόντων της. Και αυτό γιατί τα δημιούργησε ένας λαϊκός τεχνίτης, συνδυάζοντας την χρηστικότητα με την αισθητική, καθώς αυτή η συλλειτουργία αποτελεί το βασικό συστατικό γνώρισμα της λαϊκής τέχνης. Η Αγγελική Χατζημιχάλη, ενδεχομένως, κατέληξε σε αυτές τις επιλογές, θέλοντας να καταστήσει σαφές ότι η τέχνη της ξυλοτεχνίας και της ξυλογλυπτικής μπορούν να λειτουργήσουν και στην μεγάλη κλίμακα του αστικού περιβάλλοντος, επιτελώντας ταυτοχρόνως τη λειτουργία της χρήσης, της αισθητικής και των συμβόλων, όπως ακριβώς και στο περιβάλλον του λαϊκού πολιτισμού. Αυτόν το ιδιαίτερο εσωτερικό ξυλόγλυπτο διάκοσμο αξίζει να γνωρίσουμε, κατά την επίσκεψή μας στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης "Αγγελική Χατζημιχάλη”, προκειμένου να θαυμάσουμε από κοντά πώς μπορούν να αξιοποιηθούν σχέδια και μορφές του λαϊκού πολιτισμού σε ένα αστικό περιβάλλον". -Σταυρούλα Πισιμίση, λαογράφος, Υπεύθυνη του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης "Αγγελική Χατζημιχάλη"
Ελληνικό Μουσείο Πληροφορικής
Περισσότερα από 8.200 εκθέματα δημιουργούν μια σπάνια, διαδραστική διαδρομή πίσω στον χρόνο, με αντικείμενα που αφηγούνται σημαντικά επιτεύγματα από τον χώρο της πληροφορικής. Από το 2012, το μουσείο αποτελεί τον πρώτο επίσημο φορέα στην Ελλάδα που συγκεντρώνει τη γνώση για την εξέλιξη στο χώρο της πληροφορικής από το 1970 μέχρι τα μέσα του ‘90.
Στη συλλογή ανακαλύπτει κανείς παλιούς υπολογιστές, ένα αντίγραφο του πρώτου ξύλινου ποντικιού στον κόσμο, παλιά περιοδικά, videogames, λογισμικά και άλλες retro καινοτομίες, αλλά σύμφωνα με τον ιδρυτή του χώρου, το πιο σπάνιο έκθεμα που αξίζει να δούμε "πρόκειται για μια μνήμη φερρίτη, μερικών μόνο bytes, της δεκαετίας του ’50 η οποία έως ένα στάδιο κατασκευής είναι χειροποίητη. Σύμφωνα με πηγές οι πρώτες τέτοιου είδους μνήμες κατασκευάζονταν κυρίως από γυναίκες, με τη χρήση μικροσκοπίου. Μια εξελιγμένη εκδοχή αυτού του είδους της μνήμης, χρησιμοποιήθηκε στον υπολογιστή του Apollo 11, του διαστημόπλοιο με το οποίο ταξίδεψε ο άνθρωπος στο φεγγάρι! Μεταξύ των πολλών άλλων εκθεμάτων που μπορεί κάποιος να δει επισκεπτόμενος το Μουσείο μας, αξίζει να μας επισκεφθεί μόνο και μόνο για να δει αυτή την μνήμη που ήταν τοποθετημένη σε μεγάλους υπολογιστές που καταλάμβανε ολόκληρο τον χώρο ενός δωματίου". -Γιώργος Τσεκούρας, Ιδρυτής Ελληνικού Μουσείου Πληροφορικής
Μουσείο Παιχνιδιών Μπενάκη
