Μέσα από τη συγγραφή επιχειρείς να ξεπεράσεις το σημείο στο οποίο έχεις φτάσει ως άνθρωπος;
Προσπαθώ να ανακαλύψω και άλλες πτυχές του εαυτού μου. Πολλαπλασιάζομαι. Ζω, από μια τεράστια περιέργεια, Με ιντριγκάρει η ανθρώπινη συμπεριφορά και τη μελετάω σε κάθε ευκαιρία. Ανακαλύπτω τρόπους για να τη ξεκλειδώσω.
Τι θα αντικρίσει ο θεατής που θ’ ανοίξει την πόρτα του θεάτρου Σταθμός και θα μπει στο «Λευκό δωμάτιο», το έργο σου που μόλις κυκλοφόρησε και που παίζεται στο θέατρο;
Μια πρωτότυπη σύμβαση όπου οι χαρακτήρες παίρνουν σάρκα και οστά μπροστά μας και ζουν άλλες ζωές, έστω κι αν είναι έγκλειστοι σε μια Πανσιόν. Θα ανακαλύψει ελπίζω και ένα πρωτότυπο στη σύλληψή του θεατρικό συμπάν που νομίζω ότι ο σκηνοθέτης έχει κατορθώσει να το κάνει πολύ γοητευτικό.
Περιγράφει μια βαθύτερη εσωτερική κατάσταση πέρα από αυτήν που ανακαλύπτεις στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσής του;
Όταν γράφω θεατρικά, είμαι μεν μόνος, αλλά «βλέπω την παράσταση», γίνομαι οι ήρωες. Ο θεατρικός ήρωας μπορεί να πει ένα «Ναι» και να αλλάξει ολόκληρο το έργο. Κάθε λέξη στο θεατρικό έργο οφείλει να κάνει ένα από τα εξής δύο πράγματα: Ή να προχωρά το χαρακτήρα ή να προχωρά την πλοκή. Τίποτα δεν πρέπει να λέγεται, να «ανακοινώνεται». Όλα να υπονοούνται. Εξάλλου έτσι ακριβώς μιλάμε στην πραγματικά ζωή. Μπορούμε να πούμε «Δώσε μου ένα ποτήρι νερό» και να εννοούμε «Σ’ αγαπώ». Το θέατρο πάντα μιλάει για βαθύτερα πράγματα από όσα ανακοινώνει. Στη γραφή λειτουργεί ένα πλέγμα σχέσεων και αλληλεξαρτήσεων. Υπάρχει το πρώτο επίπεδο, η πλοκή και οι εμφανείς της κώδικες κι από κάτω αρχίζουν να εξυφαίνονται εκλεκτικές συγγένειες μεταξύ προσώπων, μερών κειμένου, υπό-ιστοριών, υπόρρητες συγγένειες που δημιουργούν ένα τοπίο για τον αναγνώστη- θεατή που θα μπει στο κόπο να εξορύξει το στρώμα αυτό, για εκείνον που θα πάει πέρα από την επιχωμάτωση και θα ανακαλύψει τις τυχόν διαπλοκές και σχέσεις που δημιουργούνται υπόγεια. Πολλοί δεν θα το κάνουν, ωστόσο το κείμενο μεριμνά για την περίπτωση που το κάνουν. Έτσι η ιστορία δένεται, αποκτά βαθύτερες ρίζες και μπορεί να λειτουργήσει σε περισσότερα του ενός επίπεδα.
«Ζήσαμε και πιθανότατα να ξανά ζήσουμε κλεισμένοι στο σπίτι σαν φυλακισμένοι και προστατευμένοι μαζί, προφυλαγμένοι από τον κίνδυνο των άλλων ανθρώπων. Είναι οξύμωρο, τρελό….; Η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με μια κρίση που είναι με διαφορά η μεγαλύτερη της γενιάς μας, η οποία τουλάχιστον πρόλαβε και άκουσε από διηγήσεις τον τελευταίο Μεγάλο Πόλεμο»
Σύστησε μας τα πρόσωπα του έργου και τους ηθοποιούς που τα ερμηνεύουν.
