Μπορεί το φετινό καλοκαίρι να πέρασε, όμως ακόμη τριγύριζουν μέσα μας οι αναμνήσεις του. Κάποιες από αυτές τις ζήσαμε ενώ μερικές υπήρξαν μόνο στο νου μας με τη συντροφιά ενός βιβλίου. Τις τελευταίες θυμόμαστε τώρα στις επόμενες γραμμές, οι οποίες είναι γεμάτες με τα αναγνώσματα που συντρόφευσαν το καλοκαίρι των συντακτών του "α".
"Η απόδειξη της αθωότητας μου", "Η μέρα που η Νίνα Σιμόν σταμάτησε να τραγουδά", "Γραμμή του ορίζοντος", "Δεν θ' αργήσω", "Η Δεσμοφύλακας", "Διακοπές στη Γαύδο"- Κική Βασσάλου
Το φετινό καλοκαίρι είχε αρκετό διάβασμα και συνεπώς πολλή ξεκούραση και αυτό μόνο καλό είναι. Στη λίστα μου συνυπήρξαν βιβλία που μόλις κυκλοφόρησαν μαζί με κάποια από τη μεγάλη λίστα με τα αδιάβαστα συν κανα δυο δανεικά από φίλους που μοιραστήκαμε τις μεγάλες ράθυμες μέρες του θέρους. Όλα ξεκίνησαν με την "Απόδειξη της αθωότητας μου" του Τζόναθαν Κόου (εκδ. Πόλις, μτφ. Άλκηστις Τριμπέρη), και βασικά με έναν Κόου σε εξαιρετικά καλή λογοτεχνική διάθεση και σταθερά στο εδώ και το τώρα της βρετανικής πολιτικής σκηνής, που είναι και παγκόσμια εδώ που τα λέμε. Στην "Απόδειξη της αθωότητας μου" αναλύει την άνοδο της βρετανικής ακροδεξιάς μαζί μπόλικο μυστήριο, απίθανες περιγραφές και λεπτομέρειες (χρειάστηκε να ξαναδιαβάσω τις πρώτες σελίδες, ούσα και λίγο απρόσεκτη αναγνώστρια στην αρχή) και ίσως – γιατί όχι; – μια νότα αισιοδοξίας για το μέλλον της νέας γεννιάς. 'Ή τελοσπάντων, αυτή είναι η αίσθησή μου.
Η αποκάλυψη του δικού μου αναγνωστικού καλοκαιριού, ωστόσο, ήταν ένα παλαιότερο βιβλίο με τίτλο "Η μέρα που η Νίνα Σιμόν σταμάτησε να τραγουδά" (εκδ. Ποταμός, μτφ. Αθηνά Μαροπούλου). Εδώ η συγγραφέας και ηθοποιός Νταρίνα Αλ-Τζουντί αφηγείται στον Μοχάμεντ Κασίμι το πώς βίωσε την εφηβεία της και τα πρώτα χρόνια της νεότητάς της μέσα στην παράνοια του πολέμου στον Λίβανο της δεκαετίας του '70. Και η λέξη παράνοια είναι ίσως λίγη για να περιγράψει τον πόλεμο και όλα όσα λέγονται στις 168 σελίδες αυτού του συγκλονιστικού βιβλίου. Σε πρώτο πρόσωπο όλα.
