Όλοι οι άνθρωποι του νουάρ "The Batman"

Ο κόσμος είναι ένα τρομακτικό μέρος, πάντα ήταν και μάλλον πάντα θα είναι. Η Γκόθαμ Σίτι, μια φανταστική μητρόπολη όπου το κακό ευδοκιμεί με όλους τους τρόπους, αποτελούσε τη χειρότερη εκδοχή της πραγματικότητας, με την οποία εξάλλου έμοιαζε επικίνδυνα. Εγκληματίες όλων των ειδών, μανιακοί δολοφόνοι, άπληστοι επιχειρηματίες και διεφθαρμένοι πολιτικοί συνυπήρχαν σε μια καθημερινότητα όπου η ελπίδα είχε χαθεί. Μέχρις που η νύχτα φωτίστηκε από το σήμα της νυχτερίδας.

Ο Μπάτμαν δεν είναι ένας υπερήωας που θα περίμενε κάποιος να συμβολίζει την ελπίδα. Δεν έχει τη φωτογένεια και τα έντονα χρώματα ενός Superman, τη χαρισματική περσόνα του Iron Man, ούτε καν την ακαταμάχητη ενέργεια του Spider-Man. Αντίθετα, ο κατά κόσμον Μπρους Γουέιν αναδύεται μέσα από τα έγκατα της γης και κινείται σαν ορμητική σκιά, χωρίς καν να περιμένει κάποια ανταμοιβή. Εφαλτήριο του υπερήρωα αποτελούν οι γεμάτες πληγές αναμνήσεις του, κυρίως το αξεπέραστο πένθος για την απώλεια των γονιών του (το κόστος μιας πρώτης άτυπης μάχης με το έγκλημα) και ένας φιλελεύθερος ιδεαλισμός για το γενικό καλό της Γκόθαμ Σίτι. Ας μη ξεχνάμε πως δεν τον φωνάζουν τυχαία Σκοτεινό Ιππότη… Κι όμως, παρότι έχουν περάσει πάνω από 80 χρόνια από τη μέρα που οι Μπομπ Κέιν και Μπιλ Φίνγκερ υπέγραψαν τα πρώτα κόμικς, ο κόσμος φαίνεται να αποζητά ακόμα στον ουρανό το έμβλημα του υπερήρωα.

Μετά τον Νόλαν, τι;

Η αλήθεια είναι πως όταν πριν από δέκα χρόνια ολοκληρωνόταν η τριλογία του Κρίστοφερ Νόλαν με το "Ο Σκοτεινός Ιππότης: Η Επιστροφή", η αίσθηση που είχε επικρατήσει ήταν ότι ο μύθος του Μπρους Γουέιν είχε αποδοθεί πληρέστατα και, ακόμα σημαντικότερο, άπαντες έδειχναν ευχαριστημένοι. Ο Νόλαν είχε καταφέρει να προσδώσει στις ταινίες του μια εξόχως απειλητική έως και μεταφυσική ατμόσφαιρα, σαν όλα να εξαρτιόνταν από το αν θα κατατροπωθεί ο Μπέιν (Τομ Χάρντι), για παράδειγμα, ενώ στο πρόσωπο του Κρίστιαν Μπέιλ είχε βρεθεί η ιδανική ενσάρκωση του Μπάτμαν, ισορροπώντας ανάμεσα στο υπερηρωικά αρρενωπό και το συναισθηματικά βλοσυρό. Οι περιπέτειες αυτές κατέληξαν να έχουν υπαρξιακές διαστάσεις, σε μια εποχή που οι συνθήκες ζωής στον πλανήτη δεν ήταν καν όσο ζοφερές μοιάζουν σήμερα. Αφού, λοιπόν, στο ενδιάμεσο ο Σκοτεινός Ιππότης έκανε σκόρπιες guest εμφανίσεις για λογαριασμό της DC, με τον αμφιλεγόμενο Μπεν Άφλεκ στο ρόλο, προέκυψαν εκ νέου οι προϋποθέσεις για τη φρέσκια αυτόνομη επιστροφή του.

Σε αυτό το σημείο, θα ήταν ηχηρή παράλειψη να μην αναφερθούμε στη σημαντική συνδρομή του προ τριετίας "Joker" (Τοντ Φίλιπς) ώστε να ωριμάσουν οι συνθήκες για την παραγωγή της ταινίας του Ματ Ριβς. Εκείνο που κατάφερε το φιλμ του Φίλιπς ήταν από τη μία να βασιστεί σε ένα σενάριο χωρίς υποχρεωτικές αφηγηματικές διασυνδέσεις με άλλα  φιλμ του στούντιο και, από την άλλη, να αποδώσει με arthouse όρους ένα συμβατικό στον πυρήνα του μπλοκμπάστερ, υιοθετώντας το ύφος ενός μοντέρνου ψυχολογικού θρίλερ. Ακόμα περισσότερο, το "Joker" συγχρονίστηκε πλήρως με τον παλμό του δυτικού κόσμου, κυρίως βέβαια με τα άγχη του για τη διάλυση της κοινωνικής συνοχής και μιας γενικευμένης ηθικής κατάπτωσης. Θυμίζουμε ότι η πρεμιέρα του έγινε επί Τραμπ, ένα χρόνο πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, πριν από την πανδημία, πριν… απ’ όλα. Το ότι ξεπέρασε το ένα δισ. δολάρια σε εισπράξεις παγκοσμίως ήταν απλώς το κερασάκι στην τούρτα.

