Είναι από τις ειδήσεις που απεύχεσαι να γράψεις και ταυτόχρονα, από τα άρθρα όπου η δημοσιογραφική υπερβολή δεν απέχει πολύ, στα αλήθεια, από την πραγματικότητα. Διότι η είδηση του θανάτου του ριζοσπαστικού σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λιντς, σε ηλικία 78 ετών, είναι λόγος ικανός να ισχυριστούμε πως φέρνει το παγκόσμιο σινεμά σε συλλογικό πένθος.
Ο Αμερικανός δημιουργός ήταν ένας από τους τελευταίους της γενιάς του που κατάφερε να αλλάξει έμπρακτα το κινηματογραφικό συντακτικό, απολαμβάνοντας παράλληλα ευρεία απήχηση και παραμένοντας πιστός στο προσωπικό, ιδιοσυγκρασιακό στιλ του. Για τον ίδιο λόγο υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός από το σινεφίλ κοινό όλων των ηλικιών, κάτι που αποδεικνύουν τα δεκάδες δημοσιεύματα στα social media τις τελευταίες ώρες, αλλά και τα memes τα οποία είχε εμπνεύσει όσο υπάρχει το ίντερνετ. Ταυτόχρονα, η αυξανόμενη σπανιότητα εμφάνισης ρηξικέλευθων σκηνοθετών των 21ο αιώνα, συνδυαστικά με τις (χρηματοδοτικές) δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Λιντς στο να παράγει νέες ταινίες, προσέδωσε στην τολμηρή φιλμογραφία του τόσο cult status όσο και ακόμα ισχυρότερες επιδραστικές ιδιότητες. Τα πάντα ήταν "λιντσεϊκά", ακόμα και δεν ήταν απαραίτητα…
Ο Λιντς, πάντως, δεν ήταν απλά ένας σκηνοθέτης. Ως το τέλος επιδίωξε και κατάφερε η ρουτίνα του να περιστρέφεται γύρω από την καλλιτεχνική δημιουργία, μια "art life" όπως την έχει αποκαλέσει. Η ενασχόλησή του με την τέχνη ξεκίνησε από τη ζωγραφική τη δεκαετία του ‘60, προτού περάσει σχεδόν κατά λάθος στον κινηματογράφο γυρίζοντας τις πρώτες avant-garde και σήμερα κλασικές μικρού μήκους του ("Six Men Getting Sick", "The Alphabet", "The Grandmother"). Αμέσως μετά ξεκίνησε η οδύσσεια της παραγωγής του μεγάλου μήκους ντεμπούτου του που έμελλε να ολοκληρωθεί μετά από σχεδόν δέκα χρόνια. Το ασπρόμαυρο "Eraserhead" (1977), στο οποίο ένας πατέρας (Τζακ Νανς) πασχίζει να επιβιώσει σε ένα βλοσυρό, βιομηχανικό περιβάλλον μεγαλώνοντας ένα μεταλλαγμένο βρέφος, έκανε θραύση στους κινηματογράφους όπου προβαλλόταν αποκλειστικά μεταμεσονύκτια, εξασφαλίζοντας τη σκηνοθετική επιβίωση του Λιντς. Η οποία, τότε, ήταν κάθε άλλο παρά εγγυημένη. Το "Eraserhead" έμοιαζε πιο κοντά σε ένα στοιχειωτικό και δυσερμήνευτο εφιάλτη, παρά σε ένα b-movie με εύκολες ανατριχίλες, έτσι ήταν πιθανότερο να φρικάρουν τελείως παρά να πωρωθούν οι θεατές.
Η συνέχεια εξελίχθηκε ακόμα πιο παράδοξα, αφού ο σπουδαίος κωμικός Μελ Μπρουκς πίστεψε πως εκείνος ήταν ο ιδανικός για να αναλάβει τη σκηνοθεσία του "Ανθρώπου Ελέφαντα" (1980). Του δράματος, δηλαδή, που βασίζεται στην αληθινή ιστορία ενός άντρα που το 19ο αιώνα, εξαιτίας μιας σπάνιας εκφυλιστικής ασθένειας, το πρόσωπό του αλλάζει σε τρομακτικό βαθμό. Στα χέρια του Λιντς ένα στα χαρτιά συμβατικά ακαδημαϊκό ψυχογράφημα απέκτησε υπερβατικές ποιότητες, με αποτέλεσμα το όνομά του να φτάσει στις υποψηφιότητες των Όσκαρ και αναπόφευκτα, σε ακόμα περισσότερα αυτιά. Ανάμεσά τους και του θρυλικού Ιταλού παραγωγού Ντίνο Ντε Λαουρέντις, ο οποίος τον προσέλαβε για τη μεγαλεπίβολη μεταφορά του sci-fi "Dune" (1984). Το πώς εξελίχθηκε η συνεργασία τους είναι λίγο-πολύ γνωστό. Τα γυρίσματα ήταν μια κόλαση, ο Ντε Λαουρέντις τρομερά παρεμβατικός και ο Λιντς τόσο απογοητευμένος από τις συνθήκες και το μοντάζ που κυκλοφόρησε, ώστε σχεδόν αποκήρυξε την ταινία. Το μόνο θετικό πως έτσι ο σκηνοθέτης γνωρίστηκε με τον Κάιλ ΜακΛάχλαν, τον ηθοποιό μαζί με τον οποίο γύρισαν τα πιο χαρακτηριστικά έργα του, αρχής γενομένης με το "Μπλε Βελούδο" (1986). Ένα θεοσκότεινο ερωτικό θρίλερ όπου αποκρυσταλλώθηκε η αισθητική του Λιντς, ένα κράμα ζόφου, νοσταλγίας, ονείρου και πόθου, το οποίο μετατρέπει τα ερεβώδη βάθη του ανθρώπινου ασυνείδητου σε χειροπιαστά οικείο περιβάλλον. Σε αυτό το φιλμ, επίσης, σημειώνεται η πρώτη εμφάνιση της Λόρα Ντερν, μια ακόμα ερμηνεύτρια που ταυτίστηκε με το λϊντσεικό σύμπαν. Στην "Ατίθαση Καρδιά" (1990) το παίξιμό της είναι υπερηχητικό, καθώς ζει μια παθιασμένη σχέση με τον επίσης ψυχωμένο στο ρόλο του Νίκολας Κέιτζ. Δύο εραστές σε άτακτη φυγή, σκαρφίζοντας ένα αιματηρό road movie που απέσπασε ανατρεπτικά το Χρυσό Φοίνικα εν μέσω γουχαϊσμάτων.
