Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, ως κορυφαίο γεγονός της αντίστασης κατά της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο έντονης συζήτησης και ανάλυσης. Τα βιβλία που αναφέρονται στην εξέγερση προσφέρουν ποικίλες προσεγγίσεις για την κατανόηση της σημασίας της, εξετάζοντας τόσο τις πολιτικές όσο και τις κοινωνικές διαστάσεις της.
Ορισμένα έργα αναδεικνύουν την επίδραση της διεθνούς αμφισβήτησης του 1968 στην Ελλάδα και τη σύνδεση της φοιτητικής κινητοποίησης με τα ευρύτερα ρεύματα ριζοσπαστισμού. Παράλληλα, εξετάζεται ο τρόπος που η κοινωνία της εποχής αντέδρασε στην καταπίεση και πως οι φοιτητές, με την πολιτική τους δράση, άνοιξαν τον δρόμο για την πτώση της χούντας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Στα παρακάτω βιβλία αναπτύσσεται μια πιο βαθιά κατανόηση των μηχανισμών και των παραμέτρων που οδήγησαν στην εξέγερση, με μια ανάλυση των κοινωνικών και ψυχολογικών παραμέτρων που διαμόρφωσαν την αντίσταση, και της επίδρασης αυτών των γεγονότων στη συλλογική μνήμη και στην πορεία της ελληνικής δημοκρατίας.
Τα παιδιά της δικτατορίας, Κωστής Κορνέτης
Το βιβλίο εξετάζει τη σχέση των νέων στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας με την κουλτούρα της διαμαρτυρίας που αναπτύχθηκε διεθνώς, κυρίως μέσω του Μάη του ’68. Ανιχνεύει την αλληλεπίδραση του ελληνικού φοιτητικού κινήματος με τα διεθνή ρεύματα αμφισβήτησης, αναδεικνύοντας την επίδραση του πολιτικού ριζοσπαστισμού και της μαζικής κουλτούρας της εποχής. Η μελέτη αναφέρεται στην "Γενιά του Ζήτα", τη νεανική έκρηξη που προήλθε από την παράνομη δράση οργανώσεων αντίστασης στο καθεστώς των Συνταγματαρχών, καθώς και στην φοιτητική κινητοποίηση του πρώτου μισού της δεκαετίας του ’70. Εξετάζει πώς η νέα γενιά, κινούμενη στο μεταίχμιο της πρωτοπορίας και της παράδοσης, χρησιμοποίησε τα κενά και τις αδυναμίες του αυταρχικού καθεστώτος για να διαμορφώσει ένα αριστερό πρότυπο, συχνά αντιφατικό προς την κοινωνική της προέλευση.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, Σταύρος Λυγερός
Το βιβλίο "Η εξέγερση του Πολυτεχνείου" του Σταύρου Λυγερού αναδεικνύει τη σημασία της φοιτητικής εξέγερσης του Νοεμβρίου 1973, η οποία αποτέλεσε την κορύφωση ενός αγώνα για ελευθερία και δημοκρατία, χωρίς κομματική καθοδήγηση. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν μόνο ένα επαναστατικό γεγονός, αλλά και ένας ιστορικός "μύθος" που χάραξε την πορεία της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα. Ο Λυγερός επισημαίνει πως η κινητοποίηση των φοιτητών εξανάγκασε τον δικτάτορα Παπαδόπουλο να επιχειρήσει τον πολιτικό εξωραϊσμό του καθεστώτος μέσω του πειράματος Μαρκεζίνη. Αν το Πολυτεχνείο δεν είχε συμβεί, η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε εγκλωβιστεί σε έναν αποτυχημένο κοινοβουλευτισμό υπό δικτατορική επιρροή, ενώ η εξέγερση άνοιξε το δρόμο για την πτώση της χούντας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Οι μέρες που δακρύζουν, Αλεξάνδρα Μητσιάλη
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου μέσα από την ιστορία δύο φοιτητών. Η Μυρσίνη, φοιτήτρια της Αρχιτεκτονικής, και ο αδερφός της ο Αχιλλέας, που προετοιμάζεται για να δώσει τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο, ζουν ο καθένας με τον δικό του τρόπο την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβρη του 1973, στην Αθήνα. Τέσσερις μέρες, στις οποίες ο καθένας αναμετριέται με τον εαυτό του, τον φασισμό, τον έρωτα, τον θάνατο. Τέσσερις μέρες γεμάτες μεγάλες αποφάσεις, κρίσιμες πράξεις, συγκλονιστικά συναισθήματα. Τέσσερις μέρες, μέσα και έξω από το κατειλημμένο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου τα γκλομπ, τα δακρυγόνα, οι σφαίρες της δικτατορίας των συνταγματαρχών σφίγγουν τον κλοιό γύρω από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές και δρομολογούν εξελίξεις. "Δεν ξέρω αν θα ρίξουμε τη χούντα. Θα ρίξουμε πάντως τη σιωπή".
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου/Μία κοινωνιοψυχολογική προσέγγιση, Άννα Μαντόγλου
Το βιβλίο "Η εξέγερση του Πολυτεχνείου/Μία κοινωνιοψυχολογική προσέγγιση" της Άννας Μαντόγλου δεν αποτελεί απλώς ένα ιστορικό χρονικό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, αλλά μια πρωτότυπη ανάλυση μέσω της κοινωνικής ψυχολογίας. Η συγγραφέας εξετάζει τις συνθήκες που οδήγησαν στην εξέγερση, τους παράγοντες που καθόρισαν την εκδήλωσή της και τους μηχανισμούς που ενεργοποιήθηκαν πριν και μετά το γεγονός. Με σεβασμό προς τους ήρωες της αντίστασης, η Μαντόγλου απομυθοποιεί την επανάσταση, αναζητώντας μια "αντικειμενικότερη" κατανόηση των ιστορικών γεγονότων. Αντί να αποδέχεται την κοινή πεποίθηση ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, η συγγραφέας προτείνει ότι η ιστορία κατασκευάζεται από τις δράσεις των ανθρώπων και των κοινωνικών ομάδων, οι οποίες συνδιαμορφώνουν το παρελθόν και τη συλλογική μνήμη. Το βιβλίο προσφέρει μια νέα μεθοδολογική και εννοιολογική προσέγγιση για την κατανόηση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ενός γεγονότος που συμβολίζει την αντίσταση στην καταπίεση και τη διεκδίκηση της δημοκρατίας.
Όλη νύχτα εδώ, Ιάσονας Χανδρινός
Το βιβλίο "Όλη νύχτα εδώ" του Ιάσονα Χανδρινού είναι μια σημαντική συλλογή προφορικών μαρτυριών που αναδεικνύει τις διαφορετικές οπτικές και εμπειρίες γύρω από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973. Με τη μορφή ογδόντα τεσσάρων απομαγνητοφωνημένων συνεντεύξεων, το έργο περιλαμβάνει τις προσωπικές αφηγήσεις ανθρώπων που συμμετείχαν ή ήταν μάρτυρες των γεγονότων, όπως φοιτητές, συνδικαλιστές, μέλη παράνομων οργανώσεων, μαθητές, εργάτες και στρατιωτικοί. Η συλλογή αυτή, που πραγματοποιήθηκε από το 2010 έως το 2019, επιχειρεί να γεφυρώσει κενά στην ιστορική έρευνα και να διασώσει τη μνήμη ενός από τα πιο καθοριστικά γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, το οποίο παραμένει φορτισμένο και αντικείμενο διαφωνιών και αναθεωρήσεων.
