Συχνά λησμονούμε πως η ποίηση, πριν περάσει στην γραπτή αποτύπωση και καταχωνιαστεί –με το πέρασμα των αιώνων– στις μοναχικές, σιωπηλές αναγνώσεις των λίγων ρομαντικών, ήταν μια προφορική τέχνη ψυχαγωγίας, κείμενα δηλαδή που ήταν φτιαγμένα για να ακούγονται ζωντανά και όχι να διαβάζονται. Πόσο περίεργο φαντάζει αυτό για το σημερινό κοινό; Ένα stage με ένα μικρόφωνο, να περιμένει ποιητές να ερμηνεύσουν τα κείμενά τους; «Καθόλου», απαντούν οι slammers. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του ’80 στο Σικάγο, ένα πρωτότυπο είδος διασκέδασης εμφανίστηκε και έβγαλε την ποίηση από τα βιβλία κερδίζοντας σταδιακά νεανικό κοινό σε σκηνές και αμφιθέατρα όλου του κόσμου, ενώ τον τελευταίο χρόνο έφτασε και στην Αθήνα. Το όνομα αυτού: poetry slam.
Καταρχήν, slam σημαίνει χτύπημα. «Για μένα είναι χτύπημα στην παλιάς κοπής ποίηση», μου λέει ο Μάκη Μούλος, ποιητής, slammer και διοργανωτής των αθηναϊκών τουρνουά slam, «το ζήτημα είναι να ξεφύγουμε από την ιδέα πως οι συγγραφείς μόνο γράφουν· θέλουμε ο ποιητής να μάθει να διαβάζει αυτά που γράφει και να ανέβει στη σκηνή να τα ερμηνεύσει». Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για βραδιές ποίησης με αναγνώσεις. Στα τουρνουά slam, κάθε διαγωνιζόμενος έχει τρία λεπτά ακριβώς στη διάθεσή του. Μέσα σε αυτό το χρόνο καλείται να παρουσιάσει ένα δικό του κείμενο/ποίημα στους θεατές, χωρίς να το διαβάζει από κάπου ή να χρησιμοποιεί μουσική υπόκρουση και επιπλέον props. Ύστερα, το κοινό αποφασίζει τη βαθμολογία του και ο επόμενος διαγωνιζόμενος ανεβαίνει στη σκηνή μέχρι να προκύψει ο νικητής της βραδιάς.
«Η πρώτη μου επαφή με την ποίηση slam ήταν πριν από τρία χρόνια στη Βαρκελώνη», συνεχίζει ο Μάκης, που από το ’07 είναι μόνιμος κάτοικος Ισπανίας, «εδώ γίνονται τουρνουά κάθε μήνα στο Κέντρο Σύγχρονου Πολιτισμού της Βαρκελώνης (CCCB) και συγκεντρώνουν εξακόσια με οκτακόσια άτομα στο κοινό». Θέλοντας να ξεφύγει από την ποίηση των βιβλίων –μέχρι τότε είχε εκδώσει δύο προσωπικές ποιητικές συλλογές κι έχει συμμετάσχει σε δύο συλλογικά βιβλία διηγημάτων–, δοκίμασε το slam και γρήγορα το ερωτεύτηκε. Έτσι, παράλληλα με τις συμμετοχές του σε διαγωνισμούς που του χάρισαν πέρσι την τρίτη θέση στην κατάταξη της πόλης του, αποφάσισε να ξεκινήσει το πρότζεκτ Poetry Slam τον περασμένο Απρίλιο, διοργανώνοντας παράλληλα τουρνουά σε Αθήνα και Βαρκελώνη.
«Το εκπαιδευτικό σύστημα μας έχει απομακρύνει από τα βιβλία και το σλαμ είναι για μένα ο μοναδικός τρόπος να έρθουμε ξανά σε επαφή με τον ποιητικό λόγο, να συνειδητοποιήσουμε πως ποίηση δεν είναι παρά οι ιστορίες που μοιραζόμαστε και μας συνδέουν».
