© Ναταλία Τσουκαλά | Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ, Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης
Το Μουσείο Ακρόπολης ανοίγει ξανά την αίθουσα περιοδικών του εκθέσεων και ξετυλίγει ένα ενδιαφέρον, πολυεπίπεδο αφήγημα που όχι απλώς συνδέει τη σύγχρονη τέχνη με τους αρχαίους πολιτισμούς, αλλά θίγει επίσης ζητήματα απώλειας, αποκατάστασης, επαναπατρισμού και διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στις 12/5 εγκαινιάζεται το πρότζεκτ "Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures", σε επιμέλεια του γενικού διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη και της διευθύντριας του ΝΕΟΝ Ελίνας Κουντούρη, και αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας που υλοποιείται σε συνεργασία με το ΝΕΟΝ και το Υπουργείο Πολιτισμού.
Ο διεθνώς αναγνωρισμένος Ιρακοαμερικανός καλλιτέχνης Michael Rakowitz φέρνει τα έργα του σε διάλογο με αρχαιότητες που προέρχονται από το Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίων Πολιτισμών (Institute for the Study of Ancient Cultures) του Πανεπιστημίου του Σικάγο και την Κυπριακή Συλλογή Θ. Ζιντίλη, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, και αφηγείται την ιστορία της αποικιοκρατίας και αρπαγής λεηλατημένων μουσείων -γεγονότα που μας υπενθυμίζουν την ελληνική πραγματικότητα και τις αδιάκοπες προσπάθειες για επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. "Για εμένα, το Μουσείο Ακρόπολης είναι το σημαντικότερο στον κόσμο. Είναι ένα μουσείο που απαιτεί τον επαναπατρισμό και το βλέπω ως πυλώνα για οποιονδήποτε έχει βιώσει τον αποχωρισμό με κάποιο τρόπο" μας είπε ο ίδιος κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, τονίζοντας ότι ήθελε να εξερευνήσει το συνεχιζόμενο και ανοικτό πολιτιστικό τραύμα που συμβαίνει σε διεθνές επίπεδο: κομμάτια πολιτιστικής κληρονομιάς ενός λαού γίνονται αντικείμενα κλοπής, συναλλαγής, καταστροφής και εξαφάνισης.
Γενειοφόρος ανδρική κεφαλή με στεφάνι αποτελούμενο από φύλλα δάφνης. Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (σε μακροχρόνιο δανεισμό: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα – Ζ0351)
Study for a Lamassu in spolia, 2025. Μαρκαδόρος σε πλέξιγκλας
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη, έργο κατ’ ανάθεση του Οργανισμού ΝΕΟΝ
Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures, 2025 | Συνεργασία NEON + Μουσείο Ακρόπολης
Μια πολύτιμη συλλογή αρχαίων αντικειμένων από τη Μέση Ανατολή και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο παρουσιάζεται στο "All Spice", μαζί με τη σειρά "The invisible enemy should not exist" του Rakowitz. Έχοντας αναπτύξει μια ιδιαίτερη τεχνική, ο καλλιτέχνης δημιουργεί πολύχρωμα γλυπτά από πεπιεσμένο χαρτί, σύγχρονες εφημερίδες της Μέσης Ανατολής και συσκευασίες τροφίμων του Βόρειου Ιράκ. Έτσι, μετατρέπει τα αναλώσιμα υλικά σε αρχαία αντικείμενα που κοσμούσαν τους τοίχους του αρχαίου ασσυριακού παλατιού της Νιμρούντ-Kalḫu, και πρόσφατα λεηλατήθηκαν, κλάπηκαν ή καταστράφηκαν.
"Έως ότου υπάρξει αποκαταστατική δικαιοσύνη, τα έργα του Rakowitz, είτε αυτά που είναι ολόκληρα είτε αποτελούνται από τμήματα διαμελισμένων αγαλμάτων, αρχιτεκτονικών συνόλων ή από "επανεμφανίσεις", παραμένουν ουσιαστικά σκιές και φαντάσματα με ένα άρωμα μνήμης και "ανθρωπιάς", που λειτουργούν και ως υπόμνηση της απώλειας χιλιάδων αντικειμένων, που κινούνται μεταφερόμενα από έκθεση σε έκθεση κι από χώρα σε χώρα, ευαισθητοποιώντας συνειδήσεις έως την επιδιωκόμενη αποκατάσταση της δικαιοσύνης" αναφέρει ο συνεπιμελητής του "Allspice", Νικόλαος Σταμπολίδης.