Ο σκηνοθέτης-εγγύηση

Το ότι ο άνθρωπος πίσω από την αποτυχημένη κομεντί "Ραντεβού Μετά την Κηδεία" με πρωταγωνιστή τον Ρος από τα "Φιλαράκια", δηλαδή τον Ντέιβιντ Σουίμερ, θα βρισκόταν σήμερα στην καρέκλα του σκηνοθέτη μιας από τις πλέον αναμενόμενες ταινίες της χρονιάς αποτελεί απόδειξη της ρήσης "ποτέ μη λες ποτέ". Τα τελευταία είκοσι και βάλε χρόνια, ο Ματ Ριβς έχει αποδείξει την κινηματογραφική πλαστικότητά του, αναλαμβάνοντας μετρημένα αλλά διαφορετικά μεταξύ τους πρότζεκτ, τα οποία στέφθηκαν όλα με επιτυχία, τόσο καλλιτεχνικά όσο και εμπορικά. Η αρχή έγινε με το –παραγωγής Τζ. Τζ. Έιμπραμς– καταιγιστικό "Cloverfield", το οποίο εκσυγχρόνισε τις ταινίες καταστροφής με θύτες τεράστια τέρατα, χάρη στο χειροποίητο αλά found footage στιλιζάρισμα και το πειστικό στόρι. Έπειτα, διασκεύασε το αριστουργηματικό σουηδικό horror "Άσε το Κακό να Μπει" με αξιέπαινα αποτελέσματα, προτού πάρει στα χέρια του τη συνέχεια ενός franchise που αναζητούσε διακριτή ταυτότητα. Τα δύο σίκουελ του πρόσφατου reboot του "Πλανήτη των Πιθήκων", "Αυγή" και "Σύγκρουση", χάρη στο βλέμμα του Ριβς απέκτησαν έντονες πολιτικές αλληγορικές διαστάσεις, ενώ χειρίστηκε τον ευφυή πρωταγωνιστή του πίθηκο Σίζαρ (φοβερός στον stop-motion ρόλο ο Άντι Σέρκις) σαν έναν τραγικό σαιξπηρικό ήρωα.
Επομένως, αν μη τι άλλο ο Αμερικανός σκηνοθέτης είχε αποδείξει πως είναι άξιος εμπιστοσύνης για να αποδώσει με φρέσκες ιδέες απαιτητικούς εμπορικούς τίτλους, εξ ου και η επιλογή του από το στούντιο της DC σε μια κρίσιμη καμπή για την εταιρεία.

Ο Μπάτμαν σαν άλλος… Κερτ Κομπέιν

Τα πάντα διαφορετικά ήθελε να κάνει στην ταινία του ο Ριβς, ως ένθερμος θαυμαστής του Σκοτεινού Ιππότη, διάθεση που μετέφερε σε κάθε πτυχή της παραγωγής. Αρχικά επέλεξε να απεικονίσει έναν εν πολλοίς άπειρο νεαρό Μπρους Γουέιν, γύρω στα 30, ο οποίος ακόμα σμιλεύει το χαρακτήρα του και παλεύει με τους επίμονους προσωπικούς του δαίμονες. Ως προς τη γραφή του, ο Ριβς άντλησε έμπνευση από τον Κερτ Κομπέιν(!), τον σπουδαίο frontman των Nirvana, ο οποίος παρότι ζούσε ως διάσημος ροκ σταρ με δόξα, φήμη και πλούτη, επιζητούσε την απομόνωση και πάλευε με τον εθισμό. Ο σκηνοθέτης κάπως έτσι αντιλαμβάνεται και τον Γουέιν, έναν δισεκατομμυριούχο μόνιμα στο φως της δημοσιότητας, ο οποίος όμως υποφέρει από αϋπνίες και έχει εμμονή με την απόδοση της δικαιοσύνης (με τους δικούς του όρους). Έπειτα, εκτός από τη δράση που αναπόφευκτα συνοδεύει τις υπερηρωικές περιπέτειες, το "Batman" ακολουθεί μια περισσότερο νουάρ διαδρομή με αρκετά στοιχεία από θρίλερ των 70s, όπως τα "Ο Άνθρωπος από τη Γαλλία" (Γουίλιαμ Φρίντκιν), "Chinatown" (Ρομάν Πολάνσκι) και ο "Ταξιτζής" (Μάρτιν Σκορσέζε), ο οποίος είχε αποτελέσει βασική επιρροή και στο "Joker". Ο νέος "Batman" μας συστήνει από την αρχή το μύθο του υπερήρωα δίχως να θεωρεί τίποτα δεδομένο.