Τη δεκαετία του ‘90 ο Λιντς υπέγραψε το αξεπέραστο magnum opus του. Το "Twin Peaks", η σειρά τριών σεζόν και μιας ταινίας, με αφετηρία το 1992 και φινάλε το 2017, άλλαξε το ρου της μικρής οθόνης και καθήλωσε με το ξεδίπλωμα της υπόθεσης δολοφονίας της Λόρα Πάλμερ σε μια μικρή αμερικανική πόλη. Βέβαια, το "Twin Peaks" είναι πολλά περισσότερα από αυτό. Από άποψη κατασκευής, είναι μια αμετανόητη άρνηση στις αφηγηματικές συμβάσεις, ένα ενίοτε αλλοπρόσαλλο έργο αστείρευτης δημιουργικότητας που κορυφώθηκε στο καλύτερο φινάλε κύκλου του 21ου αιώνα. Από άποψη θεματικών, σκιαγραφεί την έννοια του κακού με ρηξικέλευθη πολυπρισματικότητα, παραμένοντας ριζωμένο στο μυστήριο του ανθρώπινου πάθους και τα νοσηρά κίνητρα της βίας. Και ακόμη, σε αυτό ακούγεται ένα από τα καλύτερα σάουντρακ της ιστορίας, προϊόν του σταθερού συνεργάτη του σκηνοθέτη και εξίσου μοναδικού, Άντζελο Μπανταλαμέντι.
Η "Χαμένη Λεωφόρος" (1996) που διαδέχθηκε την επιτυχία του "Twin Peaks" στην εποχή της ξένισε αρκετούς, όμως μακροπρόθεσμα κέρδισε φανατικούς θαυμαστές, εκ των οποίων και ο γράφων. Αναντίρρητα οριακό φιλμ, σεξουαλικά φορτισμένο στο έπακρο και με σειρά σκηνών ανθολογίας (η εμφάνιση του Mystery Man στο πάρτι), σε αυτό το σημείο της φιλμογραφίας του ο Λιντς φάνηκε να καταφέρεται ανοιχτά απέναντι στις κινηματογραφικές κοινοτοπίες, κλίση που ενστερνίστηκε πλήρως με τις τελευταίες δουλειές του. Πρώτα, όμως, σκηνοθέτησε το σπαρακτικό "Straight Story" (1999), και ύστερα παρέδωσε την αψεγάδιαστη "Οδό Μαλχόλαντ" (2001), ήτοι τον πιο αμφίσημο και γοητευτικό γρίφο που έχουμε δει στη μεγάλη οθόνη εδώ και δεκαετίες. Το "Inland Empire" (2006) που αποδείχθηκε οριστικό αντίο του Αμερικανού στον κινηματογράφο, συνιστά ταυτόχρονα την πιο δαιδαλώδη, ορμητική και άφταστη αποθέωσή του.
Παρά το γεγονός πως ο Λιντς έμεινε μακριά από το σινεμά μέχρι το τέλος της ζωής του, η αδράνεια απουσίαζε από το λεξιλόγιό του. Κυκλοφόρησε σόλο δίσκους με ουκ ολίγες συγκινητικές στιγμές, δε σταμάτησε να ζωγραφίζει, συντήρησε την επίσημη ιστοσελίδα του με μπόλικες μικρού μήκους, μας έκανε συντροφιά παρουσιάζοντας ένα αξιαγάπητα αλλόκοτο δελτίο καιρού και γενικώς, έγινε κομμάτι των σινεφιλικών ζώων με πρωτοφανή εγγύτητα για ένα διάσημο σκηνοθέτη.
Η τελευταία κινηματογραφική εμφάνιση του Λιντς ήταν ένα αξέχαστο cameo στην τελευταία σκηνή του "Fabelmans" (Στίβεν Σπίλμπεργκ, 2022). Εκεί υποδύθηκε έναν άλλο εμβληματικό σκηνοθέτη, τον Τζον Φορντ, ο οποίος καλείται να δώσει συμβουλές στο νεαρό και ανερχόμενο πρωταγωνιστή, χαρακτήρα βασισμένο στη ζωή του Σπίλμπεργκ. Η πρότασή του είναι μία: εάν στο κάδρο ο ορίζοντας είναι στο κέντρο, τότε το πλάνο είναι γ******α βαρετό. Αν μη τι άλλο, οι ταινίες του Λιντς δεν ήταν ποτέ τους βαρετές.
"One day, the sadness will end".
Διαβάστε Επίσης