Συσκευασίες τροφίμων και Αραβο-αγγλικές εφημερίδες από τη Μέση Ανατολή, κόλλα, χαρτόνι σε ξύλινες κατασκευές και λεζάντες μουσείου
224,8 x 91,4 x 8,3 εκ.
The invisible enemy should not exist (Room H, Northwest Palace of Nimrud) H-21, 2021
Συσκευασίες τροφίµων και Αραβο-αγγλικές εφημερίδες από τη Μέση Ανατολή, με κόλλα σε πάνελ
229,9 x 187,6 x 10,3 εκ.
The invisible enemy should not exist (Room F, section 1, panel 17, Northwest Palace of Nimrud), 2019
Συσκευασίες τροφίµων και Αραβο-αγγλικές εφημερίδες από τη Μέση Ανατολή, κόλλα, χαρτόνι σε ξύλινες κατασκευές και λεζάντες μουσείου
224,8 x 222,9 x 8,3 εκ.
Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures, 2025 | Installation view | Συνεργασία NEON + Μουσείο Ακρόπολης
Όμως ο Rakowitz δεν περιορίζεται στην ανάσυρση φαντασμάτων μιας χαμένης κληρονομιάς, ούτε σε έναν απλό διάλογο αρχαιότητας και σύγχρονης τέχνης. Όπως υπογράμμισε και η συνεπιμελήτρια Ελίνα Κουντούρη, η έκθεση είναι "η επισφαλής κατάστασή μας στο παρόν και τη γλώσσα της επιβίωσης. Ενώνοντας τις δυνάμεις τους, δημιουργός και θεατής, διασφαλίζουν ότι οι πόλεμοι παραμένουν στη μνήμη και αναγνωρίζουν τα διαγενεακά τραύματα, τις απώλειες και τις απουσίες". Ανάμεσα στις νέες αναθέσεις για το "All Spice" βρίσκεται και η σειρά "A Baghdadi Amba Dictionary", με την οποία ο καλλιτέχνης κάνει απρόσμενες αλλά κομβικές συνδέσεις: βιβλία διαφορετικών χρονικοτήτων και πολιτισμών, το Λεξικό της Ασσυριακής του Σικάγο (της αρχαιότερης γνωστής σημιτικής γλώσσας), και βάζα με τουρσί μάνγκο (Άμπα-amba) πάνω στα οποία ο καλλιτέχνης γράφει όρους και εκφράσεις που έμαθε από την Ιρακινο-Εβραία μητέρα του, λειτουργούν ως απόπειρες διαιώνισης μιας ξεχασμένης γλώσσας και, κατ’ επέκταση, έργα που επεκτείνουν την έρευνα του Rakowitz γύρω από τις σχέσεις μεταξύ αρχαίων πολιτισμών και σύγχρονου κόσμου.
Την ίδια λογική ακολουθεί και με την ταπετσαρία που δημιούργησε ειδικά για την έκθεση, στην οποία περιλαμβάνονται 25 χειρόγραφες συνταγές της μητέρας του. Ο ίδιος εξηγεί: "Ανατρέχοντας στις ιρακινές συνταγές, ένα από τα πιο διαδεδομένα υλικά είναι το μπαχάρι. Αυτό το άγουρο αποξηραμένο μούρο, αλεσμένο σε σκόνη, έχει γεύση που θυμίζει πολλά πράγματα ταυτόχρονα: Κανέλα, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο, νότες από καρδάμωμο. Αποτελεί ένα από τα βασικά υλικά και κυρίαρχες γεύσεις στο ιρακινό μπαχαρικό μείγμα baharat και, όταν δεν είναι διαθέσιμα τα υπόλοιπα μπαχαρικά, λειτουργεί ως υποκατάστατο. Ερευνώντας την ετυμολογία της λέξης "υποκατάστατο”- substitute, ανακάλυψα ότι προέρχεται από το λατινικό substituere, που προέρχεται από το statuere, του οποίου το ουσιαστικό παράγωγο είναι το statua, ή άγαλμα —έννοιες κεντρικές στην εργασία μου, ως γλύπτης, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, δημιουργώντας γλυπτά που αποτελούν "υποκατάστατα" άλλων γλυπτών που έχουν εξαφανιστεί ή καταστραφεί".
Το σίκουελ του "Allspice" και η αναβίωση του Παλαιού Μουσείου Ακρόπολης
Παρευρισκόμενη στη συνέντευξη τύπου, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ανακοίνωσε πώς το φθινόπωρο του 2025 θα παρουσιαστεί το δεύτερο μέρος του ""Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures", ενώ το 2026 θα εγκαινιαστεί το τρίτο μέρος, που θα ενεργοποιήσει και το Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης.
