Σύλβια Κουβέλη
Ποίηση εκτός των τειχών; Έξω από τα βιβλία; Στα βουνά και στα μονοπάτια της Ηπείρου; Ναι. Ποίηση παντού, είναι η απάντηση και η συνέχεια έχει ως εξής: Με ηχηρά ονόματα και αμέτρητες λέξεις (και ήχους και πρακτικές) στις αποσκευές της ψυχής και του μυαλού, θα ανηφορίσουν οι συμμετέχουσες και οι συμμετέχοντες στο πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης, ονόματι "Σολοικισμός", που οργανώνεται το προσεχές διήμερο, 25 και 26 Οκτωβρίου, στον Ελαφότοπο Ιωαννίνων στο κεντρικό Ζαγόρι.
Οι αρχικές συστάσεις της διοργάνωσης, που φέρει την υπογραφή του καλλιτεχνικού οργανισμού ARTIVISM, μιλούν για ένα "πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης από και προς τη φύση, από και προς τη γλώσσα", ενώ στη συνέχεια διαβάζουμε ότι "το φεστιβάλ έχει ως στόχο να μπολιάσει το παραδοσιακό με το σύγχρονο, το αρχετυπικό και το αρχέγονο με το μεταμοντέρνο. Παράλληλα, αποσκοπεί σε έναν ασφαλή χώρο έκφρασης, για όλες και όλους, δημιουργώντας και καλλιεργώντας την αίσθηση της κοινότητας ετερόκλητων ομάδων μέσα από καλλιτεχνικές πρακτικές".
Στην πρώτη διοργάνωση του "Σολοικισμός" συμμετέχουν με αλφαβητική σειρά οι Iana Boukova, Alvina Chamberland, Sarah Ettlinger, Natalie Mariko, Vincent Moon, Ειρήνη Ανδρουλάκη, Λένα Γεροθανάση, Αλεξάνδρα Κ., Τάσος Λαγγής, Εύα Παπαμαργαρίτη, Θοδωρής Παναγόπουλος, Λένα Πλάτωνος, Μελίνα Ξενάκη, Μάριος Χατζηπροκοπίου και εκπρόσωποι του Οικομουσείου Ζαγορίου.
Όσο για τις δικές μας απορίες, η συζήτηση που ακολουθεί με τον καλλιτέχνη ευά παπαδάκη, εμπνευστή και καλλιτεχνικό διευθυντή του "Σολοικισμός", είναι άκρως ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική.
Ο "Σολοικισμός" ως ένα σύμβολο ελευθερίας
-Ποιες οι προσωπικές σας αφετηρίες και πώς οδηγηθήκατε σήμερα στη διοργάνωση του πρώτου διεθνούς φεστιβάλ ποίησης στην Ήπειρο;
Ξεκίνησα από την ανάγκη να φτιάχνω γέφυρες ανάμεσα σε διαφορετικούς κόσμους: της τέχνης, της κοινότητας, της φύσης. Η ποίηση για μένα δεν είναι είδος, είναι τρόπος να βλέπεις και να συναντάς τον άλλο. Μετά από χρόνια δουλειάς σε καλλιτεχνικούς αλλά και θεσμικούς χώρους στο εξωτερικό, ένιωσα την ανάγκη να επιστρέψω σε κάτι πιο γειωμένο, πιο απτό· να δοκιμάσω αν η ποίηση μπορεί να υπάρξει και έξω από τα βιβλία, μέσα στον τόπο του σήμερα, μέσα στη συλλογικότητα. Έτσι γεννήθηκε ο Σολοικισμός.