Πιο συγκεκριμένα, η υπόθεση της ταινίας ξεκινά όταν ο Γουέιν βρίσκεται μόλις στο δεύτερο χρόνο της μάχης του ενάντια στο έγκλημα, τη στιγμή που ο μανιακός δολοφόνος Riddler (Πολ Ντάνο) αρχίζει να ξεπαστρεύει μια σειρά από σημαντικά πολιτικά πρόσωπα και ο Πιγκουίνος (ένας αγνώριστος Κόλιν Φάρελ) διατηρεί τον έλεγχο του υποκόσμου. Φαινομενικά τίποτα δε συνδέει τους φόνους, ώσπου ο Γουέιν συνειδητοποιεί πως μέλη και της δικής του πανίσχυρης οικογένειας εμπλέκονται σε ένα ευρύ κύκλωμα διαφθοράς. Παράλληλα τα πτώματα αυξάνονται και το χάος απειλεί να καταπιεί την Γκόθαμ Σίτι.

Μόνος εναντίον όλων

Για τη νέα ενσάρκωση του Μπάτμαν επιλέχθηκε ο Ρόμπερτ Πάτινσον, μια θαυμάσια επιλογή για όσους παρακολουθούν στενά την καριέρα του ηθοποιού. Ο Άγγλος μπορεί να έγινε διάσημος χάρη στις συμμετοχές του στις ταινίες του Χάρι Πότερ και φυσικά στο εφηβικό franchise "Λυκόφως", ωστόσο στη συνέχεια κατάφερε επιτυχημένα να βγάλει από πάνω του τη στάμπα του… ερωτεύσιμου βαμπίρ, χάρη στις στοχευμένες συνεργασίες του. Πρώτα με τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ("Cosmopolis") και τον Ντέιβιντ Μισό (φανταστική η δουλειά του στο "Rover") και πιο πρόσφατα με τους αδερφούς Σαφντί ("Good Time"), την Κλερ Ντενί ("Μαύρη Τρύπα") και τον Ρόμπερτ Έγκερς, για λογαριασμό του οποίου έδωσε μια υπερηχητική ερμηνεία στον ασπρόμαυρο "Φάρο". Η καριέρα του Πάτινσον δεν προχώρησε δίχως σκαμπανεβάσματα ή επικρίσεις, ειδικά στην αρχή, ωστόσο και με το ρόλο του στο "Batman" αποδεικνύει πως είναι ικανός να υποδυθεί απαιτητικούς αλλά και ψυχολογικά ακανθώδεις χαρακτήρες. Πάντως, προς το παρόν, φαίνεται να απομακρύνεται το ενδεχόμενο ο ηθοποιός να το γυρίσει στο… "arthouse πορνό", όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξη, σε περίπτωση που η ταινία του Ριβς αποδεικνυόταν μια αποτυχία. Εμείς, Ρόμπερτ, είμαστε μαζί σου σε κάθε περίπτωση…

Σούπερ γουργουρητό

Στο "Batman" ο Σκοτεινός Ιππότης έχει πολλά ανοιχτά μέτωπα, γι’ αυτό και θα χρειαστεί κάθε βοήθεια που του προσφέρεται. Κάτι που δημιούργησε την ευκαιρία για την επιστροφή της ατρόμητης Κατγούμαν, της υπερηρωίδας που ενσάρκωσε υποδειγματικά η Μισέλ Φάιφερ ("Ο Μπάτμαν Επιστρέφει"), με ελεγχόμενη σοβαροφάνεια η Αν Χάθαγουεϊ ("Ο Σκοτεινός Ιππότης: Η Επιστροφή") και αξέχαστα για τους λάθους λόγους η Χάλι Μπέρι ("Catwoman"). Αυτήν τη φορά τη στολή της "αιλουροειδούς" ηρωίδας φορά η σταθερά ανερχόμενη Ζόι Κράβιτζ. Κόρη του γνωστού μουσικού Λένι Κράβιτζ και της ηθοποιού Λίζα Μπονέ, η επίσης σταρ έχει σιωπηλά εδραιωθεί στο κινηματογραφικό και τηλεοπτικό προσκήνιο τελευταία. Στη μεγάλη οθόνη την έχουμε δει, μεταξύ άλλων, ως Λίτα Λεστρέιντζ ("Φανταστικά Ζώα: Τα Εγκλήματα του Γκρίντελβαλντ"), ενώ υπήρξε απολαυστική στην τηλεοπτική μεταφορά του "High Fidelity". Η προετοιμασία της για το "Batman", βέβαια, πήγε ένα βήμα παρακάτω, αφού η Κράβιτζ έφτασε στο σημείο να παρακολουθεί βίντεο με τσακωμούς γατιών ώστε να μελετήσει την κινησιολογία τους. Όπως και να ’χει, στην ταινία δεν αρκείται στις μάχες σώμα με σώμα, αλλά φέρνει τον Γουέιν απέναντι σε ηθικά διλήμματα και φιλοσοφικούς προβληματισμούς. Άλλωστε, η Κατγούμαν μάχεται για το δίκαιο, αλλά ταυτόχρονα διατηρεί μια κρυφή ζωή στην παρανομία και πάντα καταφέρνει να προσγειώνεται στα πόδια της…