Ο ρόλος της Έντα Γκάμπλερ αλλά και της Μπλανς Ντιμπουά δεν είναι ακριβώς η Έντα Γκάμπλερ, και Μπλανς Ντιμπουά. Πρόκειται για καλειδοσκοπικούς χαρακτήρες με αντανακλάσεις και την αντικαθρεπτισμούς που δημιουργούν ελπίζω ενδιαφέρον για τις ηθοποιούς που τις υποδύονται, την Εύα Σιμάτου και την Πέγκυ Σταθακοπούλου που επιχειρούν να ανακαλύψουν τον κινητήριο άξονα των γυναικών, τη διπλή τους ταυτότητα ως επινοήσεις αλλά και ως οντότητες. Στην περίπτωση της Έντας υπάρχει ένας χαρακτήρας ήδη γραμμένος, εγκιβωτισμένος στο συγκεκριμένο πλαίσιο το οποίο έχει δημιουργηθεί από το Νονό του (στο έργο οι συγγραφείς ονομάζονται «Νονοί») ο οποίος επιζητά με πάθος να αυτονομηθεί και να ζήσει ελεύθερος. Η κυρία Φλόρα που ερμηνεύει η Σμαράγδα Σμυρναίου, είναι ίσως ο πρώτος χαρακτήρας που γράφτηκε ποτέ, η διευθύντρια της Πανσιόν, μια αινιγματική ύπαρξη που ορίζει τα πάντα. Ο κομπέρ είναι ένα ξωτικό, ένας αντιπρόσωπος του απανταχού Νονών, των απανταχού συγγραφέων που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των χαρακτήρων και του κοινού. Τον ερμηνεύει ο Δημήτρης Τσίκλης. Και οι τέσσερις ρόλοι του έργου απαιτούν εγρήγορση, ενέργεια, δόσιμο. Το «Λευκό Δωμάτιο» είναι ένα έργο- χώρος έρευνας, υπάρχει πεδίο εμβάθυνσης. Ο ίδιος ο ρόλος ελπίζω προσφέρει στους ηθοποιούς αρκετές ευκαιρίες να αναμετρηθούν με διαφορετικά και αντιφατικά πιθανόν στοιχεία της φύσης τους.
Τι γνώμη έχεις για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο;
Το επίπεδο τις σύγχρονης ελληνικής γραφής είναι εξαιρετικό. Είναι πολυφωνική και ετερόκλητη και παρουσιάζει πολύ ενδιαφέρον. Θα πρέπει όμως να υπάρξει μέριμνα να ανεβαίνουν περισσότερα ελληνικά έργα. Επίσης να βρει το ελληνικό έργο πεδίο έκφρασης στο εξωτερικό. Είμαι βέβαιος ότι δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από την σύγχρονη ευρωπαϊκή δραματουργία. Είναι κρίμα να είμαστε αόρατοι στον διεθνή χώρο, ενώ διαθέτουμε τόσο πλούσιο οπλοστάσιο. Θα πρέπει να βοηθήσει η πολιτεία αλλά και εμείς στην Εταιρία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων να δραστηριοποιηθούμε οργανωμένα και ανανεωτικά. Αν δεν ήσουν συγγραφέας με τι θα ήθελες να ασχοληθείς; Δεν νομίζω πως έχω άλλο ταλέντο που να μην έχει σχέση με το γράψιμο. Εάν είχα τη δυνατότητα μικρός θα ήθελα να ήμουν ποδοσφαιριστής.
Τι μουσική ακούς όταν γράφεις;
Τα πάντα!