-Γιατί "Σολοικισμός" και γιατί στην Ήπειρο;
Ο "σολοικισμός” είναι το λάθος στη γλώσσα, η παρέκκλιση που γεννά νέο νόημα. Μου άρεσε να τον σκεφτώ ως ένα σύμβολο ελευθερίας: τη δυνατότητα να μιλάς αλλιώς, να υπάρχεις αλλιώς. Η Ήπειρος, με το άγριο τοπίο και τη βαθιά της σιωπή, ήταν ο ιδανικός τόπος γι’ αυτό. Είναι μια γη που κουβαλά μνήμη, μοναχικότητα αλλά και ανθεκτικότητα και αντοχή, ένας τόπος που σε αναγκάζει να σταθείς αντιμέτωπος με το φως και τη σκιά σου.
"Η Ήπειρος είναι ένας τόπος που δεν σου χαρίζεται"
-Τελικά τι είναι η Ήπειρος; Τόπος απομόνωσης και εξορίας ή λίκνο ελευθερίας;
Είναι ποτέ κάτι μόνο άσπρο ή μόνο μαύρο κι αν, ναι, πότε; Για μένα, η Ήπειρος είναι και τα δύο. Η απομόνωση, νιώθω, όμως, εδώ, ότι δεν είναι φυλακή, είναι διαλογισμός, είναι ποίημα που σκαρφίζεσαι σε περίπατο στο δάσος. Ο τόπος σού μαθαίνει να αντέχεις τη σιωπή, να ακούς το μικρό και να σέβεσαι το κενό. Από αυτή τη μοναξιά μπορεί να γεννηθεί ελευθερία, πραγματική ελευθερία από τα έτοιμα σχήματα, από τον θόρυβο και τη βιασύνη του κόσμου. Είναι τόπος που δεν σου χαρίζεται, αλλά σε καλεί, προκαλεί και προσκαλεί να τον κατακτήσεις εσωτερικά.
-Βλέπουμε πολλά σημαντικά και κάποια ιδιαίτερως ηχηρά ονόματα ανάμεσα στις/στους συμμετέχουσες/οντες. Πώς αγκάλιασαν την πρότασή σας και τι θα δουν όσες και όσοι ανηφορίσουν στον Ελαφότοπο το Σαββατοκύριακο 25 και 26 Οκτωβρίου;
Η ανταπόκριση ήταν συγκινητική. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες δέχτηκαν σχεδόν αμέσως, ακριβώς γιατί ένιωσαν ότι πρόκειται για κάτι αυθεντικό και άφοβο. Δεν έρχονται να "παρουσιάσουν” έργα, αλλά να συνυπάρξουμε από μια βαθύτερη ανάγκη. Το κοινό θα ζήσει δύο ημέρες όπου η ποίηση απλώνεται σε όλο το χωριό: από περιπατητικές αναγνώσεις στα μονοπάτια μέχρι ηχοτοπία της Λένας Πλάτωνος, εκθέσεις στο καφενείο, προβολές στον στάβλο, και ένα εργαστήριο μαλλιού.
"Οι άνθρωποι του Ελαφότοπου αγκάλιασαν το φεστιβάλ με περιέργεια και γενναιοδωρία"
-Καθώς έχετε ήδη κάνει μια καλή προετοιμασία στον τόπο φιλοξενίας του φεστιβάλ, πώς σας υποδέχτηκε εκεί η τοπική κοινότητα και ποιες οι προσδοκίες σας σε σχέση με τη συμμετοχή των ντόπιων; Πιστεύετε ότι αυτά που θα συμβούν στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα τα νιώσουν δικά τους;
Η υποδοχή ήταν απρόσμενα θερμή. Οι άνθρωποι του Ελαφότοπου αγκάλιασαν το φεστιβάλ με περιέργεια και γενναιοδωρία. Μας παραχώρησαν χώρους, μοιράστηκαν ιστορίες, άνοιξαν τα σπίτια τους. Δεν θέλουμε να είμαστε "επισκέπτες" αλλά μέρος μιας κοινότητας που δημιουργεί μαζί. Ελπίζω ότι θα νιώσουν πως ό,τι συμβαίνει εδώ δεν είναι "κάτι ξένο”, αλλά μια συνέχεια της ίδιας τους της ζωής, της ποίησης και της ποιητικότητας, μιας νέας ποιητικής τέχνης χωρίς να είναι τέχνη, που ήδη υπάρχει στην καθημερινότητά τους.
