ΚΠΙΣΝ: Η Simone Leigh ξαναγράφει την αφροαμερικανική ιστορία

"Αν δεν μπορείς να δεις ποτέ τον εαυτό σου στον καθρέφτη, νιώθεις σαν βρικόλακας. Αυτό προσπαθώ να διορθώσω" -μας λέει η Simone Leigh περιγράφοντας το σκεπτικό πίσω από την "Ανατομία της Αρχιτεκτονικής" (σε επιμέλεια Γαβριέλλας Τριανταφύλλη), την πρώτη της έκθεση στην Ευρώπη, με την οποία διερευνά ζητήματα ταυτότητας, ορατότητας και προβολής του σώματος, ενώ παράλληλα φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο τα βιώματα των μαύρων γυναικών, αλλά και άγνωστες σε πολλούς πτυχές της αφροαμερικανικής ιστορίας.

Η "Ανατομία της Αρχιτεκτονικής" εγκαινιάστηκε σήμερα, 28/4, στην Αγορά του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα "Σταύρος Νιάρχος", με τρία επιβλητικά μπρούτζινα γλυπτά που η καταξιωμένη Αφροαμερικανίδα γλύπτρια παρουσίασε για πρώτη φορά το 2023 στο Smithsonian’s Hirshhorn Museum της Ουάσιγκτον. Πρόκειται για μία ακόμη σημαντική πρωτοβουλία προώθησης της τέχνης στον δημόσιο χώρο από το ΚΠΙΣΝ, όμως εμείς στεκόμαστε περισσότερο στις παραγνωρισμένες ιστορίες φροντίδας, μόχθου ή και κατανάλωσης που κρύβουν τα έργα της Leigh.

"Φοβάμαι ότι κάποιες σημαντικές προσωπικότητες και αφηγήσεις δεν θα μείνουν στην ιστορία, επομένως φροντίζω να σας τις υπενθυμίζω με τα έργα μου"

Μετρώντας πάνω από είκοσι χρόνια καλλιτεχνικής πορείας, η Simone Leigh έχει αφιερώσει την τέχνη της στη μαύρη γυναικεία ταυτότητα, την οποία προβάλλει μέσα από γλυπτική, βίντεο και εγκαταστάσεις και κάνοντας αναφορές στην αφρικανική τέχνη και τις παραδόσεις της. Η Leigh είναι η πρώτη Αφροαμερικανίδα που εκπροσώπησε τις ΗΠΑ στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2022, κερδίζοντας μάλιστα τον Χρυσό Λέοντα για την καλύτερη συμμετοχή στην κεντρική έκθεση "Milk of Dreams”, για το μνημειακό γλυπτό της, "Brick House".

"Φοβάμαι ότι κάποιες σημαντικές προσωπικότητες και αφηγήσεις δεν θα μείνουν στην ιστορία, επομένως φροντίζω να σας τις υπενθυμίζω με τα έργα μου" αναφέρει η καλλιτέχνιδα κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, μιλώντας για τις τρεις γυναικείες μορφές που θα βρίσκονται στο ΚΠΙΣΝ μέχρι το φθινόπωρο. "Καθώς βιώνουμε πολύ δύσκολους καιρούς στην Αμερική, σκεφτόμουν τι σημαίνουν τα γλυπτά μου και πώς οι καλλιτέχνες μπορούν να συνεισφέρουν με την τέχνη τους απέναντι σε φασιστικές περιόδους. Αναζητώντας στρατηγικές που οι Αφροαμερικανοί και οι Τζαμαϊκανοί χρησιμοποίησαν για να επιβιώσουν ανά τα χρόνια, αποφάσισα να σας μιλήσω για τους Marronage (ή Maroons), τους σκλάβους που αντιστάθηκαν στη δουλεία και απέδρασαν, βρίσκοντας καταφύγιο σε βάλτους, μέσα στις κουφάλες δέντρων. Ο εκθειασμός των Maroons είναι κάπως προβληματικός, αλλά τους θεωρώ ένα κομμάτι της ιστορίας που υπενθυμίζει ότι, σε περιόδους κρίσεων, προκειμένου να προστατευτούμε, να εξελιχθούμε και να αγωνιστούμε για το μέλλον μας, συχνά πρέπει να κρυφτούμε, να μείνουμε στην αφάνεια -όπως οι Maroons, των οποίων η αορατότητα εξασφάλισε την επιβίωσή τους".

Όπως οι Maroons έβρισκαν καταφύγιο στις κουφάλες δέντρων, έτσι και η Leigh μάς παρέχει προστασία με το γλυπτό "Bisi" που απεικονίζει τον κορμό μιας γυναίκας με ένα άνοιγμα στη βάση της, μια μήτρα που παραπέμπει στην ανατροφή και τη φροντίδα. Παράλληλα, το έργο είναι φόρος τιμής στην εκλιπούσα Νιγηριανή επιμελήτρια Bisi Silva, μέντορα της Leigh. Καταφύγιο βρίσκει κανείς και στο "Vessel", ένα χαρακτηριστικό δείγμα της τέχνης της Leigh, που, όπως και στο "Bisi", συνδέει το γυναικείο σώμα με δοχεία οικιακής χρήσης. Η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης φιγούρας είναι τα μαλλιά της, που παραπέμπουν σε δημοφιλή χτενίσματα από τη δεκαετία του ’60. Παρότι στα γλυπτά της Leigh έχουμε συνηθίσει τις περίτεχνες πλεξούδες και τα χαρακτηριστικά αφρικανικά χτενίσματα, εδώ η καλλιτέχνιδα εντάσσει ένα νέο στοιχείο στη γλυπτική της, θέλοντας να αναδείξει την πολιτιστική σημασία των διαφορετικών στιλ κομμώσεων.

Εξίσου ενδιαφέρον είναι και το επιβλητικό "Herm", το οποίο κάνει αναφορά στα αρχαιοελληνικά αγάλματα Ερμές που τοποθετούνταν ως προστατευτικά σε σταυροδρόμια, ως σύμβολα οριοθέτησης ακίνητης περιουσίας, σε τάφους και σε άλλους δημόσιους χώρους. Παραδοσιακά, οι Ερμές είχαν ανδρικό κορμό. Όμως η Leigh τον αντικαθιστά με μία στιλιζαρισμένη, μαύρη, γυναικεία μορφή τοποθετημένη σε μια ορθογώνια βάση, στο πίσω μέρος της οποίας έχει προστεθεί ένα πόδι (μια έμμεση αναφορά στον θεό Ερμή). Επαναπροσδιορίζοντας την ιστορία και τοποθετώντας τη μαύρη γυναίκα στο επίκεντρο της αφήγησης, η Simone Leigh μάς παροτρύνει να μην αναζητήσουμε τόσο τις μυθολογικές αναφορές στα έργα της, αλλά να διερευνήσουμε πώς αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και τι μπορούν να μας πουν για τα πρότυπα ομορφιάς και τους σύγχρονους ρόλους ανάμεσα στα φύλα. 

Η έκθεση συνοδεύεται από ένα πλούσιο πρόγραμμα δράσεων. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν σύντομα.

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.