@ Γ. Φαφαλής
Μία νέα αρχαιολογική έκθεση σκοπεύει να εγκαινιάσει στα τέλη του 2023 το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, με θέμα το αρχαίο θέατρο. Πρόκειται για την πρώτη έκθεση που θα επιμεληθεί ο νέος επιστημονικός διευθυντής του μουσείου, Νικόλαος Καλτσάς, της οποίας ο τίτλος θα ανακοινωθεί πολύ σύντομα.
Η αρχαία δραματουργία προβάλλεται ως εκφραστικό μέσο για τη δημοκρατική σκέψη και στον χώρο θα υπάρχουν γλυπτά, αγγεία που αναπαριστούν σκηνές από τραγωδίες, μικροαντικείμενα σχετικά με τα κοστούμια των ηθοποιών και τη λατρεία του θεού του θεάτρου Διονύσου. Όλα τα εκθέματα που θα φιλοξενηθούν στην έκθεση πρόκειται για κομμάτια συλλογών σε ελληνικά και ευρωπαϊκά μουσεία. Μέσω των αρχαιολογικών αυτών έργων που εμβαθύνουν γύρω από τη σημασία του αρχαίου θεάτρου, οι επισκέπτες θα μπορέσουν να κατανοήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό την αξία του, τόσο σε εκπαιδευτικό όσο και σε ψυχαγωγικό επίπεδο.
Συνδεδεμένο με τη λατρεία του Διονύσου, ενός θεού που το όνομα συνδέεται με τη βλάστηση, τη γονιμότητα, αλλά και την ανατροπή - η οποία οδηγούσε τους θνητούς σε έκσταση και ένα είδος απόδρασης από την καθημερινότητα, το αρχαίο δράμα ξεκίνησε ως λατρευτικά δρώμενα. Όχι πολύ αργότερα, ξακουστοί ποιητές όπως ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης άρχισαν να κατασκευάζουν ιστορίες βασισμένες σε μύθους. Τα κείμενα αυτά προωθούσαν ιδέες και κατέκριναν ηθικά και κοινωνικοπολιτικά θέματα, κατορθώνοντας έτσι όχι μόνο να ψυχαγωγούν το κοινό, αλλά και να μυούν την κριτική τους σκέψη. Τα κωμικά έργα του Αριστοφάνη επιτύγχαναν ακριβώς αυτό μέσω τοτ καυστικού χιούμορ και της στοχευμένης σάτιρας του ποιητή. Τα αρχαία αυτά κείμενα επηρέασαν το συγγραφικό έργο μεγάλων μορφών της λογοτεχνίας, από τον Σενέκα και τον Κόιντο Έννιο, μέχρι τον Βολτέρο και τον Σαίξπηρ.
Όπως αναφέρει ο Καλτσάς, "αν η ισηγορία, η ίση δυνατότητα ελευθερίας του λόγου δημόσια σε όλους, αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά της αθηναϊκής δημοκρατίας, τότε δεν είναι τυχαίο ότι, όταν έπεφτε ο σπόρος αυτού του πολιτεύματος στην Αθήνα, στους νότιους πρόποδες της Ακρόπολης αναπτύχθηκε το θέατρο ως μια έκφραση της ελεύθερης δημοκρατικής σκέψης. Στην τραγωδία ο μύθος είναι μόνο η αφορμή• όλα τα άλλα είναι δημιούργημα του ποιητή, ο οποίος θέτει επί σκηνής διλήμματa, κρίνει, κατακρίνει, επαινεί, αμφισβητεί και αφήνει τον θεατή να διαλέξει μεριά. Κυρίως όμως του αφήνει ερωτηματικά. Κι από την άλλη πλευρά η κωμωδία δεν χρησιμοποιεί έναν μυθικό τόπο και χρόνο, αλλά την πόλη της Αθήνας και τον παρόντα χρόνο, σχολιάζοντας με τη σάτιρα την επικαιρότητα. Ως ένα θαύμα θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει αυτό το τέλειο ποιητικό-θεατρικό είδος που αναπτύχθηκε και μεγαλούργησε στην Αθήνα πριν από 2.500 χρόνια και εξακολουθεί να έχει ισχύ και σήμερα, με τα έργα των τραγικών να παίζονται από τους μεγαλύτερους θιάσους τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο όλο, να γοητεύουν και να συγκινούν το κοινό."
Συνεχίζει τονίζοντας ότι "καταξιωμένοι Έλληνες και διάσημοι ξένοι σκηνοθέτες, όπως ο Δημήτρης Ροντήρης, ο Κάρολος Κουν, ο Πήτερ Στάιν, ο Μαξ Ρέινχαρντ, ο Μπομπ Γουίλσον, ο Γιούκιο Νιναγκάουα του θεάτρου Νο και πολλοί άλλοι, ανέβασαν με μεγάλη επιτυχία στις θεατρικές σκηνές τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες. Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, επιλέξαμε το θέατρο ως θεματική της επόμενης έκθεσής μας, καθώς ως τώρα δεν έχει παρουσιαστεί κάποια έκθεση που να "διδάσκει” το κοινό σχετικά με το αρχαίο δράμα σε όλο του το εύρος, από τις απαρχές του ως λατρευτικά δρώμενα έως την εξέλιξη και την τελείωσή του σε ύψιστο λογοτεχνικό και θεατρικό είδος."