Ελληνικό καλοκαιρι για τη συνέχεια, με τη "Γραμμή του ορίζοντος" του Χρήστου Βακαλόπουλου (εκδ. Εστία) που με περίμενε από πέρυσι που επανακυκλοφόρησε μετά από χρόνια που ήταν εξαντλημένο. Το διάβασα με πολύ ενδιαφέρον, αλλά σαν δοκίμιο με πρόσωπο αναφοράς τη Ρέα Φραντζή, μόνη, χωρισμένη, στα 32 της, να κάθεται στο cafe Αρίων στην Πάτμο να θυμάται τα μαθητικά της χρόνια στην Κυψέλη, τις φίλες της, την "κλούβα" που τις ανέβαζε στα ορεινά της Ναυπακτίας, την πρόταση γάμου στην Ιταλία, τη ζωή στην Ελβετία· κι ύστερα να στοχάζεται εκεί, ανάμεσα στους ξένους τουρίστες, το "ξανθό πλήθος" που έρχεται να απολαύσει την αυθεντική νησιωτική Ελλάδα. Πόσο μπροστά έβλεπε το 1991 ο Βακαλόπουλος;
Ελλήνων συγγραφέων συνέχεια. Το "Δεν θ' αργήσω" της Βασιλικής Πέτσα (εκδ. Πόλις) διαβάζεται γρήγορα και σπαρακτικά, ειδικά όσο προχωρούν οι σελίδες και αυξάνονται οι ασφυκτικές περιγραφές από την τραγωδία στο Χίλσμπορο το 1989. Το συλλογικό τραύμα μιας ολόκληρης πόλης που εύκολα δημιουργεί συνειρμούς και φέρνει στον νου τα δικά μας, σε μια δεύτερη ανάγνωση. Απ' το Λίβερπουλ στα Τέμπη και απ' τις φυλακές Αβέρωφ στον Κορυδαλλό, με "Δεσμοφύλακα" τη μητέρα του πολύ καλού – και εδώ – Νίκου Δαβέττα (εκδ. Πατάκη) στο ιδιαίτερο αποχαιρετιστήριο, τρυφερό όσο και διαφωτιστικό, ανάγνωσμα που δημιούργησε τους τελευταίους μήνες ζωής της.
Κλείνω με λίγο καλοκαίρι ακόμα και τις "Διακοπές στη Γαύδο" του Πάνου Κυδώνη (εκδ. ΟΥΑΠΙΤΙ), που έπεσε στα χέρια μου λίγο πριν από τις δικές μου διακοπές στη Γαύδο, οι οποίες για άλλη μια φορά δεν έγιναν (με 5 μποφόρ δύσκολα φτάνεις στο νοτιότερο νησάκι – κάποτε θα τα καταφέρω). Έμεινα ωστόσο να την αγναντεύω από τις παραλίες των Σφακίων και να τη φαντάζομαι μέσα από το θριλεράκι και συνάμα τις ξεκαρδιστικά εύστοχες περιγραφές του Hey Panos για όσες/ους γνωρίζουν το Μετέχνιο. Σύντομο, απολαυστικό, τέλειο – κατά τι περισσότερο από την "Τελειότητα" του Βιντσέντζο Λατρόνικο (εκδ. Loggia), για την οποία έχουν ήδη γραφτεί πολλά.
"Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη" του Matt Haig - Λένα Γκόβαρη
Από τα 5 βιβλία που διάβασα αυτό το καλοκαίρι, αυτό είναι το μοναδικό που δεν επέλεξα. Ωστόσο είχε καθηλώσει τόσο πολύ τον σύντροφό μου- ο οποίος ασφαλώς και μου το πρότεινε- που τελικά του έδωσα μια ευκαιρία. Μικρό σε μέγεθος (384 σελίδες είναι μικρό για τα δεδομένα μου), ευπώλητο και αναγνωρισμένο από The New York Times και Guardian, - τίκαρε όλα τα κουτάκια. Όπως και το θέμα: "Η ζωή της Νόρα πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Τότε, την τελευταία μέρα της στη Γη, όταν σημαίνουν μεσάνυχτα, μεταφέρεται σε μια βιβλιοθήκη. Εκεί της δίνεται η δυνατότητα να αναιρέσει επιλογές και να απαλλαγεί από τις τύψεις της, δοκιμάζοντας όλες τις διαφορετικές ζωές που θα μπορούσε να είχε ζήσει. Το αγωνιώδες ερώτημα που προκύπτει όμως είναι: Αν έχεις άπειρες εναλλακτικές, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ζήσεις;".