-Πόσο εύκολο είναι να αγκαλιαστούν τέτοια εγχειρήματα στη σύγχρονη ελληνική επαρχία;
Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι απολύτως αναγκαίο. Η επαρχία έχει ανάγκη από σύγχρονες πολιτιστικές δράσεις, όχι ως "παρεμβάσεις" από έξω, αλλά ως ζωντανές ανταλλαγές. Όταν το κάνεις με σεβασμό, χωρίς επιβολή, οι άνθρωποι ανταποκρίνονται. Υπάρχει δίψα για τέχνη, αλλά ακόμα περισσότερο για συμμετοχή στα κοινά, για συνάντηση εντός εκτός κι επί τα αυτά.
Μια νέα γενιά γράφει χωρίς φόβο και χωρίς ανάγκη να ενταχθεί σε ρεύματα
-Βλέποντας την ποιητική παραγωγή των τελευταίων χρόνων, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχει μια νέα και πολύ ενδιαφέρουσα γενιά ποιητών στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, μέρος της οποίας είστε και εσείς. Ποια η γνώμη σας για τη σύγχρονη ελληνική ποίηση και τι είναι για εσάς η ποίηση;
Η ποίηση στην Ελλάδα σήμερα είναι εξαιρετικά ζωντανή, πειραματική, πολυφωνική, θαρραλέα. Μια νέα γενιά γράφει χωρίς φόβο και χωρίς ανάγκη να ενταχθεί σε ρεύματα. Έχουμε νομίζω έντονα την ανάγκη να πετάξουμε από πάνω μας τη φόρμα, τον κανόνα, το συμβιβασμό. Για μένα, η ποίηση είναι ένας τρόπος να κατοικείς τον κόσμο με προσοχή. Να βλέπεις, να αγγίζεις, να μεταμορφώνεις τη γλώσσα και, μέσα από αυτήν, τον εαυτό σου.
-Τι ετοιμάζετε μετά τον "Σολοικισμό";
Προς το παρόν θέλω να ζήσω αυτό που φτιάξαμε. Αλλά ήδη ο Σολοικισμός γεννά ιδέες: συνεργασίες, νέες μορφές, πιθανές επεκτάσεις. Γυρνώντας από την Ήπειρο ελπίζω να ολοκληρώσω το σενάριο για την επόμενη μου ταινία, "Γυναικόκαστρο”, μέρος της οποίας εκτυλίσσεται στα Ζαγοροχώρια. Θα ήθελα να κρατήσει την ελευθερία του, με την έννοια του να μη γίνει θεσμός που επαναλαμβάνεται μηχανικά, αλλά μια εμπειρία που κάθε φορά ανανεώνεται.
-Πόσο εύκολο είναι να ζεις μέσα από την τέχνη σου στην Ελλάδα του σήμερα και τι έχετε να πείτε στις μεγαλύτερες γενιές για τη "γη" που έχετε παραλάβει;
Δεν είναι εύκολο να ζεις από την τέχνη, δεν ζεις από την τέχνη εκτός κι αν είσαι ο Λάνθιμος. Αλλά είναι αδύνατον να ζήσεις χωρίς αυτήν. Οι μεγαλύτερες γενιές μας άφησαν μια γη πληγωμένη, αλλά και βαθιά όμορφη, μια γη με ιστορία, με ήθος, με αντιφάσεις. Το χρέος μας είναι να τη φροντίσουμε, να την ξανακάνουμε κατοικήσιμη, όχι μόνο οικολογικά αλλά και ψυχικά. Μέσα από την τέχνη, προσπαθούμε να ξαναβρούμε αυτή τη γη, να την ονειρευτούμε εκ νέου.
