H ομάδα της ClothesLines παρουσιάζει τη νέα, συλλογική έκδοση "Ένστολα Σώματα", μια απόπειρα να μελετηθεί το ενδυματολογικό στοιχείο της στολής μέσα από τα κείμενα και έργα είκοσι τριών καλλιτεχνών και άλλων ειδικών. Σχεδιαστές μόδας, εικαστικοί, ιστορικοί του ενδύματος, μουσειολόγοι, φωτογράφοι, επιμελητές τέχνης, θεωρητικοί, περφόρμερς, ερευνητές και νομικοί διερευνούν διαφορετικά είδη στολών επανερμηνεύοντας θεματικές που προκύπτουν από την ανάλυση των λειτουργιών τους.
Το βιβλίο είναι μέρος της γενικότερης δράσης της ClothesLines, μιας μη κερδοσκοπικής πολιτιστικής πρωτοβουλίας που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του ’21 με στόχο την ανάδειξη και την προώθηση της ερευνητικής, καλλιτεχνικής και δημιουργικής δυναμικής της μόδας και του ενδυματολογικού πολιτισμού γενικότερα. Μιλήσαμε με τη σχεδιάστρια μόδας Ελευθερία Αράπογλου και την ερευνήτρια ενδυματολόγο Μέτη Τσουκάτου, ιδρύτριες της ClothesLines, για το περιεχόμενο των "Ένστολων Σωμάτων" και την παρουσία του ενδύματος στη σύγχρονη εικαστική σκηνή.
Η έκδοση δεν μιλά μόνο για την ελληνική στολή, αλλά κάνει και αναφορές σε χώρες όπως η Ιαπωνία και η Σουηδία. Ποια ήταν η λογική που ακολουθήσατε στην επιλογή των θεματικών/κεφαλαίων του τόμου;
Δεν υπήρχε κάποιος γεωγραφικός περιορισμός όταν συνθέταμε τα "Ένστολα Σώματα". Τα κείμενα και τα έργα αναφέρονται τόσο σε "εγχώριες", τοπικές στολές, όσο και σε "οικουμενικές", θα μπορούσαμε να πούμε, στολές όπως το κοστούμι ή το εργατικό γιλέκο η ακόμα σε στολές που υιοθετήθηκαν στην Αγγλία, την Ιαπωνία, τη Σουηδία. Παράλληλα με αναφορές στη στολή των ιερολοχιτών ή στη στολή υπηρεσίας των Ελλήνων δικηγόρων, στην έκδοση υπάρχει ένα άρθρο για τη στολή των Kibbo Kift, μιας βρετανικής νεανικής ομάδας του μεσοπολέμου, ή τις στολές που φοράνε οι δύτριες Ama, μια γυναικεία κοινότητα της Ιαπωνίας.
Τι μορφές έργων βλέπουμε στην έκδοση;
Δοκίμια, φωτογραφίες, κολάζ, πρωτότυπα ενδύματα, τα αποτελέσματα μιας ποιοτικής έρευνας, την καταγραφή μιας σειράς από περφόρμανς, τη φωτογραφική αποτύπωση ενός καλλιτεχνικού πρότζεκτ, αρχειακό υλικό κ.α.
Πώς καταλήξατε να συνεργαστείτε με τη συγκεκριμένη ομάδα καλλιτεχνών και θεωρητικών;
Προσεγγίσαμε τους συγκεκριμένους θεωρητικούς και καλλιτέχνες είτε επειδή ασχολούνται άμεσα με το ένδυμα είτε επειδή το ένδυμα φαίνεται να είναι ένα στοιχείο που τους απασχολεί στο έργο τους.
Ποια είναι τα ζητήματα που προέκυψαν ενώ μελετούσατε τη στολή και τα διάφορα είδη της; Δώστε μας μερικά παραδείγματα στολών που παρουσιάζονται στα "Ένστολα Σώματα".