Ξεκίνησα λοιπόν με "feel-good" και στις πρώτες σελίδες καταρρακώθηκα όσο η ηρωίδα βυθιζόταν σε ένα βάλτο ανυπαρξίας και ματαιότητας. Μέχρι να μπει στη Βιβλιοθήκη. Εκεί οι δυνητικές της ζωές που κυμαίνονται από διακεκριμένη παγετολόγος σε αποστολή στην Αρκτική μέχρι ευτυχισμένη μητέρα- σύζυγος και καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Κέιμπριτζ, εναλλάσσονται σε μια ανεπιτήδευτη ροή. Δεν θα βραχυκυκλώσεις με βαθιά φιλοσοφικές προεκτάσεις της ύπαρξης ούτε με κβαντομηχανική και θεωρία πολλών κόσμων (παρότι υπάρχουν), αφού η ιστορία κυμαίνεται με γνώμονα την ανθρωπιά και τελικά τις "μικρές πράξεις καλοσύνης". Μπορεί το ταξίδι της ηρωίδας να είναι κάθε φορά απρόβλεπτο και ετερογενές αλλά το συμπέρασμά φαντάζει οικείο και καθόλου ρηχό. Ίσως στο τέλος της ημέρας, της κάθε ημέρας δεν αξίζει να πελαγοδρομούμε σε όσα θα μπορούσαμε να κάνουμε (καλύτερα-τέλεια) αλλά σε όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή μας ακριβώς τώρα.
Δεν ξέρω αν είναι απολύτως κατανοητό το νόημα του βιβλίου όπως το εισέπραξα. Σε μια άλλη ζωή μπορεί να το κατέγραφα καλύτερα. Αλλά δεν βαριέσαι… (Εκδόσεις Ψυχογιός)
"Τροχιές" της Samantha Harvey - Δέσποινα Ζευκιλή
Ξεκίνησα το καλοκαίρι μου κάτω από τα δέντρα σταματώντας να ενημερώνομαι και διαβάζοντας Ισραηλινή και Παλαιστινιακή λογοτεχνία (θα επανέλθω επ’ αυτού σε άλλο κείμενο) μπας και βρω μια εναλλακτική πύλη εισόδου (εξόδου) στο δράμα, εν μέσω της γενοκτονίας στη Γάζα και των απόψεων των ειδικών της διπλανής πόρτας για τον αντίκτυπο του κρουαζιερόπλοιου στη Σύμη… Αφήνοντας, λοιπόν, αυτό το κεφάλαιο πίσω μου, η πιο ευεργετική - πραγματική ευφορία - εμπειρία ανάγνωσης του καλοκαιριού, ήταν οι "Τροχιές” της Samantha Harvey (Βραβείο Booker 2024, μτφρ.: Γιώργος Κυριαζής, εκδόσεις Gutenberg). Ένα "ποίημα” 217 σελίδων που διαβάζεται σχεδόν σε μια μέρα, όσο διαρκούν και οι 16 τροχιές έξι αστροναυτών γύρω από τη γη.
Καθώς αυτή η "αιωρούμενη οικογένεια” (με καταγωγή από Αμερική, Ιαπωνία, Βρετανία, Ιταλία και Ρωσία) συνυπάρχει στην εσχατιά του διαστήματος μοιραζόμενη άγνωστες στους πολλούς ασκήσεις (διαστημικής) ρουτίνας αλλά και εσωτερικά τραύματα, ή απλά παρακολουθώντας χώρες και ηπείρους να περνούν μπροστά τους "η ανθρωπότητα, συμπυκνωμένη σε μια χούφτα ανθρώπους, δεν είναι πλέον ένα είδος μακρινό και γεμάτο αγεφύρωτες διαφορές, αλλά ένα πράγμα κοντινό και χειροπιαστό.” Την ίδια στιγμή που προσπαθούν να κρατήσουν το σώμα απασχολημένο για να μην ατροφήσει, να φάνε τροφή χωρίς γεύση ή να κοιμηθούν αιωρούμενοι, η ζωή αποδεικνύεται απλούστερη, ηπιότερη και επιεικέστερη, οι σκέψεις λιγότερες και σαφέστερες. Δεν σχηματίζουν χιονοστιβάδα όπως πριν. Έρχονται, σου τραβούν το ενδιαφέρον για όσο χρειάζεται και μετά φεύγουν. Άνθρωποι με θεϊκή οπτική γωνία, κι αυτό είναι ευλογία και κατάρα μαζί, όπως γράφει η Harvey, οι αστροναύτες μας παρασύρουν στη διαλογιστική χορογραφία κινήσεών τους και μοιράζονται μαζί μας αξέχαστες εικόνες.