Δεύτερο Μέρος: Συνεργασία Μουσείου Ακρόπολης και ΝΕΟΝ
Μουσείο Ακρόπολης, Γλυπτική Εγκατάσταση | Εξωτερικός περιβάλλων χώρος του Μουσείου Ακρόπολης, δυτική πλευρά | Οκτώβριος 2025 – Δεκέμβριος 2026
Το έργο "The Invisible Enemy Should not Exist, Lamassu of Nineveh" (2018) θα παρουσιαστεί στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου Ακρόπολης, στη δυτική του πλευρά προς την οδό Μητσαίων. Το "Lamassu of Nineveh" (2018), που αποτελεί ανάθεση για το "The Fourth Plinth" της πλατείας Τραφάλγκαρ του Λονδίνου, είναι μια προέκταση της σειράς "The Invisible Enemy Should not Exist". Το "Lamassu" του Rakowitz είναι φτιαγμένο από μεταλλικά κουτιά από κονσέρβες σιροπιού χουρμά από το Ιράκ και "αναπαριστά" το μήκους περίπου 4,3 μέτρων άγαλμα του φτερωτού ταύρου, της προστατευτικής ασσυριακής θεότητας που βρισκόταν στην είσοδο της Πύλης Nergal της Νινευή από το 700 π.Χ. μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015, όταν το ISIS το κατέστρεψε μαζί με αντικείμενα στο κοντινό Μουσείο της Μοσούλης. Η θέση φέρνει το "Lamassu" σε συνομιλία με την ανασκαφή που απλώνεται στη βάση του Μουσείου Ακρόπολης, με το βράχο της Ακρόπολης που δεσπόζει με τα μνημεία του, όσο και με το αστικό τοπίο που το περιβάλει, καθώς και με το σύγχρονο κτίριο του Μουσείου.
Επιμέλεια: Καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης και Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια ΝΕΟΝ
Τρίτο Μέρος: Συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων της Πόλης των Αθηνών του Υπουργείου Πολιτισμού και του ΝΕΟΝ
Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης | Μάιος 2026 – Δεκέμβριος 2026
Η τριλογία ολοκληρώνεται με την έκθεση στο Παλαιό Μουσείο της Ακρόπολης, το Μάιο 2026. Η προετοιμασία ξεκινά με τη συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών του Υπουργείου Πολιτισμού και του ΝΕΟΝ. Η ιδέα περιστρέφεται γύρω από τις ιστορίες διασποράς και το πώς αντικείμενα από διαφορετικά ιστορικά, γεωγραφικά και αρχαιολογικά συμφραζόμενα διαμορφώνουν αφηγήσεις, που δεν προέρχονται μόνο από γεωγραφικές οντότητες, αλλά και από ιστορικές. Η αρχαία πλίνθος - το τούβλο-, ως δομικό υλικό οικοδόμησης, ιστοριών και αναμνήσεων και ο πηλός από το οποίο κατασκευάζεται, βρίσκονται στο επίκεντρο της νέας ανάθεσης.
Το πρώτο μέρος του πρότζεκτ "Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures" περιλαμβάνει μια σειρά από παράλληλες δράσεις. Δείτε παρακάτω το αναλυτικό πρόγραμμα:
Περισσότερες πληροφορίες
Allspice: Michael Rakowitz & Ancient Cultures
Το πρώτο μέρος της τριλογίας "Michael Rakowitz & Ancient Cultures | Παρουσίαση Αρχαίων Πολιτισμών και Σύγχρονης Τέχνης", μια συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Ακρόπολης και του ΝΕΟΝ. Με επίκεντρο το πολυδιάστατο έργο του διεθνώς αναγνωρισμένου σύγχρονου καλλιτέχνη Michael Rakowitz, παρουσιάζονται έργα σύγχρονης τέχνης σε διάλογο με αντικείμενα αρχαίων πολιτισμών από τις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η τριλογία εγγίζει θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, απώλειας και αποκατάστασης, επιβίωσης και δημιουργίας πολιτισμού. Ένας διάλογος με έργα εννοιολογικά, συγκινητικά, φανερά πολιτικά, σίγουρα επίκαιρα, υπενθυμίζοντάς μας τη μοίρα των εμπόλεμων περιοχών αλλά και τα ταξίδια διωγμένων ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών.
