Μία συναρπαστική ομιλία έδωσε η σπουδαία Βρετανίδα σκηνοθέτρια του θεάτρου και κινηματογράφου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Τεχνών της Rolex που γιόρτασε στην Αθήνα τα είκοσι χρόνια του θεσμού καλλιτεχνικής καθοδήγησης (mentoring). Τα κινηματογραφικά hits "Mamma Mia!” και "The Iron Lady” έχουν την υπογραφή της και τα συνδέει η βαθιά φεμινιστική ματιά της, κι ας διαφέρουν τόσο μεταξύ τους η βιογραφία της "σιδηράς κυρίας" Μάργκαρετ Θάτσερ από το fictional summer story που διαδραματίζεται στα ειδυλλιακά ελληνικά νησιά, όπως τόνισε και η Κατερίνα Ευαγγελάτου που προλόγισε την εκδήλωση, κάνοντας λόγο για την επιμονή της Λόιντ να προωθεί την ισότητα μεταξύ των φύλων πάνω και κάτω από τη σκηνή.
Παρά το αδιαμφισβήτητο ενδιαφέρον που θα είχε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση μαζί της, το περιεχόμενο της συγκεκριμένης εκδήλωσης εστίασε στο σημαντικό θεατρικό πρότζεκτ "Σεξπιρική Τριλογία του Donmar"· δηλαδή στις τρεις παραστάσεις σεξπιρικών έργων ("Ιούλιος Καίσαρας", "Ερρίκος Δ΄", "Τρικυμία") που ανέβασε η Λόιντ στο θέατρο Donmar του Λονδίνου με αποκλειστικά γυναικείο καστ και τοποθετώντας τη δράση σε περιβάλλον φυλακής. Η αρχή έγινε το 2012 με τον "Ιούλιο Καίσαρα" και πίσω από το εγχείρημα που έμελλε να συνεχιστεί σε δύο ακόμη κείμενα, να ταξιδέψει μέχρι τις ΗΠΑ, και να συνεχίσει να εξελίσσεται για τουλάχιστον μία πενταετία, βρίσκεται η σθεναρή πεποίθηση της δημιουργού πως χρειάζεται να καταργηθεί ο διαχωρισμός μεταξύ της υψηλής τέχνης και της κοινοτικής τέχνης, που χαρακτηρίζει τη βρετανική αντίληψη.
Με τη δουλειά της πάνω στον Σέξπιρ, η Λόιντ ήρθε να καταρρίψει μια σειρά στερεοτύπων σχετικών με το θέατρο αλλά και με ζητήματα κοινωνικής διαστρωμάτωσης, δικαιοσύνης, εκπαίδευσης, συμπερίληψης κ.ά. Η ίδια τόνισε πως η Τριλογία υπήρξε ένας σταθμός που της άλλαξε τη ζωή και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον ρόλο της ως σκηνοθέτρια, καθώς οι παραστάσεις άνοιξαν σε ένα διαφορετικό από το αστικό κοινό, αποτελούμενο από μέλη μειονοτικών κοινοτήτων. Αυτή η δουλειά ανέτρεψε μέσα της την καθιερωμένη βρετανική αντίληψη περί θεάτρου πως το "παν είναι το έργο".
"Το παν δεν είναι το έργο", είπε. "Το παν είναι το ίδιο το θέατρο ως ευκαιρία να ξαναπλάσουμε τον κόσμο", και η Τριλογία τής έδωσε την ευκαιρία να βάλει τις γυναίκες στο επίκεντρο ειδικά μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο όπως αυτός του θεάματος: "στο βρετανικό θέατρο, η αναλογία ανδρών και γυναικών συντελεστών είναι 2:1", είπε. "Θα ήθελα να τη δω να ανατρέπεται". Η απόδοση των σεξπιρικών έργων μόνο με γυναίκες ηθοποιούς που ερμήνευσαν κάθε ρόλο –ανδρικό και γυναικείο- ήταν ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, και αποτυπώνει και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται η Λόιντ τη διανομή ρόλων: όχι με βάση το φύλο, αλλά το χαρακτήρα, το αίσθημα του ρόλου.
Στην παράσταση του "Ιούλιου Καίσαρα", έγιναν όλα λάθος σύμφωνα με τους (λευκούς) άνδρες κριτικούς: το 1/3 του έργου είχε κοπεί, οι ηθοποιοί ήταν όλες γυναίκες, δεν έδειχναν να έχουν ευγενική καταγωγή, κάποιες δεν ήταν λευκές, η γλώσσα τους φανέρωνε χαμηλή κοινωνική τάξη, περιέγραψε η Λόιντ. "Για εμάς όμως ήταν μια απελευθερωτική διαδικασία, στις πρόβες υπήρχε απόλυτη ελευθερία λόγου", είπε και χαρακτήρισε την όλη εμπειρία "σαν να παίζεις έναν οικείο σκοπό με διαφορετικά μουσικά όργανα", κάτι που ξένισε την συντηρητική –κατά τα λεγόμενά της- οπτική των Βρετανών απέναντι στη "σεξπιρική κληρονομιά".
Η παράσταση προέκυψε ύστερα από σειρά θεατρικών εργαστηρίων που έγιναν στις φυλακές μαζί με τις κρατούμενες, ενώ μία από τις ηθοποιούς είχε η ίδια εμπειρία εγκλεισμού, κάτι που αποδείχθηκε πολύτιμο στη σκηνική ανασύνθεση του κόσμου της φυλακής. Έτσι η παράσταση ξεπέρασε το επίπεδο ενός καλλιτεχνικού γεγονότος, διεύρυνε τη συζήτηση σε θέματα παιδείας, καταπίεσης των γυναικών κρατουμένων από το σύστημα δικαιοσύνης, προσβασιμότητας συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων στην τέχνη και την εκπαίδευση κ.ά. "Θέλαμε να απευθύνουμε εκ νέου τον Σέξπιρ στη σύγχρονη κοινωνία" είπε η Λόιντ, να τον διαβάσουμε μέσα από το πρίσμα μιας πολιτικής πράξης και μιας πράξης συμπερίληψης".
Οι επόμενες παραστάσεις της τριλογίας ("Ερρίκος Δ΄", "Τρικυμία") ακολούθησαν το ίδιο μοντέλο, ενώ και οι τρεις μαζί ενώθηκαν σε ενιαία παράσταση το 2016, συνιστώντας ένα πρότζεκτ που χαρακτηρίστηκε ρηξικέλευθο στη σύγχρονη βρετανική παραστασιακή ιστορία, όχι μόνο για το καλλιτεχνικό του πρόσημο όσο για την τομή που έφερε στα κοινωνικά στεγανά της αυστηρά ιεραρχικής και ταξικής βρετανικής κοινωνίας.
Όσον αφορά στα ερχόμενα σχέδιά της, η Φίλιντα Λόιντ ετοιμάζει μια παράσταση βασισμένη πάνω σε πραγματικό γεγονός, ένα ατύχημα που σημειώθηκε σε συγκρότημα κατοικιών, "αφού το κέρδος έχει γίνει σημαντικότερο από τον άνθρωπο", όπως είπε χαρακτηριστικά. Δεν θα περιμέναμε κάτι λιγότερο από μια δημιουργό που επιμένει να αναζητά την ελευθερία και τη δημιουργία κοινοτήτων μέσω του θεάτρου όσο κι αν η οικονομική λιτότητα έχει στρέψει το βρετανικό θέατρο σε "συντηρητικές και δοκιμασμένες συνταγές".