"Επικρατεί μια αίσθηση φιλικότητας και ειρήνης, καθώς ακόμη και τη νύχτα φαίνεται μόνο ένα ανθρώπινο σύνορο σε ολόκληρο τον κόσμο· ένα μακρύ φωτεινό μονοπάτι ανάμεσα στο Πακιστάν και την Ινδία. Αυτόν μονάχα το διαχωρισμό έχει να επιδείξει ο πολιτισμός, και την ημέρα ακόμη κι αυτός χάνεται." Κάπως έτσι γεννιέται ξανά και σε μας, μαζί τους, η "επιθυμία, όχι, η ανάγκη να προστατέψουμε αυτή την πελώρια αλλά μικροσκοπική γη. Αυτό το πράγμα με την τόσο θαυμαστή και αλλόκοτη ομορφιά.”
"H τελειότητα", "Εξ Αίματος", "Deepfake", "Ο δρόμος" - Γιάννης Καντέα-Παπαδόπουλος
Αυτό το καλοκαίρι αποδείχτηκε, εντελώς ανέλπιστα, αναγνωστικά γενναιόδωρο. Τόσο όσον αφορά βιβλία που με ενθουσίασαν, όσο και ορισμένα που πέφτοντας θύμα του hype, διάβασα και απογοητεύτηκα. Ένα από αυτά, είναι η "Τελειότητα" (εκδ. Loggia, μτφρ.: Δήμητρα Δότση) του Vincenzo Latronico, την οποία αφότου αγόρασα, την είδα σε αμέτρητα ινσταγκραμικά προφίλ γνωστών μου. Αναρωτιέμαι ειλικρινά πώς τους φάνηκε, διότι στα μάτια μου, πρόκειται απλώς για ένα επιφανειακό ρεζουμέ του μιλένιαλ φασαΐικου βιώματος της τελευταίας δεκαετίας. Πλήρες από αυτήν την άποψη, αν κι αμφίσημο προς το τι, τελικά, ήθελε να πει ο Latronico. Διότι το πρωταγωνιστικό ζευγάρι, ήρωες με μηδέν προσωπικότητα, απογοητεύονται κυρίως επειδή δε βρίσκουν κάπου έτοιμη τη * φάση * and that's it. Το ότι στο φινάλε καταλήγουν να βιοπορίζονται ακριβώς με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται ότι ζημιώνει το δικό τους τρόπο ζωής, τα λέει όλα.
