Μετά από περισσότερα από 20 χρόνια λειτουργίας, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) εισάγει μία νέα περίοδο δράσεων σχετικών με την ανάδειξη της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, αλλά και την προβολή του ελληνικού καλλιτεχνικού χώρου διεθνώς. Η καλλιτεχνική διοίκηση του μουσείου ανήκει πλέον στην Κατερίνα Γρέγου, η οποία ανακοίνωσε το πρόγραμμα και τις πολυαναμενόμενες εκθέσεις στους χώρους του μουσείου σε σχετική συνέντευξη τύπου, επιβεβαιώνοντας ότι το ΕΜΣΤ εναρμονίζεται πλέον με τις σύγχρονες μουσειακές πρακτικές και σκοπεύει να αφήσει το στίγμα του ως ο κορυφαίος εθνικός θεσμός για τη σύγχρονη τέχνη στη χώρα.

Ήδη από την Άννα Καφέτση, καλλιτεχνική διευθύντρια του μουσείου για 14 χρόνια (πριν αναλάβει για ένα μικρό διάστημα η Κατερίνα Κοσκινά), υπήρξε μια επιθυμία για την οργάνωση ενός σύγχρονου μουσείου τέχνης που θα ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις της χώρας και θα αναδείκνυε τη γεωοπολιτική της θέση. Ο Υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης τόνισε ότι μέσω της συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού με το ΕΜΣΤ, το τελευταίο βρίσκεται πλέον σε μια φάση όπου μπορεί να αξιοποιήσει ορισμένα στοιχεία της ελληνικής αλλά και ευρωπαϊκής κληρονομιάς και να ξετυλίξει όλες του τις καλλιτεχνικές δυνατότητες. 

Νέα επαγγελματική σχέση με τους καλλιτέχνες

Ο βασικός άξονας στον οποίο στάθηκαν τόσο η Γρέγου όσο και η Διοικητική και Οικονομική Διευθύντρια του ΕΜΣΤ Αθηνά Ιωάννου ήταν ότι το μουσείο δεν θα εγκρίνει επισφαλείς αμοιβές εργασίας που εξακολουθούν να είναι ευρέως διαδεδομένες στον σύγχρονο εικαστικό χώρο. Η δίκαιη αμοιβή των καλλιτεχνών και πολιτιστικών φορέων που θα συνεργαστούν με το μουσείο αποτελεί προτεραιότητα για το ΕΜΣΤ, το οποίο παράλληλα καταδικάζει ηλικιακές και κάθε είδους διακρίσεων. Θα προβάλλονται φυσικά ανερχόμενοι καλλιτέχνες, ωστόσο θα δοθεί έμφαση και σε παλαιότερους, τους οποίους ο χώρος της σύγχρονης τέχνης έχει ξεχάσει ή παραμελήσει. Με αυτόν τον τρόπο, επαναπροσδιορίζεται η συλλογή του μουσείου και παράλληλα προωθείται η ισότητα στον καλλιτεχνικό τομέα της σημερινής εποχής. Πέρα από το επαγγελματικό πλαίσιο της συνεργασία με τους καλλιτέχνες, η Ιωάννου δήλωσε ότι η διοικητική και οικονομική διαχείριση του μουσείου εστίασε στον προϋπολογισμό, ο οποίος φέτος ανέρχεται σε 9.204.854€, καθώς και τη στελέχωση των διοικητικών και οικονομικών υπηρεσιών του.

Ακόμη, καταργείται η πολιτική δωρεών από καλλιτέχνες και οι περιοδικές εκθέσεις στον χώρο θα γίνονται αποκλειστικά με την αγορά έργων είτε από τους δημιουργούς ή από τις γκαλερί στις οποίες ενδεχομένως είχαν παρουσιαστεί. Ωστόσο, δωρεές έργων από συλλογές ή ιδιώτες θα γίνονται δεκτές με βασικό κριτήριο να μην δημιουργηθούν στρεβλώσεις στο περιεχόμενο της ήδη υπάρχουσας συλλογής. Κατ’ επέκτασην, αντικαθίσταται η ιδέα μίας μόνιμης συλλογής διότι αποτελεί έναν οξύμωρο όρο για ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης, καθώς και η ύπαρξη μιας στατικής και παγιωμένης μουσειολογικής μελέτης. Η μουσειολογική μελέτη είναι ένας όρος που δεν χρησιμοποιείται πια, επομένως το ΕΜΣΤ θα ανανεώνει ανά διαστήματα τη συλλογή του μέσω μιας ευέλικτης επιμελητικής προσέγγισης. Στη συλλογή έχουν ήδη πραγματοποιηθεί μικροαλλαγές που αφορούν τη μετατόπιση ή αφαίρεση έργων, καθώς αυτά εκθέτονταν σε θέσεις που δεν τα αναδείκνυαν. 