Μερικά από τα θέματα που αναδεικνύονται μέσα από τις συμμετοχές είναι η σχέση στολής και μόδας, η σχέση ρύθμισης και αυτοέκφρασης. Η σύνδεση των στολών με συγκεκριμένες μορφές κοινωνικής οργάνωσης, άλλοτε καταπιεστικής και άλλοτε ουτοπικής. Ο τρόπος που οι στολές πειθαρχούν τα σώματα στην υιοθέτηση ταυτοτήτων έμφυλων, εθνικών και άλλων αλλά και πως οι στολές επανερμηνεύονται και επανανοηματοδοτούνται. Και αρκετά ακόμα νομίζουμε. Στην έκδοση παρουσιάζεται μια ποικιλία στολών - η στολή της Αμαλίας, η επινοημένη στολή μια Ελληνίδας εργάτριας, στολές εργασίας, στολές ιστορικής αναβίωσης κ.α.
Οι μελέτες των καλλιτεχνών συνδέονται σε κάποιο βαθμό με ερεθίσματα από τον προσωπικό τους βίο (π.χ. καταγωγή) ή έγιναν βάσει δικών σας κατευθύνσεων;
Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο προϋπάρχον κείμενο ή έργο των συμμετεχόντων το οποίο αναφερόταν με κάποιο τρόπο στη στολή και το οποίο τους ζητήσαμε να επανερμηνεύσουν μέσα στο πλαίσιο του βιβλίου. Αλλιώς οι καλλιτέχνες και οι συγγραφείς δημιουργήσαν κάτι ειδικά για την έκδοση όχι όμως με αυστηρές κατευθύνσεις πέρα από τη γενική προβληματική γύρω από τη στολή. Και στις δύο περιπτώσεις οι μελέτες συνδέονται αν όχι με ερεθίσματα από τον προσωπικό βίο των καλλιτεχνών, με ζητήματα που γενικά τους έχουν απασχολήσει.
Θα σκεφτόσασταν να παρουσιάσετε την έρευνα σε μορφή έκθεσης;
Είναι ένα ενδεχόμενο, Όχι πάντως κάτι που είχαμε αρχικά σκεφτεί.
Με ποιον τρόπο η βιωσιμότητα, η συμπερίληψη και άλλες κυρίαρχες κοινωνικοπολιτικές διεκδικήσεις της εποχής επηρεάζουν το ένδυμα και τη μόδα και πώς αυτά τα θέματα εκφράζονται μέσα από αυτές τις πρακτικές;
Η βιωσιμότητα στη μόδα αποτελεί ζητούμενο τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς χωρίς να έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος. Παρά τα φαινόμενα, το ίδιο θα λέγαμε και για το αίτημα της συμπερίληψης. Οι γρήγοροι ρυθμοί παραγωγής, διάδοσης και κατανάλωσης που χαρακτηρίζουν τη βιομηχανία της μόδας δεν βοηθάνε στην ουσιαστική αναμέτρηση με αυτά τα ζητήματα. Καλλιτεχνικές και ερευνητικές δράσεις γύρω από το ένδυμα που κινούνται σε διαφορετικούς ρυθμούς φέρνουν στην επιφάνεια διαφορετικές προσεγγίσεις και βοηθάνε στον επαναπροσδιορισμό της σχέσης μας με τον ενδυματολογικό πολιτισμό.
Συχνά συνδέουμε τις στολές με έννοιες εξουσίας ή συμβιβασμού που σταδιακά οδηγούν στην κατάρριψη της ατομικής ταυτότητας. Σε τι βαθμό ισχύει αυτό και πώς μπορεί να καταπολεμηθεί όταν σχεδιάζεται μια στολή;
Μια από τις βασικές λειτουργίες των στολών είναι η ενίσχυση μιας συγκεκριμένης ιεραρχίας και η εξάλειψη των διαφορών. Παρ' όλα αυτά η στολή δεν πρέπει να ερμηνευτεί απλώς ως ένα σύμβολο επιβολής δύναμης και εξουσίας. Υπάρχει ένα συνεχές παιχνίδι μεταξύ του επιδιωκόμενου συμβολισμού των στολών (ομοιότητα, ενότητα, ρύθμιση, ιεραρχία) και του άτυπου κώδικα που διαμορφώνουν οι ίδιοι οι χρήστες των στολών (ανατροπή, ατομική ερμηνεία, διαφορά κ.α.).