«Όπως ήταν φυσικό, στην αρχή το αθηναϊκό κοινό και οι περφόρμερ δεν ήταν εξοικειωμένοι με το τί σημαίνει slam, αλλά πλέον έχει αρχίσει να δικτυώνεται και συνεχώς περισσότεροι άνθρωποι δοκιμάζουν τον εαυτό τους στη σκηνή.» Πριν από το συγκεκριμένο εγχείρημα, τα μόνα σχετικά παραδείγματα που είχαν εμφανιστεί στην Αθήνα ήταν μερικές πειραματικές απόπειρες με on-stage απαγγελίες γύρω στο ’10, οι οποίες όμως δεν ακολουθούσαν τους κανόνες του είδους (υπήρχε επίσημη κριτική επιτροπή, τα κείμενα διαβάζονταν κοκ), έμειναν περιορισμένες σε λογοτεχνικούς κύκλους και σταδιακά ξεφούσκωσαν.
«Ουσιαστικά, η ιδέα του Αμερικανού Marc Smith που το ξεκίνησε στο Get Me High Lounge ήταν να φέρει κόσμο που δεν έχει σχέση με την ποίηση ή τη λογοτεχνία και να περάσει καλά», συνεχίζει ο διοργανωτής, «το εκπαιδευτικό σύστημα μας έχει απομακρύνει από τα βιβλία και το σλαμ είναι για μένα ο μοναδικός τρόπος να έρθουμε ξανά σε επαφή με τον ποιητικό λόγο, να συνειδητοποιήσουμε πως ποίηση δεν είναι παρά οι ιστορίες που μοιραζόμαστε και μας συνδέουν».
Πριν από κάθε event, ο Μάκης οργανώνει μερικά εργαστήρια για να βοηθήσει τους περφόρμερ. «Το πρώτο που λέω είναι πως ο σλάμερ πρέπει να σέβεται το κείμενό του· οτιδήποτε γράφουμε πρέπει να το στηρίζουμε εκφραστικά, να βρούμε το ρυθμό μέσα σε αυτό και να παίξουμε με την ένταση του κοινού, ώστε ο θεατής να μην πάρει στιγμή το βλέμμα του από πάνω μας». Στα τουρνουά του Poetry Slam, ο νικητής δεν προκύπτει από μια διορισμένη κριτική επιτροπή με λογοτεχνικό background, αλλά από πέντε πρόθυμους θεατές που επιλέγονται τυχαία στην αρχή της βραδιάς. Ανάλογα με το πόσο πολύ τους κεντρίσει ένα act –αν ήταν έντονο, άμεσο, ρυθμικό, συγκινητικό ή απλά τους άρεσε– βαθμολογούν από το 0 έως το 10 ακέραια. Η χρυσή τομή των τριών μεσαίων αριθμών βγάζει τον τελικό βαθμό.
Κάθε βραδιά Poetry Slam αποτελείται από δύο γύρους, οπότε κάθε συμμετέχων πρέπει να έχει έτοιμα δύο διαφορετικά κείμενα να παρουσιάσει. Μέχρι στιγμής, στην Αθήνα, έχουν διοργανωθεί τέσσερις διαγωνισμοί (περίπου ανά δύο μήνες) και ο τελικός δρομολογείται για τις 16 Μαρτίου. Παράλληλα, ο Μάκης Μούλος προσπαθεί να ανοίξει το είδος σε Πάτρα και Θεσσαλονίκη. Περιμένοντας, λοιπόν, το επόμενο ποιητικό battle επί σκηνής, ξεφυλλίζουμε το πρώτο βιβλίο slam στα ελληνικά «Πίσω απ' το μικρόφωνο» που έβγαλε πρόσφατα ο Μάκης και συμφωνούμε με το μότο του: Let the poetry touch the stage.
Τελικός Poetry Slam σεζόν 2018-2019 | 16/3 | Περισσότερες πληροφορίες για το Poetry Slam θα βρείτε εδώ | Το βιβλίο «Πίσω απ' το μικρόφωνο» μπορείτε να το προμηθευτείτε στα event ή μέσω μηνύματος στην επίσημη σελίδα του Poetry Slam στο facebook.