Αναπροσδιορισμός του περιεχομένου του μουσείου

Σημαντικό θεωρείται επίσης η πολιτική της συλλογής του μουσείου να συνάδει με την γεωπολιτική θέση της Ελλάδας αλλά και γενικότερα των Βαλκανίων, της Τουρκίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, καθώς πρόκειται για τόπους με πλούσια ιστορία, κουλτούρα και θρησκείες που ενδεχομένως έχουν ξεχαστεί με την πάροδο του χρόνου ή περιθωριοποιηθεί. Πέρα από τον εικαστικό τομέα, το ΕΜΣΤ θα παρουσιάσει έργα από τον χώρο της αρχιτεκτονικής, της μουσικής, αλλά και της λαϊκής τέχνης της Ελλάδας. Η Γρέγου ξεκαθάρισε ότι το ΕΜΣΤ δεν θα ακολουθήσει την τακτική των μουσείων "franchises", δηλαδή μουσειακών αλυσίδων σε διάφορες περιοχές του κόσμου που αποσκοπούν απλώς στη διεκδίκηση μιας θέσης στη βιομηχανία του πολιτισμού. Η διευθύντρια εξήγησε ότι η επιτυχία ενός μουσείου δεν εξαρτάται από τις ουρές επισκεπτών, αλλά τη δημιουργία ιδεών και την εκκίνηση της κριτικής σκέψης. Κάτι τέτοιο θα επιτευχθεί εάν το ΕΜΣΤ αναγνωριστεί παγκοσμίως ως ένας πολιτιστικός χώρος αντιπροσωπευτικός της σύγχρονης τέχνης.

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις περιοδικές εκθέσεις που θα ενισχύσουν το στίγμα του ΕΜΣΤ. Αυτές σχεδιάστηκαν, μαζί με το συνολικό πρόγραμμα αναδιαμόρφωσης του ΕΜΣΤ, για 10 περίπου μήνες και εγκαινιάζονται στις 5 Μαΐου με τον "Αμαζόνιο" του Δημήτρη Τσουμπλέκα, μία έκθεση του ΕΜΣΤ Extra Muros που λαμβάνει χώρα εκτός των τειχών του μουσείου. Στις 16 Ιουνίου θα παρουσιαστούν 4 νέες εκθέσεις στον χώρο του ΕΜΣΤ. Ξεχωρίζει εκείνη της εγγονής του αείμνηστου Ανδρέα Βουρλούμη, Ειρήνης, η οποία συνομιλεί με τον παππού της μέσω της προβολής δικών της φωτογραφιών μαζί με έργα του ζωγράφου. Παράλληλα το "Statecraft. Διαμορφώνοντας το Κράτος" αποτελεί τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει φιλοξενήσει έως τώρα το μουσείο, με τη συμμετοχή 36 καλλιτεχνών να συστήνουν την έννοια του κράτους, τους μηχανισμούς και τη σύστασή του. Επίσης, πρότζεκτ και εκθέσεις από τους Αντώνη Πίττα, Jennifer Nelson, Stephan Goldrajch και Lawrence Abu Hamdan παρεμβαίνουν στη συλλογή του μουσείου και την επανασυστήνουν με διαφορετικές αναγνώσεις για το κοινό.

Οι εκθέσεις θα συνοδεύονται φυσικά από σχετικές εκδόσεις, αρκετές από αυτές σε ψηφιακή μορφή για τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, ένα στοιχείο στο οποίο η Γρέγου έδωσε έμφαση, τονίζοντας ότι το μουσείο θα μεριμνήσει για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάλογη ενημέρωση των επισκεπτών. Η Βιβλιοθήκη του ΕΜΣΤ επίσης θα εμπλουτιστεί από νέο υλικό και περιοδικές εκθέσεις θα εκφράζουν τη σχέση τέχνης και βιβλίου. Μέσα στο καλοκαίρι θα εκδοθεί η συλλογή κειμένων πολιτικής θεωρίας, πολιτισμικής κριτικής και θεωρίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας "Becoming Human", σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου και Zane Ozola.