Πρόγραμμα:
Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2025 και Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025
[12:00 - 22:00] Η ΒΟΣΚΟΣ, Ηχοτοπίο, Στάβλος Ελαφότοπου | Λένα Πλάτωνος, μουσικός
[12:00 - 22:00] ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ, Έκθεση, Παλαιό Καφενείο & Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Ελαφότοπου | Συμμετέχουν: Sarah Ettlinger, εικαστικός, Vincent Moon, σκηνοθέτης (short films featuring: Alkyone, Γιώργος Μωραΐτης, Lali Tupli, Ross Daly, Γιώργος Ξυλούρης)
[12:00 - 22:00] ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ, Έκθεση, Πλατεία Χωριού Ελαφότοπος & Συνεδριακό Κέντρο Άνω Πεδινών | Συμμετέχουν: Ειρήνη Ανδρουλάκη, φωτογράφος Μελίνα Ξενάκη, κεραμίστρια και Εύα Παπαμαργαρίτη, καλλιτέχνις
[20:00] ΤΟ ΚΟΥΚΟΥΛΙ, Κινηματογραφική Προβολή, Στάβλος Ελαφότοπου | Θα προβληθούν οι ταινίες: "Περί Θανάτου" του Τάσου Λάγγη (6’24’’) / "The Flowers Stand Silently, Witnessing" του Τεό Παναγόπουλου (17’) / "Adamah" του Τάσο Λάγγη (6’08’’)
Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2025
[12:00–13:00] ΚΕΚΡΑΜΕΝΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ, Καθιστική Ποίηση, Ξενώνας Ρόκα, Ελαφότοπος | Συμμετέχουν: Αλεξάνδρα Κ., συγγραφέας, Alvina Chamberland, συγγραφέας, Γιάννα Μπούκοβα, ποιήτρια, Μάριος Χατζηπροκοπίου, ποιητής, Natalie Mariko, ποιήτρια.
Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025
[12:00–14:00] ΠΕΡΠΑΤΩ ΠΕΡΠΑΤΩ ΕΙΣ ΤΟ ΔΑΣΟΣ, Περιπατητική Ποίηση, Άνω Πεδινά - Ελαφότοπος | Συμμετέχουν: Αλεξάνδρα Κ., συγγραφέας, Alvina Chamberland, συγγραφέας, Γιάννα Μπούκοβα, ποιήτρια, Μάριος Χατζηπροκοπίου, ποιητής, Natalie Mariko, ποιήτρια και το Οικομουσείο Ζαγορίου
[13:30–14:30] ΤΟ ΥΦΑΔΙ, Εργαστήριο Μαλλιού, Ξενώνας Ρόκα, Ελαφότοπος | Λένα Γεροθανάση, Χειροτέχνις
Λίγα λόγια για τον ευά παπαδάκη
Ο ευά παπαδάκης γεννήθηκε στην Κρήτη από μια γυναίκα με το επώνυμο Λεβέντη. Χρησιμοποιώντας την πρακτική του μπολιάσματος, δημιουργεί καινούργιους τρόπους θέασης του κόσμου μέσα από νέες αφηγήσεις. Η βραβευμένη πρώτη του ποιητική συλλογή, με τίτλο "μερακλίνα | κουκιμπιμπέρισσα | ομπλαντί", συνεχίζει το έργο ανθρωποκεντρικής αφήγησης που είχε ξεκινήσει και ως storyteller στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), σε τοπικές και διεθνείς ΜΚΟ, εστιάζοντας στις θεματικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του προσφυγικού και της κλιματικής αλλαγής.
Έχει επιμεληθεί και σκηνοθετήσει μια σειρά από ζωντανά "ανθρώπινα πανό" και μια σειρά από ανθρωποκεντρικές ταινίες που αναδεικνύουν τη συνύπαρξη προσφυγικού και τοπικού πληθυσμού. Πρόσφατα, σκηνοθέτησε την παράσταση "ο έρωτας στα χρόνια της κλιματικής" ως μια πολυμεσική ξενάγηση.
Έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει φεστιβάλ και δράσεις μέσα από συνεργασίες με το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το MOMus, τη ΔΕΘ κ.ά.