Ποιοι είναι οι ήρωες σου;
Οι άνθρωποι της πραγματικής ζωής. Αυτοί είναι άλλωστε η βάση για όλους τους χαρακτήρες που γράφτηκαν ποτέ. Οι άνθρωποι, που έχοντας αυτή τη φοβερή επίγνωση, πως ο βίος μας εδώ είναι περιορισμένος, προσπαθούν, παλεύουν, αγαπούν, συγκρούονται, κάνουν λάθη, ζουν. Νομίζω ότι ο υπέροχος στίχος του Εμπειρίκου «Έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου», υπό μια έννοια ισχύει για όλους.
Ποια είναι η πρώτη σκέψη σου για αυτό που ζούμε;
Είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό γεγονός του 21 ου αιώνα αλλά και του τέλους του εικοστού. Μας γειώνει το γεγονός ότι ζούμε στη γη. Ότι είμαστε χαμένοι στο διάστημα, σε μια σφαίρα που γυρίζει με τρομερή ταχύτητα γύρω από έναν φλεγόμενο ήλιο. Μια σφαίρα που ανέπτυξε ζωή και φύση, αρά και ανθρώπινη φύση. Η φύση ανέκαθέν μεταμορφωνόταν, η ανθρώπινη φύση κάνει το ίδιο αλλά με κόστος, μια και ο άνθρωπος είναι ευάλωτο ψυχικά ον μια και όπως είπαμε διαθέτει αυτή την άγρια πολυτέλεια: τη γνώση του τέλους του. Ζήσαμε και πιθανότατα να ξανά ζήσουμε κλεισμένοι στο σπίτι σαν φυλακισμένοι και προστατευμένοι μαζί, προφυλαγμένοι από τον κίνδυνο των άλλων ανθρώπων. Είναι οξύμωρο, τρελό….; Η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με μια κρίση που είναι με διαφορά η μεγαλύτερη της γενιάς μας, η οποία τουλάχιστον πρόλαβε και άκουσε από διηγήσεις τον τελευταίο Μεγάλο Πόλεμο. Οι νεότερες γενιές θα επηρεαστούνε περισσότερο. Όσα συμβαίνουν, αναμφίβολα θα σημαδέψουν τις ζωές όλων μας για την επόμενη περίοδο και θα είναι σημείο αναφοράς στην ιστορία του 21 ου αιώνα.
Πόσο επηρεάζεται ο συγγραφέας;
Πολλοί υποστηρίζουν πως μια υπερεντατική κατάσταση είναι ευκαιρία για δημιουργία, αλλά δεν συμβαίνει πάντοτε αυτό. Ο νους δε χρειάζεται να μπει σε ένα εκβιαστικό πλαίσιο για να αρχίσει να δημιουργεί κατά τη διάρκεια όσων συμβαίνουν. Το να δημιουργείς επηρεασμένος από όσα υπάρχουν γύρω σου, μπορεί να είναι θεραπευτικό, αλλά απαιτείται και η αναγκαία απόσταση, αφοβία και ψυχική ηρεμία για να αποτυπώνονται τα γεγονότα με δραστικό τρόπο. Όταν με το καλό θα έχει τελειώσει αυτή η αγρία φάση, θα έχει πολύ ενδιαφέρον να αποτιμηθεί η καλλιτεχνική παραγωγή κατά τη διάρκεια αυτής της μοναδικής για την ανθρωπότητα περιόδου. Οι καλλιτέχνες ξέρετε, είναι και λίγο προφήτες. Στους τίτλους αρχής της εξαιρετικής ταινίας «The Fly», του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ (1986), βλέπουμε μια φλου εικόνα που παραπέμπει σε ένα παλλόμενο πλήθος μικροβίων. Μέσω τις μαεστρίας του σκηνοθέτη η εικόνα αυτή μεταμορφώνεται σε ένα χώρο γεμάτο ανθρώπους. Λίγο πριν από την έλευση των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, ο Κρόνενμπεργκ αντιλήφθηκε τι σημαίνει η έννοια του viral. «Ένας