"Ανάμεσα στα μολυβένια στρατιωτάκια, τα παραδοσιακά παιχνίδια και τα κουκλόσπιτα του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών στο Φάληρο βρίσκεται ένα μικρό ομοίωμα λουτρού από τσίγκο βαμμένο σε ροζ χρώμα. Παρά τον αδήριτο αφορισμό των διακοσμητών για τα είδη υγιεινής (μπορούν να είναι σε οποιοδήποτε χρώμα, αρκεί να είναι λευκό), κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 οι νιπτήρες, οι μπανιέρες και οι λεκάνες σε έντονα χρώματα σμάλτου ήταν πολύ δημοφιλή. Στο πατρικό μου σπίτι, χτισμένο γύρω στο 1955, η αρχική σουίτα έχει αντικατασταθεί πριν ακόμα γεννηθώ, όμως τα ροζ πλακάκια στους τοίχους και το ανοιχτό πράσινο ("τσαγαλί") μωσαϊκό παραμένουν έως τώρα. Στο ομοίωμα του Μουσείου Μπενάκη, το καζανάκι –τύπου "Νιαγάρα"– βρίσκεται σε μεγάλο ύψος πάνω από τη λεκάνη ενώ ο νιπτήρας, στηριγμένος σε δύο πόδια και με μάλλον μεσοπολεμικό προφίλ, έχει τοποθετηθεί κάτω από ένα ταπεινό βρυσάκι στολισμένο με μια κόκκινη μαργαρίτα – άραγε αυτό το λουτρό είχε παροχή νερού ή το κουβαλούσαν από την κοινόχρηστη βρύση έξω από το σπίτι; Αντίστοιχα με τα πολυτελή κουκλόσπιτα, τα γυαλιστερά αυτοκινητάκια και τις καλοντυμένες κούκλες, αυτό το τσίγκινο παιχνίδι είναι δηλωτικό της φιλοδοξίας για κοινωνική άνοδο και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου που χαρακτηρίζει τη μετεμφυλιακή περίοδο στη χώρα μας. Βαμμένο στο χέρι με ένα αισιόδοξο, απαλό χρώμα και χρυσαφένιες πινελιές, υπερβαίνει και εξευγενίζει τη σκληρή πραγματικότητα της πλειονότητας των Ελλήνων, που δεν θα είχε καν ιδιόκτητο μπάνιο στο κατάλυμά της, και δείχνει τον δρόμο για ένα φωτεινό, παστέλ μέλλον. - Γιώργης Μαγγίνης, Επιστημονικός Διευθυντής Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών
Πολεμικό Μουσείο
Πολλά από τα εκθέματα του Πολεμικού Μουσείο άνηκαν σε προσωπικές συλλογές ιστορικών προσώπων, με επιφανέστερη τη Συλλογή Πέτρου Σαρόγλου. Περιλαμβάνει όπλα και πολεμικά εξαρτήματα διαφόρων εποχών από όλο τον κόσμο και ξεχωρίζει για την ποικιλία, τη μοναδικότητα και τη σπανιότητά της. Ο Πέτρος Σάρογλος υπήρξε αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και μεγάλος ευεργέτης των Ενόπλων Δυνάμεων. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 13 Ιουλίου του 1864 και πέθανε στο Λουτράκι στις 13 Ιουνίου του 1920. Προερχόμενος από πολύ εύπορη οικογένεια ομογενών, αφιέρωσε τη ζωή του και την περιουσία του στην αγορά πρωτότυπων κειμηλίων και έργων τέχνης από όλο τον κόσμο, σχηματίζοντας μία από τις σημαντικότερες προσωπικές συλλογές σε όλη την Ευρώπη, στο αντικείμενό της, την οποία δώρισε μετά τον θάνατό του στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Η Διεθνής Ημέρα Μουσείων γιορτάζεται και φέτος στα περισσότερα μουσεία της Αθήνας με δράσεις, ξεναγήσεις και ειδικά προγράμματα με ελεύθερη είσοδο. Δείτε την αναλυτική λίστα των μουσείων που συμμετέχουν φέτος στις δράσεις.
