Η λογοτεχνία είναι πάντα μια κάποια λύση, οι περισσότερες ώρες στο σπίτι όμως, ή ακόμη και η αποχή από την εργασία για ορισμένους, μας στρέφουν αυτήν την εποχή σε βιβλία γνώσεων που κρατούν το μυαλό μας δημιουργικά απασχολημένο. Από τα καίρια διλήμματα που γεννά το μέλλον των αλγορίθμων ως τα ανεξιχνίαστα μυστήρια των χελιών, κι από το πώς και γιατί του σύμπαντος ως το… γιατί στρίβουν τα καλώδια των τηλεφώνων, κάποιες από τις απορίες που (δεν ξέρατε ότι) θέλετε να λύσετε ίσως βρίσκονται σε αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα νέας κοπής βιβλία.
Το βιβλίο των χελιών, Patrik Svensson
Τι μπορεί να κάνει ένα βιβλίο για τα χέλια να μπει στις λίστες με τα ευπώλητα και να μεταφραστεί σε πάνω από 30 γλώσσες; Το πρώτο βιβλίο του Patrik Svensson, δημοσιογράφου πολιτιστικού ρεπορτάζ στο Μάλμε της Σουηδίας, Το βιβλίο των χελιών (μετάφραση από τα σουηδικά: Αγγελική Νάτση) μας καλεί σε ένα μακρύ (320 σελ.), αργό, απολαυστικό ταξίδι, στον μυστηριώδη κόσμο των χελιών, η φύση (έχει φύλο; είναι ερμαφρόδιτο;), ο τρόπος ζωής και κυρίως αναπαραγωγής των οποίων, εξακολουθεί να απασχολεί τους επιστήμονες. Από τη Θάλασσα των Σαργασσών, η οποία «προσδιορίζει με μεγαλύτερη σαφήνεια από κάθε άλλη υδάτινη επιφάνεια την έννοια της θάλασσας» στο βορειοδυτικό τμήμα του Ατλαντικού Ωκεανού, όπου γεννιέται το ευρωπαϊκό χέλι Ανγκουίλα Ανγκουίλα, ως το ταξίδι του σαν διάφανο φύλλο ιτιάς νεογέννητου χελιού στις ευρωπαϊκές ακτές, κι από «τη ζωή σε αναμονή» που περνάει επί χρόνια στο ίδιο μέρος μέχρι να αποφασίσει, άγνωστο γιατί, να αναπαραχθεί ξεκινώντας το ασκητικό ταξίδι πίσω στη γενέτειρά του για να πεθάνει αφότου αφήσει πίσω του τους απογόνους του, «τη μοναδική διαθήκη που αφήνουν πίσω τους οι γονείς - χέλια» όπως έγραφε η σημαντική θαλασσοβιολόγος Ρέιτσελ Κάρσον. Συνδυάζοντας τα επιστημονικά δεδομένα (από τη ζωολογία και την ανθρωπολογία) με αναφορές από τον Αριστοτέλη ως τον Γκράχαμ Σουίφτ και, κυρίως, με την αυτοβιογραφία (τη σχέση του με τον πατέρα του και όσα του έμαθε για το ψάρεμα των χελιών, τη φύση, τη ζωή και τον θάνατο), ο υβριδικός χαρακτήρας της αφήγησης κάνει το βιβλίο ξεχωριστό.
Εκδόσεις Μεταίχμιο | € 13,95
Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν), Bill Bryson
Άλλο ένα βιβλίο της πολύ ενδιαφέρουσας σειράς Οξυγόνο των εκδόσεων Μεταίχμιο που πραγματεύεται θέματα σύγχρονου προβληματισμού από τον βραβευμένο, χαρισματικό αφηγητή Bill Bryson, τα βιβλία του οποίου έχουν πουλήσει περισσότερα από 16 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Μετά «Το Σώμα. Ένας ταξιδιωτικός οδηγός», που κυκλοφορεί από την ίδια σειρά, στη Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν) (μετάφραση Ανδρέας Μιχαηλίδης, σελ. 632) ο Bryson καταπιάνεται, με αντίστοιχη εμβάθυνση, αμεσότητα και χιούμορ, με το πώς και το γιατί του σύμπαντος, από τη γέννησή του ως τις σύγχρονες ανακαλύψεις. Όπως αναφέρει ο Τεύκρος Μιχαηλίδης στον πρόλογο του βιβλίου «Η Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν) είναι μια σπειροειδής αφήγηση. Καθώς οι σπείρες ξετυλίγονται, βλέπουμε, να ξεπετιούνται ανάμεσά τους κι άλλες σπείρες, κι άλλες ιστορίες. Κι ενώ μια αφήγηση που εκτείνεται σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια δεν μπορεί παρά να είναι καταιγιστική, σε αρκετές περιπτώσεις ο συγγραφέας δεν διστάζει, όταν θεωρεί ότι αξίζει τον κόπο, να επιβραδύνει τους ρυθμούς του, να πραγματοποιήσει μια στάση, για να οδηγήσει τον αναγνώστη του σε μια μαγευτική περιήγηση - στο Εθνικό Πάρκο Γελοουστόουν, για παράδειγμα.»
