«Teaches of Peaches»
Όπως μας έχει διαχρονικά συνηθίσει, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (7-17/3) μας επιφυλάσσει ένα άκρως πληθωρικό πρόγραμμα στην 26η διοργάνωσή του, ταιριαστό σε ένα θεσμό-γιορτή του σινεμά τεκμηρίωσης. Η αυλαία σηκώνεται με οσκαρικό αέρα, καθώς στην τελετή έναρξης προβάλλεται το "Πυροβόλησαν τον Πιανίστα" του Φερνάντο Τρουέμπα, παρουσία του σκηνοθέτη, ο οποίος πρόκειται να παραλάβει επίσης τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο και να παρουσιάσει τόσο τη νέα όσο και παλαιότερες ταινίες του ("Τσίκο και Ρίτα", "Calle 54"). Έπειτα, το πολυσήμαντο έργο του εμβληματικού καλλιτέχνη Δημήτρη Παπαϊωάννου, ο οποίος υπογράφει και το σχέδιο της φετινής αφίσας, έρχεται στο προσκήνιο σε ειδική ενότητα του προγράμματος, όπου παρουσιάζεται, μεταξύ άλλων, ως work in progress το ντοκιμαντέρ "Η Καρδιά του Ταύρου" (working title), όπου η κάμερα της Εύας Στεφανή ακολουθεί την περιοδεία της παράστασης "Εγκάρσιος Προσανατολισμός" στις σκηνές της Ευρώπης. Αφού θέσαμε, λοιπόν, το γενικό πλαίσιο της διοργάνωσης, ας δούμε αναλυτικότερα ποια ντοκιμαντέρ ανυπομονούμε να δούμε στις αίθουσες και στην ψηφιακή πλατφόρμα του φεστιβάλ (online.filmfestival.gr).
Κουίρ πανδαισία
Σε πλήρη ακολουθία με τη συγκυρία –καθώς η Θεσσαλονίκη θα φιλοξενήσει προσεχώς το Europride, ενώ το προηγούμενο διάστημα η ψήφιση της ισότητας στον γάμο μονοπώλησε τη δημόσια σφαίρα–, σημείο αναφοράς στη φετινή διοργάνωση είναι το μεγάλο αφιέρωμα "Citizen Queer". Στο πλαίσιό του προβάλλονται πρόσφατα εξαιρετικά ντοκιμαντέρ ("ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ: Η ιστορία μιας επανάστασης (*Να κοιμάμαι στο στήθος του…)", "Τι Δεν Είμαι"), πολύτιμα και σπάνια φιλμ του παρελθόντος ("Μπέττυ", "Ο Αιώνας της Ομοφυλοφιλίας"), αναδρομές στην κινηματογραφική ιστορία ("Λεσβίες, Κάμερα, Πάμε!"), καθώς και βραβευμένοι τίτλοι όπως η κάτοχος Teddy Award (Μπερλινάλε) "Σεξουαλική Ταυτότητα" (Μόνικα Τρέουτ). Φυσικά, τα κουίρ ντοκιμαντέρ δεν περιορίζονται στο σχετικό τμήμα, αλλά διατρέχουν ολόκληρο το πρόγραμμα. Μεταξύ άλλων, μην προσπεράσετε το "Avant-Drag!" του Φιλ Ιερόπουλου (ΦΥΤΑ), μια αταξινόμητη παραγωγή που συνδυάζει στοιχεία βιωματικής καταγραφής, ριζοσπαστικής κριτικής και εικονοκλαστικής φόρμας, τοποθετώντας στο προσκήνιο δέκα drag performers που αποδομούν το φύλο, την εθνικότητα και τις πολιτικές ταυτότητας. Αφού το παρακολουθήσετε, δείτε επίσης το "Orlando, My Political Biography" του εμπρηστικού Πολ Μπ. Πρεσιάδο και θα είστε ένα βήμα πιο κοντά στη σεξουαλική επανάσταση… Δεν προσπερνάμε τη δουλειά της Τζέλης Χατζηδημητρίου με τίτλο "Λεσβία", η οποία επιστρέφει στη Λέσβο της δεκαετίας του ’70, αλλά ούτε και το αφιέρωμα στη σημαντική φιλμογραφία του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, με το σκηνοθέτη μάλιστα να παρουσιάζει δύο νέα φιλμ του ("Σύλβια Ρόμπυν", "Πορτρέτο του Συλλέκτη σε Ώριμη Ηλικία").