Είναι το ένδυμα ένα στοιχείο που σήμερα απασχολεί περισσότερο τους καλλιτέχνες; Τι προσεγγίσεις έχετε δει σε πρότζεκτ που επικεντρώνονται κυρίως στο ρούχο ως μορφή τέχνης;
Το ύφασμα είναι σίγουρα ένα μέσο το οποίο οι σύγχρονοι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο. Για πολύ καιρό είχε παραγκωνιστεί στην τέχνη κυρίως λόγω των έμφυλων στερεοτύπων που το συνοδεύουν. Η ύφανση, το πλέξιμο και το ράψιμο θεωρούνταν σε μεγάλο βαθμό γυναικείες και κατ’ επέκταση οικιακές εργασίες. Αλλά και το ένδυμα φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερο τη σύγχρονη τέχνη. Μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση είναι αυτή του Atelier E.B., δημιούργημα της designer Beca Lipscombe και της εικαστικού Lucy McKenzie, που κινείται σε έναν ενδιάμεσο χώρο μεταξύ μόδας/design και τέχνης αξιοποιώντας εργαλεία και από τους δύο τομείς. Η Lipscombe και η McKenzie φτιάχνουν ρούχα αξιοποιώντας τις δυνατότητες του ενδύματος ως δημιουργικού υλικού, αφιερώνουν χρόνο σε αυτά και πριν και μετά την κατασκευή τους (περισσότερο χρόνο από ότι κάποιος σχεδιαστής θα μπορούσε ποτέ να αφιερώσει λόγω της εμπορικής πίεσης) αλλά φοράνε κιόλας τα ρούχα που φτιάχνουν - παίρνουν στα σοβαρά την εμπειρία να φοράς κάτι στο σώμα σου και να το ενσωματώνεις στη ζωή και την ταυτότητά σου.
Ως Clotheslines, ποιες άλλες θεματικές που σχετίζονται με το ένδυμα και τη μόδα θα θέλατε να διερευνήσετε;
Ένας γενικός στόχος μας είναι να έρθουμε σε επαφή και να συνεργαστούμε με ανθρώπους που ασχολούνται με το ένδυμα από διαφορετικά πεδία. Μερικά από τα πράγματα που ευελπιστούμε να συμβούν στο μέλλον είναι να μας δοθεί η ευκαιρία να δουλέψουμε με κάποιο ενδυματολογικό αρχείο ή αρχείο μόδας, να αξιοποιήσουμε την αφηγηματική δύναμη των ρούχων και να εμπλέξουμε σε δράσεις ενδυματολογικού ενδιαφέροντος ευρύτερες κοινότητες ανθρώπων, είτε αυτοί είναι παιδιά ή άτομα της τρίτης ηλικίας, να πειραματιστούμε με τη στενή σχέση χορού και ενδύματος και τις δυαδικές σχέσεις που δημιουργούνται μέσα από τους περιορισμούς ή τις ελευθερίες των ενδυμάτων σε κίνηση και πολλά άλλα.
Στα "Ένστολα Σώματα" συμμετέχουν με κείμενα και έργα τους οι 2WO+1NE=2 (Βαλίσια Γκότση, Στέλλα Παναγοπούλου), Ελευθερία Αράπογλου, Μαρία Βαρελά, Τάνια Βελίσκου, ENDYMA (Μιχαήλ Καρδαμάκης), Όλγα Ευαγγελίδου, Μαίρη Θηβαίου, Ευτυχία Καραμολέγκου, Κίκα Κυριακάκου, Απόστολος Λαμπρόπουλος, Γιώργος Μαραζιώτης, Γιώργος Μαυρόπουλος, Ομάδα "Ένδυμα και Νόμος" (Xρυσούλα Καπαρτζιάνη, Σπύρος Κουλοχέρης, Μυρσίνη Πήχου), ΣΕΡΑΠΙΣ, Άρης Σιαφάς, Σπύρος Στάβερης, Μέτυ Τσουκάτου
Διαβάστε Επίσης
