«Περασμένες Ζωές»
Πόσος χώρος υπάρχει για ιντερνετική μελαγχολία, τώρα που επίσημα έκλεισε το Skype;
Όταν λειτούργησε για πρώτη φορά το πρόγραμμα της Microsoft, σχεδόν εικοσιπέντε χρόνια πριν, η δυνατότητά του να πραγματοποιεί διαδικτυακές κλήσεις μέσω βίντεο, απεριόριστης διάρκειας και δωρεάν, έφερε μια μικρή, πλην ριζική επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες. Παράλληλα, με την πάροδο του χρόνου το Skype, όπως πολλά αντίστοιχα λογισμικά που γέννησε το ίντερνετ, έγινε κομμάτι της καθομιλούμενης, μετατράπηκε σε ρήμα και αποτέλεσε, ανά περιστάσεις, κομβικό εργαλείο διατήρησης ανθρώπινων σχέσεων. Πόσες και πόσες σχέσεις εξ αποστάσεως, για παράδειγμα, δεν επιβίωσαν χάρη σε αυτό; Ή πόσοι συγγενείς που ζούσαν απομακρυσμένα δεν το χρησιμοποιούσαν καθημερινά;
Στο πορεία, βέβαια, οι λειτουργίες του Skype ενσωματώθηκαν στις δυνατότητες των αναδυόμενων smart phones και social media, με αποτέλεσμα, ειδικά μετά την πανδημία, η πλειοψηφία να έχει ξεχάσει την ύπαρξή του, αφού εργαλεία όπως το FaceTime, το WhatsApp, το Zoom και το Google Chat κατάφεραν να το παραγκωνίσουν από την αγορά. Όσο ήταν κυρίαρχο, όμως, το Skype, με το χαρακτηριστικό ήχο κλήσης του και την εξίσου χαρακτηριστική ικανότητά του να "κολλάει", ανέπτυξε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιντερνετική κουλτούρα. Την οποία, σαφώς, το σινεμά φρόντισε να ενσωματώσει.
Φυσικά, οι απεικονίσεις του Skype είναι διάσπαρτες σε δεκάδες παραγωγές ανά τον κόσμο, όπως ύπουλα το βλέπουμε στο σπουδαίο "Social Network" (Ντέιβιντ Φίντσερ, 2010), όπου ο Μαρκ Ζάκεμπεργκ (Τζέσι Άιζενμπεργκ) το χρησιμοποιεί ευλαβικά, προτού προσθέσει τη δυνατότητα βιντεοκλήσεων στο Messenger μερικά χρόνια αργότερα, συμβάλλοντας στην εξαφάνισή του. Ωστόσο, υπάρχουν μερικές που ξεχωρίζουν. Ενδεικτική είναι η περίπτωση των σπαρακτικών, όσο και υποψήφιων για δύο Όσκαρ, "Περασμένων Ζωών" (Σελίν Σονγκ, 2023). Οι κεντρικοί ήρωες του φιλμ, παιδικοί φίλοι που μεγαλώνουν χωριστά σε Ν. Κορέα και Καναδά όντας κρυφά ερωτευμένοι, βασίζονται στην εφαρμογή ώστε να μη λησμονηθούν τα βλέμματά τους. Σε παρόμοια μοίρα το κεντρικό ζευγάρι στο έντονο δράμα "10.000 Χιλιόμετρα" (Κάρλος Μάρκες-Μαρκέτ, 2014), το οποίο ναι μεν απολαμβάνει τις ευκολίες του Skype, αλλά σύντομα διαπιστώνει πως συνοδεύονται από μια αναπόφευκτη(;) φθορά που οδηγεί τη σχέση τους σε κορεσμό. Στον "Αρχάριο" (Νάνσι Μέγιερ, 2015) με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο, από την άλλη, το λογισμικό συνιστά μια απόδειξη του τρόπου που η ψηφιακότητα εισβάλλει στον προσωπικό χώρο, αφού ένας προϊστάμενος το χρησιμοποιεί για να επικοινωνήσει με υπάλληλό του.
Υπάρχουν, βέβαια, και ταινίες που αντιμετώπισαν το Skype ως αφηγηματικό εργαλείο. Χωρίς να αναφέρεται πάντα με το όνομά του, από μόνη της webcam ως ύπαρξη και οι βιντεοκλήσεις ως πραγματικότητα, οδήγησαν στη δημιουργία των λεγόμενων "computer screen movies". Δηλαδή, παραγωγών που εκτυλίσσσονται πλήρως είτε μέσω υπολογιστών είτε στις επιφάνειες εργασίες τους. Ήδη από το 2002 έχουμε το παράδειγμα του "The Collingswood Story" (Μάικλ Κονστάνζα), όμως, οι πρώτες σοβαρές απόπειρες που κυκλοφόρησαν, κιόλας, ευρέως ήταν το θρίλερ "The Den" (Ζάκαρι Ντόνοχιου, 2013) και το slasher "Unfriended" (Λεβάν Γκαμπριάντζε, 2014). Το τελευταίο δε σημείωσε και τρομερή επιτυχία στο παγκόσμιο box office, ξεπερνώντας τα 60 εκατομμύρια δολάρια έχοντας κοστίσει μόλις ένα. Ταινία - επιτομή του είδους, όμως, είναι το "Searching" (Ανίς Τσαγκάντι, 2018), όπου ο Τζον Τσο υποδύεται ένα πατέρα που αναζητά απεγνωσμένα την κόρη του, χρησιμοποιώντας κάθε ψηφιακό στοιχείο που έχει στη διάθεσή του. Εδώ, ακόμη, αξίζει να αναφέρουμε το βλοσυρά ιδιοσυγκρασιακό "We Are All Going to the World's Fair" (2021) της κορυφαίας Τζέιν Σόενμπρουν ("I Saw the TV Glow"), το οποίο εξελίσσεται αποκλειστικά μέσα από την οπτική γωνία ενός κοριτσιού που παίζει εμμονικά ένα θεοσκότεινο horror βιντεοπαιχνίδι.
Το ελληνικό σινεμά δεν αγνόησε την παραπάνω τάση, αν και δεν την ενστερνίστηκε και εγκάριδα. Ο μόνος σχετικός μεγάλου μήκους τίτλος είναι το "Scopophilia" (Ναταλία Λαμπροπούλου & Ηλέκτρα Αγγελετοπούλου, 2018), στο οποίο ένας φοιτητής γίνεται μάρτυρας ενός φόνου. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, οι συντελεστές της ταινίας γυρίσαν μια αντίστοιχη μικρού μήκους, το "Unlonlely".
Αντίο, λοιπόν, Skype και ευχαριστούμε για τις αναμνήσεις.