Τέλος, η Γρέγου ανακοίνωσε ότι το μουσείο έχει προγραμματίσει εκθέσεις για τον χειμώνα του 2022 αλλά και το 2023. Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, η έκθεση "Cosmopolitans" εστιάζει στην ανάδειξη του κληροδοτήματος της Μικρασίας. Αναμένουμε ακόμη την έκθεση "Modern Love" που περιοδεύει σε μουσεία της Ευρώπης, μία έκθεση αφιερωμένη στα ζώα και τη σημασία που έχει η συμπερίληψή τους στη συζητήση για την περιβαλλοντική κρίση, αλλά και μία ιδιαίτερη συγκινητική αναδρομική έκθεση του Iannis Xenakis, το καλοκαίρι το 2023.

Το πρόγραμμα των εκθέσεων

"Statecraft. Διαμορφώνοντας το Κράτος" (17/6–30/10)

Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου

Η έκθεση εξετάζει τους μηχανισμούς κατασκευής, τη δομή και την ιδεολογική ρητορική που ενέχει το οικοδόμημα του έθνους και του κράτους. Αναλύει τα εγγενή τους προβλήματα και τις περιπλοκότητές τους και παρατηρεί τη σημερινή τους αστάθεια, σε μια εποχή που διαπιστώνουμε, για άλλη μια φορά, την ανησυχητική άνοδο του εθνικισμού στην Ευρώπη. Παρέχει μια διεισδυτική όψη πέρα από τις στερεοτυπικές προσεγγίσεις του θέματος και εντοπίζει την κατάχρηση και τα αδιέξοδα της κρατικής εξουσίας, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή στις σημερινές πολυφυλετικές πλουραλιστικές κοινωνίες, όπως και τη μεταβίβαση των εθνικών εξουσιών σε υπερεθνικούς οργανισμούς ή πολυεθνικές εταιρείες.
 
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Bani Abidi, Ewa Axelrad, Μαρία Βαρελά, Βαγγέλης Βλάχος, Ειρήνη Βουρλούμη, Loulou Cherinet, Liu Chuang, Γιώργος Γύζης, Köken Ergun, Katya Ev, Marta Górnicka, Ivan Grubanov, Lise Harlev, Femke Herregraven, Ελένη Καμμά, Thomas Kilpper, Szabolcs KissPál, Πάνος Κοκκινιάς, Stéphanie Lagarde, Langlands & Bell, Ella Littwitz, Thomas Locher, Cristina Lucas, Tanja Muravskaja, Marina Naprushkina, Kristina Norman, Daniela Ortiz, Trevor Paglen, Αντώνης Πίττας, Zanny Begg & Oliver Ressler, Jaanus Samma, Larissa Sansour, Jonas Staal, Αναστάσης Στρατάκης, Sasha Stresna, Αλέξης Φιδετζής.

"Ειρήνη Βουρλούμη: Στον ίδιο χώρο" - Ένας φωτογραφικός διάλογος με τον ζωγράφο Ανδρέα Βουρλούμη (17/6-30/10)

Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης

Ένας καλλιτεχνικός διάλογος που άνοιξε η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη με το ζωγραφικό έργο του παππού της Ανδρέα Βουρλούμη (1910–1999), παραθέτωντας δικές της φωτογραφίες, τραβηγμένες με κινητό τηλέφωνο  κατά τις περιπλανήσεις της στην πόλη της Αθήνας – ένας φόρος τιμής δίπλα σε έργα που έκανε ο Ανδρέας Βουρλούμης πάνω από μισό αιώνα πριν: ζωγραφικούς πίνακες, υδατογραφίες, σχέδια και ποιήματα. Τα μέσα διαφέρουν αλλά ο σκοπός είναι κοινός. Η έκθεση παρουσιάζει 32 ζεύγη φωτογραφιών και ζωγραφικών έργων που έχει επιλέξει η ίδια η Ειρήνη Βουρλούμη. Η αντιπαραβολή των φωτογραφιών με τα ζωγραφικά έργα επικεντρώνεται θεματικά στην καταγραφή της πόλης της Αθήνας και της καθημερινής ζωής της, αλλά περιλαμβάνει και τη σύνδεση συναισθηματικών καταστάσεων με χρωματικές και μορφολογικές λεπτομέρειες σε τοπία και εσωτερικούς χώρους.