Ευτυχώς η "Τελειότητα" ήταν μονάχα η παρένθεση μεταξύ δύο απολαυστικών page-turners. Από τη μία, βρίσκεται το συγκλονιστικό "Εξ Αίματος" (εκδ. Αίολος, μτφρ.: Γιώργος Μπαρουξής) της Octavia Butler, για το οποίο όσα λιγότερα ξέρει κανείς τόσο καλύτερα. Ο τρόπος που σμίγει την ιστορία με το αφροαμερικανικό βίωμα και το βαθιά ριζωμένο ρατσιστικό μίσος είναι απλά ευφυής. Από την άλλη, το "Deepfake" (εκδ. Αντίποδες) είναι από τα βιβλία που φεύγουν μονοκοπανιά. Αστικό πολάρ και πολιτικό θρίλερ ταυτόχρονα, όμως διασκεδαστικό γιατί δεν παίρνει τον εαυτό του πιο σοβαρά από όσο χρειάζεται, το μυθιστόρημα του Μάκη Μαλαφέκα είναι έξτρα επίκαιρο με όλη την ιστορία σπίλωσης που συμβαίνει με τους δημοσιογράφους του Inside Story. Η υπόθεση μοιάζει βγαλμένη μέσα από το βιβλίο. Θα τσεκάρω σίγουρα και τα προηγούμενα του Μαλαφέκα, εσείς πάρτε το γιατί στις σελίδες του θα βρείτε και τέλεια trivia για το αθηναϊκό κέντρο.
Για το τέλος κράτησα τον Cormac McCarthy, του οποίου εγώ τον "Αιματοβαμμένο Μεσημβρινό" ήθελα να βρω, αλλά συνέχεια έπεφτα πάνω στο "Δρόμο", αμφότερα εκδ. Gutenberg (μτφρ.: Γιώργος Κυριαζής), οπότε λέω ας είναι. Τι ας είναι, δηλαδή, γιατί το βιβλίο είναι σαν κομμάτι Godspeed You! Black Emperor. Ίσον ερεβώδες, προφητικό και συναισθηματικά ισοπεδωτικό με μια ψευδαίσθηση ελπίδας. Έπος.
"Η Ήρα δεν ήταν ζηλιάρα" της Αστερόπης Λαζαρίδου - Τώνια Καράογλου
Μέρος του φετινού καλοκαιριού το πέρασα με μία φίλη που δεν έχω συναντήσει ποτέ. Κάπως έτσι μπορώ να περιγράψω το συναίσθημα που μου δημιούργησε το βιβλίο της Αστερόπης Λαζαρίδου, συντροφεύοντάς με σε ένα καλοκαίρι που θα μπορούσε να ήταν και καλύτερο. Πρωτογνώρισα τη γραφή της πέρυσι την ίδια εποχή, με το αφήγημα "Μην πατάς ξυπόλητη", και φέτος επικυρώθηκε πια πως ο χρόνος που μοιράστηκα με τα βιβλία της Αστερόπης μπορούν να συγκριθούν με το μοίρασμα ψυχής και στιγμών με μια καλή φίλη.
Το "Η Ήρα δεν ήταν ζηλιάρα" είναι ένα βιβλίο από αυτά που λανθασμένα θα χαρακτηρίζαμε "γυναικεία". Σε αυτό, η συγγραφέας πραγματοποιεί μια καταβύθιση στο δαιδαλώδη κόσμο των σχέσεων (κυρίως των ερωτικών, αν και στο βάθος αναβοσβήνει σταθερά σαν "φάρος" η σχέση με τους γονείς), της μοναξιάς, του έρωτα, του σεξ, των ραντεβού, της γυναικείας και ανδρικής συνύπαρξης. Τα βάζει με τα στερεότυπα, αποκαθηλώνει ταμπέλες και εύκολους χαρακτηρισμούς, ακτινογραφεί γυναικείες και ανδρικές συμπεριφορές, και το κάνει με τρόπο γλυκό, τρυφερό, ξεκαρδιστικό, ευθύ, μελαγχολικό, συγκινητικό. Μπλέκοντας στις προσωπικές εμπειρίες και τα βιώματά της εύστοχες αναφορές στην τέχνη, τη λογοτεχνία, τη μυθολογία, καταφέρνει τελικά να μιλήσει για όλα, από τα πιο ευτράπελα των πρώτων ραντεβού μέχρι τα πολύ σημαντικά των κακοποιητικών σχέσεων. Αυτό που μένει δεν είναι απλώς μια κατάθεση ψυχής ή η αναγνώριση της άμεσης, ευθύβολης γραφής της, αλλά η γνωριμία με μία δημιουργό που αποδεικνύεται ταυτόχρονα μια ρομαντική, "παιδική" ψυχή όσο και μια συνειδητοποιημένη φεμινίστρια. (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2022)