Χρησιμοποιώντας ιστορικά ανέκδοτα, παραδείγματα, παρομοιώσεις, αλλά και προσωπικές αναφορές, (από την πιο δυσάρεστη επιστημονική αποστολή όλων των εποχών, αυτή της Γαλλικής Βασιλικής Ακαδημίας των Επιστημών το 1735 στο Περού με στόχο να συμβάλει στον υπολογισμό της περιμέτρου του πλανήτη, ως τον λόγο που ένας κορυφαίος αυστριακός φυσικός έμεινε άναυδος όταν η γυναίκα του τον εγκατέλειψε για χάρη ενός χημικού) ο Bryson μας διαφωτίζει ακόμα και για δύσκολα θέματα της αστρονομίας, της φυσικής, της χημείας και των άλλων θετικών επιστημών. Ειδική μνεία αξίζει, για ευνόητους λόγους, στο κεφάλαιο για τα μικρόβια με τίτλο «Μικρός που είναι ο κόσμος» που τελειώνει με την περίπτωση του πυρετού Λάσα, μια από τις πιο θανατηφόρες και μεταδοτικές ασθένειες στον πλανήτη που από θαύμα δεν εξαπλώθηκε από τη Νιγηρία στις ΗΠΑ. «(...) αλλά δεν μπορούμε να υπολογίζουμε πάντα στην τύχη. Ο τρόπος ζωής μας είναι ευνοϊκός για τις επιδημίες. Τα εναέρια ταξίδια μας δίνουν τη δυνατότητα να διασπείρουμε παθογόνα σε όλο τον πλανήτη με εξαιρετική ευκολία. (...) Μπορεί να μην είμαστε τόσο τυχεροί την επόμενη φορά.»
Εκδόσεις Μεταίχμιο |
Hello World: Άνθρωπος στην Εποχή του Αλγόριθμου, Hannah Fry
Μπορεί ένας αλγόριθμος να προβλέψει την επιτυχία μιας ταινίας; Πού μπορούν να οδηγήσουν τα πειράματα μουσικής ευφυΐας; Μπορεί ένας υπολογιστής να αποβεί πιο αντικειμενικός από έναν δικαστή; Με ποιά ηθικά ερωτήματα καλείται να αναμετρηθεί ο οδηγός ενός αυτοδηγούμενου οχήματος; Στο υποψήφιο στα Βραβεία Baillie Gifford 2018 για το βραβείο εκλαϊκευμένου δοκιμίου, βιβλίο της, η Hannah Fry, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου, όπου διδάσκει Μαθηματικά των Πόλεων, καταπιάνεται με τα εξαιρετικά επιτακτικά ζητήματα ηθικής που αφορούν το πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Από το διαβόητο σκάνδαλο της Cambridge Analytica, μέχρι ευρύτερα ζητήματα που συνδέονται με την ολοένα και μεγαλύτερη διείσδυση των αλγορίθμων σε πολλές διαφορετικές πτυχές της επιστήμης και της ζωής (ιατρική, δικαιοσύνη, έγκλημα, τέχνη κλπ.), η συγγραφέας διερευνά με νηφαλιότητα και αμεσότητα τον θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει αυτή στην κοινωνία. Από το ανθρώπινο λάθος στα νέα προβλήματα που δημιουργεί η προσπάθεια διόρθωσης των λαθών μας μέσω της τεχνολογίας, το βιβλίο, όπως υπονοεί και ο τίτλος του (ή φράση Hello World, ο πρώτος κώδικας που συνδέει όλους τους προγραμματιστές) θέλει πρώτα απ' όλα να μας επιστήσει την προσοχή στους όρους της συνεργασίας ανάμεσα στον άνθρωπο και τη μηχανή.
Εκδόσεις Παπασωτηρίου | €14,85
Πώς να κόβεις μια τούρτα, Ίαν Στιούαρτ
Όλοι όσοι παραμένουμε δύσπιστοι ως προς το ότι τα μαθηματικά μπορεί να είναι διασκεδαστικά, αξίζει να δώσουμε μια ευκαιρία στο βιβλίο του Ίαν Στιούαρτ, καθηγητή μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Ουόρικ της Αγγλίας. Ο πολυγραφότατος συγγραφέας που έχει βραβευτεί για την ικανότητά του να μεταδίδει τις σύγχρονες επιστημονικές έννοιες στο ευρύ κοινό, ξεκινά με το ερώτημα του πώς θα ήταν ο κόσμος αν απολάμβαναν όλοι τα μαθηματικά όσο αυτός και ποντάροντας και στα σκίτσα του Σπάικ Γκέρελ μας καλεί να αντλήσουμε ευχαρίστηση μέσω της επίλυσης μιας σειράς γρίφων. Αποδεικνύοντας πέρα από το ποιός είναι ο ο καλύτερος τρόπος να κοπεί μια τούρτα ή πόσα μπουκάλια γάλα μπορούν να χωρέσουν σε ένα καφάσι, ότι «οι σημαντικότερες μαθηματικές ιδέες διέπονται από μια περίεργη καθολικότητα, επομένως οι ιδέες που απορρέουν από ένα απλό πρόβλημα αποδεικνύεται πώς διαφωτίζουν και πολλά άλλα προβλήματα.» Από τα μαθηματικά των χαρτών, των αυτοκρατοριών και των γραφημάτων και τον χρονικό ημικρύσταλλο του υπολογισμού της ημερομηνίας του Πάσχα ως τη σχέση ενός καλωδίου τηλεφώνου με το DNA, ο Στιούαρτ, στα 20 κεφάλαια του «Πώς να κόβεις μια τούρτα» (μετάφραση: Όλγα Γκαρτζονίκα) καταπιάνεται με μαθηματικές σπαζοκεφαλιές για δυνατούς λύτες, σε ένα βιβλίο που απευθύνεται καταρχήν σε όσους απολαμβάνουν τα μαθηματικά, αλλά μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει αφορμή για μια διαφορετική εκγύμναση του μυαλού μας, ή απλά να διαβαστεί… σαν ποίηση!
Εκδόσεις Ενάλιος | €13,80