Ελληνικός Χρυσός Αλέξανδρος, ξανά;
Τον περασμένο Νοέμβριο, το "Animal" της Σοφίας Εξάρχου έγραψε ιστορία, αφού έγινε η πρώτη ελληνική ταινία που αποσπά Χρυσό Αλέξανδρο έπειτα από τριάντα ολόκληρα χρόνια. Δεν είναι απίθανο, τώρα, να επαναληφθεί η ιστορία, διότι στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα εντοπίζουμε τρεις τίτλους που φέρουν την υπογραφή αναγνωρισμένων όσο και πολύπειρων εγχώριων δημιουργών. Από τη μία, υπάρχουν τα "Αδέσποτα Κορμιά" της Ελίνας Ψύκου ("Ο Γιος της Σοφίας"), τα οποία ενόχλησαν ακροδεξιό βουλευτή του κόμματος Νίκη προτού καν προβληθούν. Αφορμή ήταν η αφίσα του ντοκιμαντέρ, στην οποία απεικονίζεται μια έγκυος Παναγία πάνω σε σταυρό. Μαντεύουμε πως ο πολιτικός δεν θα βρει του γούστου του ούτε το θέμα του, αφού η Ψύκου ψηλαφεί τη σημασία της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος μέσα από τις ιστορίες τριών γυναικών και τη σχέση τους με την ευθανασία, την εξωσωματική γονιμοποίηση και την άμβλωση. Από την άλλη, σε διαφορετικό μήκος κύματος, ο Μπάμπης Μακρίδης ("Οίκτος") μας εισάγει με το "Unclickable" στον κόσμο της ψηφιακής διαφημιστικής απάτης, ενώ η Μαριάννα Οικονόμου ("Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες") ρίχνει με τους "Αζήτητους" φως στις αποσιωπημένες ιστορίες φυματικών που έχασαν τη ζωή τους πριν από ογδόντα χρόνια. Παραμένουμε στους Έλληνες σκηνοθέτες για να αναφερθούμε σε ακόμα τρεις τίτλους: το "Tack" (Βάνια Τέρνερ), όπου η ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου μιλά για τον προσωπικό της αγώνα και το πώς έφτασε να πυροδοτήσει το γαλανόλευκο #MeToo, το "Λώξη" (Δημήτρης Ζάχος & Θανάσης Καφετζής), το πορτρέτο της Λωξάντρας Λούκας, της πρώτης ηθοποιού με σύνδρομο Down που έπαιξε στο Εθνικό Θέατρο και το "Πανελλήνιον" (Σπύρος Μαντζαβίνος και Κώστας Αντάραχας), που αφορά το διάσημο σκακιστικό καφενείο των Εξαρχείων.