"Στο σπίτι της" της Yael Van Der Wouden - Ελένη Καρβουνίδου
Το διάβασα μέσα σε μία μέρα. Από την πρώτη στιγμή με τράβηξε η ατμόσφαιρα: βαριά, υποβλητική, γεμάτη υπόγειες εντάσεις. Το σπίτι δεν είναι απλώς σκηνικό, αλλά σχεδόν ένας χαρακτήρας που κουβαλάει μνήμες, σιωπές και μυστικά. Αυτό που μου έμεινε είναι ο τρόπος που η συγγραφέας σε βάζει μέσα σε έναν κόσμο οικείο αλλά και ξένο, που άλλοτε σε αγκαλιάζει κι άλλοτε σε απωθεί. Η γραφή είναι κοφτερή, σχεδόν κινηματογραφική, και με έκανε να μη θέλω να το αφήσω από τα χέρια μου. Κλείνοντάς το, είχα την αίσθηση πως είχα μπει κι εγώ για λίγο σε αυτό το σπίτι, κι ας μην ήξερα αν θα ήθελα πραγματικά να μείνω εκεί. Αυτό το "διφορούμενο" συναίσθημα είναι που το κάνει να ξεχωρίζει. Θα το πρότεινα σε όποιον ψάχνει όχι μόνο μια δυνατή ιστορία, αλλά κι ένα βιβλίο που σε κάνει να σκέφτεσαι για ώρα αφού το τελειώσεις. (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου)
"Χωλ" της Κατερίνας Χανδρινού - Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος
Φέτος, οι αναγνώσεις μου ήταν κάπως "ακατάστατες”: βιβλία έμπαιναν και έβγαιναν από την τσάντα μου -με την ελπίδα να διαβαστούν στα ολοένα και πιο άδεια μέσα-, σελίδες ξεφυλλίζονταν και τα αφτιά των βιβλίων παρέμεναν σε ένα σημείο όπου μάλλον δεν θα μετακινούνταν. Κοινώς, ήμουν η ντροπή των βιβλιοφάγων. Και ταλαιπώρησα και τα βιβλία μου με τα πέρα δώθε, τα αλάτια και τα σταφύλια για τη θάλασσα που απελευθέρωναν τα ζουμιά τους δεχόμενα πιέσεις από τα πάση φύσεως αντικείμενα της tote. Ωστόσο, ένα βιβλίο που έφτασα τελικά ως το πέρας ήταν το "Χωλ” της Κατερίνας Χανδρινού (εκδόσεις Κείμενα). Ο λόγος που αυτό το βιβλίο μου έμεινε ήταν το γεγονός ότι πέρα από καλογραμμένο, ήταν ποτισμένο με Αθήνα. Γι’ αυτό και κάτι φορές επέλεγα συνειδητά να μην το διαβάσω γιατί δεν ήθελα να συνεχίσω να την κουβαλώ μαζί μου. Δεν μπορούσα όμως κι αλλιώς.
Τα κεφάλαια του βιβλίου ήταν μικρά, ό,τι πρέπει για γρήγορη και χωρίς δεσμεύσεις ανάγνωση. Μέσα τους, στιγμιότυπα παράξενα από τη ζωή που επιμένει στις πολυκατοικίες, με ένα επιτακτικό β’ ενικό να μας περιγράφει καταστάσεις οικείες, κλειστοφοβικές, ματαίωσης. Μόνη παραφωνία για μένα, οι πολλές σινεφίλ αναφορές, που, επειδή δεν τις μοιραζόμουν, κάπως μου "έκλειναν την πόρτα”. Στα συν και η αφηγηματική τόλμη, ενδεικτικά της οποίας ήταν τα κεφάλαια που αποτελούνταν από έναν διάλογο χωρίς παύλες, ενιαίο, με την αλλαγή (;) ομιλητή να σηματοδοτείται μόνο από το πρώτο κεφαλαίο γράμμα.