ιός κάνει τη δουλειά του. Προσπαθεί να ζήσει τη ζωή του», έλεγε ο σκηνοθέτης. «Νομίζω ότι οι περισσότερες ασθένειες θα ήταν πολύ σοκαρισμένες που θεωρούνται κάτι κακό». Καημένο HIV, καημένο Covid-19. Εκείνη την εποχή, η ταινία, θεωρήθηκε ως μια καλλιτεχνική αναφορά στη μάστιγα του AIDS. Εκείνο που προσπαθούσε να πει ο Κρόνενμπεργκ είναι πως θα υπάρχει διαχρονικά κάποια ασθένεια που θα επιτίθεται διαρκώς στο σώμα μας και για την οποία δεν θα υπάρχει θεραπεία. Το γήρας βέβαια είναι μια πιο εμφανής και συνεπής δύναμη από οποιαδήποτε ασθένεια. Η αποτυχία μάλιστα του ανθρώπινου σώματος συνήθως συμβαίνει από «φυσικές αιτίες» πολύ νωρίτερα ξεκινώντας από το μυαλό, αφήνοντας την ανθρώπινη ψυχή καταδικασμένη να ζει μέσα σε ένα θρυμματισμένο αγγείο. Ο δημιουργός και ο συγγραφέας δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος μια και το υλικό του το οποίο είναι η ανθρώπινη φύση σε κρίση. Και αυτή η κρίση είναι η σημαντικότερη που ζούμε εδώ και δεκαετίες. Ως συνήθως τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα θα γίνονται όταν έχει περάσει κάπως ο κίνδυνος, οπότε οι καλλιτέχνες θα μπορέσουμε να έχουμε μια πανοπτική όραση του φαινομένου.
Πόσο επηρεάζεται ο γονιός στο μεγάλωμα του παιδιού του;
Ο γιος μας Ερμής γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 2019. Όταν άρχισε η πανδημία νόμιζα ότι θα την «βγάζει καθαρή», ότι κάτι που υπολογίζαμε ότι θα τελειώσει σε ένα χρόνο δεν θα καταγραφόταν καν στις αναμνήσεις του. Βέβαια τα πράγματα δεν ήρθαν έτσι. Πρόσφατα, για πρώτη φορά, γυρνώντας από τον παιδικό σταθμό, μου είπε ότι φοράμε μασκούλα για να μην κολλήσουμε. Από τη μια ένιωσα καλά μια και προστατεύεται σωστά από την άλλη κατάλαβα ότι η ζωή του θα συνδέεται πλέον με την ύπαρξη της πανδημίας, εκτός αν αυτή εξαφανιστεί μαγικά σε κάποιους μήνες, κάτι πολύ αμφίβολο. Έτσι λοιπόν έχουμε ένα δεδομένο γεγονός. Προσαρμοζόμαστε, δεν επηρεαζόμαστε. Τον βοηθάμε να κατανοήσει τι συμβαίνει σε σχέση με την ηλικία του. Είμαι σίγουρος πως σύντομα θα βγουν παιδικά βιβλία, ιστοριούλες με τον μικρό Κόβιντ κλπ. Υπόγεια βέβαια αυτή είναι μια εξαιρετικά πρώιμη εξοικείωση με τη νόσο, με την αρρώστια και με το πιθανό τέλος. Η προσπάθεια θα είναι να μην επηρεαστεί το αίσθημα ασφαλείας, και η φυσική ανεμελιά που πρέπει να έχει ένα παιδάκι. Είναι όμως σε τόσο καλά χέρια, σε τόσο αγαπητική αγκαλιά στον παιδικό σταθμό, που δεν υπάρχει περίπτωση.
Τι εύχεσαι για το μέλλον;
Υγεία και μόνο. Και το εννοώ.
Περισσότερες πληροφορίες
Λευκό δωμάτιο
Τι γίνεται όταν η Μπλανς Ντιμπουά από το «Λεωφορείον ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς και η Έντα Γκάμπλερ από το ομώνυμο έργο του Χένρικ Ίψεν βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο;