"Αντώνης Πίττας: jaune, geel, gelb, yellow" - Πράξεις μοντερνισμού με τον Αντώνη Πίττα και τον Theo van Doesburg. Παρέμβαση στη συλλογή του EMΣΤ (2ος όροφος – 17/6-30/10)

Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη

Ο Αντώνης Πίττας ασχολείται εδώ και καιρό με τη διερεύνηση της εικαστικής γλώσσας και κληρονομιάς του μοντερνισμού και την υπόσχεσή του για έναν καλύτερο, πιο ισότιμο και δημοκρατικό κόσμο για όλους. Εντούτοις, η σφοδρή επιθυμία για πλήρη ανανέωση συνέβαλε επίσης στην ολοκληρωτική καταστροφή. Το 2019 ο Πίττας ήταν φιλοξενούμενος καλλιτέχνης στην οικία Van Doesburg, το πάλαι ποτέ σπίτι και στούντιο του Theo van Doesburg, λίγο έξω από το Παρίσι. Η διαμονή του συνέπεσε με τις ευρείας κλίμακας διαμαρτυρίες του κινήματος των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία. Παρόλο που οι διαδηλώσεις έδειχναν να έχουν κοινό οπτικό παρονομαστή τα κίτρινα γιλέκα, τα κίνητρα των διαδηλωτών που απαιτούσαν αλλαγές ήταν πολλά και ιδιαιτέρως διαφορετικά μεταξύ τους. Ο Πίττας πέρασε από τον φλέγοντα χαρακτήρα των διαδηλώσεων έξω στους δρόμους, στο ιστορικό πλαίσιο και την ιδιωτική σφαίρα της οικίας Van Doesburg. Η επιλογή του αυτή τον ώθησε να εξετάσει την κληρονομιά του μοντερνισμού μέσα από ένα πολιτικό πρίσμα. Ο Πίττας επέλεξε σχέδια και γκουάς του Van Doesburg, τα οποία αντιπαραθέτει, τόσο εικαστικά όσο και διαλογικά, με τις δικές του μεγάλων διαστάσεων σιλουέτες από αλουμίνιο. Ο Πίττας απαθανάτισε τις διαδηλώσεις του κινήματος των κίτρινων γιλέκων φωτογραφίζοντας τους διαδηλωτές, την αστυνομία αλλά και τις αντιπαραθέσεις και διαδράσεις τους στους δρόμους.

"Jennifer Nelson: Απόβλητα (Κληρονομιά)" - Μια δημόσια πραγμάτευση του απωθημένου Artist at Work / Πρότζεκτ εν εξελίξει (Μάρτιος–Σεπτέμβριος 2022)

Για ένα χρόνο η Jennifer Nelson συνέλεγε τις συσκευασίες και τα υλικά απόβλητα της οικογένειάς της. Ο όγκος και η μάζα που προέκυψε από αυτήν τη διαδικασία υπερβαίνει κατά πολύ το μέγεθος και το βάρος του σώματος της καλλιτέχνιδας. Για τους επόμενους 6 μήνες, η Nelson θα δημιουργήσει με αυτά τα υλικά απορρίμματα γλυπτικές μορφές που να μπορεί να τις φοράει στο σώμα της και να τις κουβαλά μαζί της. Η διαδικασία αυτή αντιπαραβάλλει ευθέως τα υλικά απόβλητα ενός ατόμου με τη σωματική του κλίμακα. Για να το επιτύχει αυτό, η Nelson επανεξετάζει τα υλικά που χρησιμοποιούμε καθημερινά, απερίσκεπτα και μόνο για μια φορά, διεκδικώντας την υλική και την ενεργειακή τους αξία. Αντί να απωθεί τα σκουπίδια, όπως κάνουμε συνήθως ως κοινωνία, το Απόβλητα (Κληρονομιά) είναι μια διαδικασία ανοιχτή στους επισκέπτες του μουσείου. Το κοινό είναι ευπρόσδεκτο στο προσωρινό εργαστήριο, που βρίσκεται μέσα στο Project Room II , για να γίνει μάρτυρας της δημιουργικής διαδικασίας, για να εξετάσει και να χρησιμοποιήσει δημιουργικά αυτά τα υλικά ή απλώς για να καθίσει και να συζητήσει γι’ αυτά. Στο πλαίσιο της πρακτικής της, η καλλιτέχνιδα θα μελετήσει τον κύκλο ζωής αυτών των υλικών.
Το πρότζεκτ θα φιλοξενεί επίσης ένα μικρό αναγνωστήριο με άρθρα και βιβλία, τα οποία ιχνηλατούν την προέλευση και τα αποτελέσματα της χρήσης μιας ευρείας γκάμας υλικών, που η καλλιτέχνιδα θα μοιραστεί με τα κοινό. Ειδικοί από διαφορετικά πεδία θα προσκληθούν επίσης για να αναλύσουν τα υλικά, ο καθένας μέσα από το πλαίσιο αποτίμησης της επιστήμης του.