"Το κατέβασμα του φεγγαριού" του Χρυσόστομου Τσαπραΐλη - Ειρήνη Νικολακάκη
Ανορθόδοξο καλοκαιρινό ανάγνωσμα, θα έλεγε κανείς, αλλά ως άτομο που προτιμά το βουνό, τις χαμηλές θερμοκρασίες και την καταχνιά του χειμώνα, παρά το άραγμα σε παραλίες και το μαύρισμα στον ήλιο, βρήκα για λίγο καταφύγιο στις σελίδες του νέου βιβλίου του Τσαπραΐλη. Ο συγγραφέας ξεθάβει αρχαίες, μαγικές τελετουργίες της θεσσαλικής επαρχίας για να συνθέσει το δικό του (εξαιρετικό) φολκλορικό παραμύθι, γεμάτο παραδόσεις, παιδικές αναμνήσεις, αγωνίες και εφιάλτες. Πρωταγωνίστρια η νεαρή Κίρκη που, επιστρέφοντας στο σπίτι των παππούδων της στην ορεινή Πεζούλα Καρδίτσας, έρχεται αντιμέτωπη με αλλόκοτα φαινόμενα και ένα απρόσμενο μυστήριο που αφορά το φεγγάρι. Αξιοσημείωτη η ατμοσφαιρική εικονογράφηση από τον Kanellos Cob αλλά και η συγγραφική μαεστρία του Τσαπραΐλη, ο οποίος μέσα σε λίγες μόνο σελίδες καταφέρνει να κερδίσει τον αναγνώστη με ένα πολύ ιδιαίτερο αφήγημα, μακριά από τα γνώριμα λογοτεχνικά μονοπάτια. (Εκδόσεις Ίκαρος)
"Σύγχυση αισθημάτων" του Στέφαν Τσβάιχ - Μάρω Μπουρδάλου
Έχοντας διαβάσει τη "Σκακιστική νουβέλα" του Τσβάιχ και ενώ έψαχνα στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας ποια βιβλία θα πάρω φέτος μαζί μου στις διακοπές, με μαγνήτισε ο τίτλος του συγκεκριμένου βιβλίου. Σίγουρα η συναισθηματική μου κατάσταση αποτυπώθηκε σε αυτόν και δεν μπόρεσα παρά να το επιλέξω. Διαβάζοντας με έκπληξη στο οπισθόφυλλο ότι στο επίμετρο υπάρχει σχολιασμός από τον ψυχαναλυτή Σίγκμουντ Φρόιντ, πείστηκα ακόμα περισσότερο για την επιλογή μου.
Ένας καθηγητής πανεπιστημίου και ένας φοιτητής σε μια επαρχιακή πόλη της Γερμανίας συνδέονται με μια φιλία. Ο μαθητής γοητεύεται από τον πύρινο λόγο του καθηγητή του, όταν εκείνος αγορεύει για τους Άγγλους λογοτέχνες και δραματουργούς, και τον παρακινεί να συνεχίσει την συγγραφή του έργου του που είχε αφήσει ημιτελές εδώ και πολλά χρόνια. Ο καθηγητής από πλευράς του αντλεί δύναμη από τον θαυμασμό και την ορμητική νιότη του μαθητή και περνάει ατελείωτες ώρες μελέτης μαζί του… μέχρι που γίνεται απόμακρος. Στο σημείο αυτό ξεκινά η σύγχυση αισθημάτων των δύο πρωταγωνιστών, η πολυπλοκότητα των οποίων μόνο με ψυχαναλυτικούς όρους θα μπορούσε να αποτυπωθεί.