Το σινεμά για το σινεμά
Μεταξύ των πλέον δημοφιλών ντοκιμαντέρ κάθε χρόνο βρίσκονται εκείνα που εμβαθύνουν σε γνωστές και μη πτυχές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ειδικά φέτος, υπάρχουν πολλοί τίτλοι που υπόσχονται να κλέψουν σινεφίλ καρδιές. Όπως το "Ryuichi Sakamoto: Opus" (Νέο Σόρα), όπου ο σπουδαίος συνθέτης δίνει την τελευταία συναυλία του, ολομόναχος στο πιάνο, προτού φύγει από τη ζωή. Σε πιο ανάλαφρο κλίμα, το "Cinéma Laika" (Βέλικο Βίντακ) καταγράφει τις προσπάθειες του αγαπημένου Άκι Καουρισμάκι να κατασκευάσει έναν κινηματογράφο σε μια μικρή πόλη στην καρδιά ενός φινλανδικού δάσους. Εάν, πάλι, αναζητάτε κάτι πιο "ψαγμένο", συστήνουμε δύο ταινίες. Το κινηματογραφικό μανιφέστο του ρουμανικής καταγωγής avant-garde ποιητή Ισιντόρ Ίσου με τίτλο "Πραγματεία για το Δηλητήριο και την Αιωνιότητα", καθώς επίσης το βιογραφικό "Ντόροθι Άρζνερ: Πρωτοπόρος, Κουήρ, Φεμινίστρια" (Κλάρα & Τζούλια Κούπερμπεργκ), στο οποίο αναδεικνύεται η επιδραστική δουλειά μιας από τις σημαντικότερες σκηνοθέτριες του πρώιμου Χόλιγουντ. Εννοείται πως από το πρόγραμμα δεν λείπουν διάσημα ονόματα, όπως οι θεμελιωτές της νουβέλ βαγκ Ζαν-Λικ Γκοντάρ και Ανιές Βαρντά ("Γκοντάρ, Μόνο", "Viva Varda!"), ο πατέρας του giallo τρόμου Ντάριο Αρτζέντο ("Ντάριο Αρτζέντο: Πανικός"), ο Σουηδός μοντερνιστής Ρόι Άντερσον ("Τα Αδέρφια Άντερσον") και ο ιδιοσυγκρασιακός Λαρς φον Τρίερ ("Τα Πέντε Εμπόδια").
Μεγάλες –όντως– ταινίες
Μια προσεκτική μελέτη του ωρολόγιου προγράμματος, θα διαπιστώσετε πως υπάρχει ένας υπολογίσιμος αριθμός ντοκιμαντέρ των οποίων η διάρκεια είναι… πολύωρη. Πρόκειται για τάση των τελευταίων ετών στο σινεμά τεκμηρίωσης και απευθύνεται σε (ατρόμητους) θεατές που απολαμβάνουν την ολοκληρωτική αφοσίωση σε ένα φιλμ. Το σχετικό μενού περιλαμβάνει τα εξής: το "Menus-plaisirs - Les Troisgros" (240΄) του βετεράνου Φρέντερικ Γουάιζμαν, στο οποίο ο 93χρονος σκηνοθέτης κινηματογραφεί τη λειτουργία ενός τριπλά "μισελενάτου" γαλλικού εστιατορίου· την "Πόλη υπό Κατοχή" (266΄) του οσκαρικού Στιβ ΜακΚουίν, ο οποίος συνδέει τη ζωή στο πανδημικό Άμστερνταμ με το ένοχο ναζιστικό παρελθόν της πόλης· τη "Νιότη (Άνοιξη)" (212΄), ένα μωσαϊκό της εργατικής τάξης σε μια κινεζική επαρχία· και το διάρκειας δεκατεσσάρων ωρών(!) "exergue - on documenta 14" (Δημήτρης Αθυρίδης), που ακολουθεί τον καλλιτεχνικό διευθυντή Άνταμ Σίμτσικ στην προετοιμασία της έκθεσης documenta 14.
Πρόσωπα και ιστορίες
Ολοκληρώνοντας, αφήσαμε για το τέλος ταινίες που αφορούν διάσημες προσωπικότητες της τέχνης. Οι βιβλιοφάγοι δεν χάνουν τα "Your Fat Friend" (για τη συγγραφέα Όμπρι Γκόρντον), "Οι Βίοι του Εντουάρ Λουί" και "01", το οποίο αφορά τον Νάνο Βαλαωρίτη. Στο μέτωπο των μουσικών ντοκιμαντέρ, μη χάσετε το διασκεδαστικότατο "Teaches of Peaches" για την ιέρεια του electroclash, ενώ όσοι αναζητούν αφορμή για νοσταλγία κλείνουν μια θέση στη βιογραφία της Σίντι Λόπερ ("Αφήστε το Κανάρι να Κελαηδήσει") και του Πολ Σάιμον ("Ανήσυχα Όνειρα: Η Μουσική του Πολ Σάιμον"). Τέλος, αν αναρωτιέστε τι συνέβη στον κωμικό Λούις Σι-Κέι μετά το παρ’ ολίγον cancel του, την απάντηση δίνει το "Sorry/Not Sorry" (spoiler: η καριέρα του είναι ΟΚ).
Διαβάστε όλα τα νεότερα για το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης εδώ.