"Δημήτρης Τσουμπλέκας: Αμαζόνιος" - We are sailing with a corpse in the cargo (ΕΜΣΤ Extra Muros, 05/3-03/7)

Ο Αμαζόνιος βρίσκεται στο ρέμα Πολυδρόσου. Είναι ένα πολυδιάσταστο έργο του Δημήτρη Τσουμπλέκα, που εκτυλίσσεται στο παλιό εργαστήριο του Νίκου Κεσσανλή και της Χρύσας Ρωμανού, στο κτήμα τους στο Μαρούσι. Αποτελείται από φωτογραφίες μεγάλου μεγέθους (απεικονίζουν τον χώρο και το τοπίο που τον περιβάλλει, νεκρές φύσεις τοποθετημένες στο εργαστήριο, αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες), από γλυπτικές κατασκευές (αναπάντεχες συναρμογές αντικειμένων που κυρίως βρέθηκαν στο εργαστήριο, παλιών υλικών ζωγραφικής, οργανικών υλικών από την περιοχή), καθώς και από μια εγκατάσταση στον χώρο και δύο επιτόπιες προβολές βίντεο. Ο "Αμαζόνιος" είναι ένα ταξίδι στη μνήμη και μια γνωριμία με μια κρυφή όψη της πόλης, ο διάλογος ενός σύγχρονου σημαντικού καλλιτέχνη με τους σπουδαίους προγόνους του, και με έναν τρόπο προγόνους όλων μας, κι ένα θραύσμα από μια πτυχή της Αθήνας που έχει σχεδόν ολοκληρωτικά θυσιαστεί στο βωμό της αστικής ανάπτυξης.

"Stephan Goldrajch: Arbre à Palabres - Το Δέντρο της πλατείας" (Φουαγιέ ΕΜΣΤ, 15/12/2021-31/5/2022)

Το Arbres à Palabres (Το Δέντρο της πλατείας) του Stephan Goldrajch είναι ένα δέντρο φτιαγμένο από κομμάτια πλεκτών, υφαντών και κεντημάτων, από νήματα πολύχρωμα και κουρέλια σε ποικίλα μοτίβα και συνθέσεις. Το έχουν δημιουργήσει άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικών ομάδων που ζουν ή εργάζονται στις γειτονιές γύρω από το Μουσείο, αλλά και ένοικοι σε οίκους ευγηρίας ή πρόσφυγες σε παρακείμενες δομές. Το Δέντρο της πλατείας αντλεί την έμπνευσή του από τα δέντρα που βρίσκονται συνήθως στις πλατείες των αφρικανικών χωριών και αποτελούν το κέντρο της δημόσιας ζωής και της παραγωγής του λόγου της κοινότητας: τόποι συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών, τόποι μετάδοσης της μνήμης, όπου οι μεγαλύτεροι αφηγούνται ιστορίες στα παιδιά, αλλά και χωροθετημένοι θεσμοί στους οποίους λαμβάνονται οι σημαντικές δημόσιες αποφάσεις. Στην Ελλάδα θα μπορούσε να συγκριθεί με το πλατάνι που βρίσκεται στις πλατείες των χωριών, όπου άνθρωποι όλων των ηλικιών συγκεντρώνονται και συμμετέχουν στην καθημερινή κοινωνική ζωή. Η εμπειρία της πανδημίας, που ήταν καθοριστική για το έργο του Stephan Goldrajch, έχει κάνει την ανάγκη μας για κοινωνικότητα ακόμη μεγαλύτερη.