Ο Τσβάιχ κάνει βουτιά στα μύχια συναισθήματα και σκέψεις των δύο ηρώων, αλλά και της γυναίκας του καθηγητή, η οποία εμπλέκεται στην σχέση τους, δημιουργώντας ένα τρίγωνο με λεπτές ισορροπίες. Μπορεί άραγε μια σχέση φιλίας και θαυμασμού να εξελιχθεί σε κάτι άλλο και ποιος παράγοντας μπορεί να είναι αποτρεπτικός; Μπορεί η επιθυμία να μείνει μυστική μπροστά στο φόβο της απόρριψης; Υπάρχει το κοινωνικό περιθώριο για την εκδήλωση των γνήσιων επιθυμιών των ανθρώπων; Η απόγνωση του μαθητή με την ξαφνική αδιαφορία του καθηγητή, η απομάκρυνσή του δεύτερου και η παθητική δεκτικότητα της γυναίκας του θα μπορέσουν να εκτονωθούν και να βρουν μια δίοδο έκφρασης; Ο κυκεώνας συναισθημάτων των πρωταγωνιστών δεν μπόρεσε παρά να με συνεπάρει, αγωνιώντας για την έκβαση της σχέσης αυτής.
Η "Σύγχυση αισθημάτων” είναι ένα βιβλίο που θέτει υπαρξιακά ερωτήματα και ίσως κάποιοι σκεφτείτε ότι δεν είναι ιδανικό ανάγνωσμα για την παραλία, ωστόσο σας διαβεβαιώνω ότι το βιβλίο αυτό θα σας ταξιδέψει στον συναρπαστικό εσωτερικό κόσμο τριών ανθρώπων, όπου φως και σκοτάδι εναλλάσσονται. (Εκδόσεις Ροές, μτφρ.: Δημήτρης Δημοκίδης)
"Ποσειδών" του Πάνου Δημάκη - Μπάμπης Δούκας
Ένα ακόμη καλοκαίρι που δεν πρωτοτύπησα όσον αφορά τον προορισμό των θερινών μου διακοπών. Και πώς να το κάνω άλλωστε όταν αυτός είναι το ομορφότερο νησί του πλανήτη; Όπως κάνω κάθε χρόνο αρχές Αυγούστου λοιπόν, πέρασα μια βόλτα από το βιβλιοπωλείο του φίλου μου του Δημήτρη -και πρώην συναδέλφου στο αθλητικό ρεπορτάζ- για να προμηθευτώ το ανάγνωσμα παραλίας. Εκείνες τις σελίδες που θα συνόδευαν τις ανάπαυλες από τις βουτιές σε Γιδάκι, Σκίνος, Καμίνια, Φιλιατρό, Άη Γιάννη.
Η φετινή επιλογή λοιπόν ήταν το "Ποσειδών" του Πάνου Δημάκη. "Ένα ταξίδι αυτογνωσίας προς την προσωπική Ιθάκη μας. Ένα αγωνιώδες φιλοσοφικό θρίλερ για τα ερωτήματα που απασχολούν τον κάθε άνθρωπο εδώ και χιλιετίες. Μια ιστορία αγάπης σε έναν κόσμο που γκρεμίζεται" όπως μας ενημερώνει η σύνοψη.
Το εν λόγω μυθιστόρημα μιλά για το θείο και το ανθρώπινο, φωτίζοντας το πώς κανείς αντιλαμβάνεται την ευθύνη, την ενσυναίσθηση, ακόμη και το θεϊκό στοιχείο, σε καταστάσεις κρίσης αλλά και ηρεμίας καθώς και το πώς προσδιορίζει τον εαυτό του απέναντι στους ανθρώπους και στο 'εγώ' του. Αυτό που με έκανε να το διαβάσω με μια ανάσα ήταν -πέρα από την αξιοθαύμαστη και γεμάτη χρώμα γραφή του Δημάκη- πως η (φανταστική) ιστορία του λαμβάνει χώρα στην Ιθάκη.
Ακολούθησε το Αθηνόραμα στο Facebook και το Instagram.