"Lawrence Abu Hamdan: Ηχητικός ντετέκτιβ" (Αμφιθέατρο ημιορόφου, 17/6-30/10)

Ο Lawrence Abu Hamdan είναι ένας ηχητικός ντετέκτιβ· μέσα από τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, τα βίντεο, τις περφόρμανς, τη φωτογραφία, τα δοκίμια και τις διαλέξεις του, καθώς και μέσα από τη χρήση διαφορετικών ειδών ήχου, εξερευνά την πολιτική επίδραση της ακρόασης και του ήχου στα ανθρώπινα δικαιώματα και το νόμο. Το ενδιαφέρον του για τον ήχο και την πολιτική προέρχεται από το παρελθόν του ως μουσικού παραγωγού και δημιουργού DIY μουσικής. Οι ηχητικές έρευνες του καλλιτέχνη έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία στο Δικαστήριο Ασύλου και Μετανάστευσης του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και για την υποστήριξη οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία. Στο ΕΜΣΤ θα παρουσιαστούν επιλεγμένα κινηματογραφικά του έργα, τα οποία εξερευνούν τις θεματικές των αμφισβητούμενων συνόρων, της ιθαγένειας και της ελευθερίας μετακίνησης. Πρόκειται για την πρώτη ατομική έκθεση του Lawrence Abu Hamdan στην Ελλάδα. 

Rubber Coated Steel (2016, Βίντεο υψηλής ανάλυσης, χρώμα, ήχος, 21’ 47’’)
Το 2014, ζητήθηκε από τον καλλιτέχνη να εξετάσει αρχεία ήχου με καταγραφές των πυροβολισμών που οδήγησαν στο θάνατο των Nadeem Nawara και Mohamed Abu Daher στη Δυτική Όχθη της Παλαιστίνης. Το Rubber Coated Steel είναι ένα έργο που στοχάζεται πάνω σε αυτή τη διαδικασία. Δεν καλύπτει τις φωνές των θυμάτων αλλά στοχεύει στην ενίσχυση της σιωπής τους, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να εισακουστούν τα δικαιώματα στην εποχή μας. 

Walled Unwalled (2018, Μονοκάναλη βιντεοεγκατάσταση, χρώμα, ήχος, 20’ 04’’)
Το 2000 υπήρχαν συνολικά δεκαπέντε ενισχυμένα συνοριακά τείχη και φράχτες μεταξύ κυρίαρχων κρατών. Σήμερα, υπάρχουν φυσικοί φραγμοί μεταξύ εξήντα τριών συνόρων που χωρίζουν έθνη σε τέσσερις ηπείρους. Παρόλα αυτά, εκατομμύρια εκατομμυρίων αόρατα κοσμικά σωματίδια, που ονομάζονται μιόνια, διαπερνούν καθημερινά την ατμόσφαιρα του πλανήτη και διεισδύουν βαθιά μέσα του, διαπερνώντας ακόμα και στρώσεις σκυροδέματος, εδάφους και πέτρας. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι αυτά τα σωματίδια μπορούν να συλλεχθούν και έχουν αναπτύξει μια ειδική τεχνολογία, έτσι ώστε να εκμεταλλευτούν τις ιδιαίτερες φυσικές τους ιδιότητες, που τους επιτρέπουν να περνούν μέσα από επιφάνειες αδιαπέραστες από τις ακτίνες Χ. Τα μιόνια μάς επέτρεψαν για πρώτη φορά να δούμε τα λαθραία εμπορεύματα που κρύβονται μέσα σε επενδεδυμένα με μόλυβδο κοντέινερ πλοίων ή μέσα σε κρυφές αίθουσες θαμμένες στους πέτρινους τοίχους των πυραμίδων. Πλέον, κανένας τοίχος στον πλανήτη δεν είναι αδιαπέραστος. Σήμερα, τα πάντα είναι τείχη, και τίποτα δεν είναι τείχος.