O πόλεμος πλέον δεν συμβαίνει κάπου αλλού, όπως αυτοί που συνηθίσαμε στο παρελθόν να χαζεύουμε στις ειδήσεις, αλλά παντού. Και μέσα στο παντού είναι και η Βαγδάτη, και η Δαμασκός, και το Παρίσι, και οι Βρυξέλλες
Στην κλασική πλέον ταινία «Μια ζωή την έχουμε» του Γιώργου Τζαβέλλα, γυρισμένη το 1958, κάποια στιγμή ο ταμίας της τράπεζας στην οποία διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος της πλοκής, θέτει στον συνάδελφό του και βασικό ήρωα της ταινίας, τον Κλέωνα, το «δίλημμα του Μανδαρίνου»: «Αν σου πουν τώρα, εδώ στην Αθήνα, ότι πατάς ένα κουμπί και στα βάθη της Κίνας πεθαίνουν τρεις χιλιάδες Μανδαρίνοι αλλά εσύ γίνεσαι πάμπλουτος, το πατάς το κουμπί;». Στο ηθικό αυτό δίλημμα, πριν από τον Κλέωνα, είχε απαντήσει σύσσωμος ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός, ο οποίος αναμφίβολα στήριξε ένα πολύ σημαντικό μέρος από την ισχύ του στις πλάτες των κάθε λογής «Μανδαρίνων» αυτού του πλανήτη. Χρυσός, διαμάντια, σιτάρια, άνθρωποι, ελεφαντόδοντα, κακάο έγιναν ένας θρεπτικός πολτός που μεγάλωσε με ευμάρεια πολλές γενιές στην Εσπερία.
Το κουμπί των «Μανδαρίνων» πατήθηκε άπειρες φορές και για πάρα πολλούς λόγους, σημαντικούς ή ασήμαντους. Παλιές ιστορίες θα πείτε. Γιατί ο κόσμος κάποια στιγμή φάνηκε να έρχεται στα ίσα του. Δημοκρατικά και προοδευτικά. Οι αποικιοκρατίες, οι ιμπεριαλισμοί, τα σκλαβοπάζαρα έγιναν αμαρτωλό παρελθόν. Ή άλλαξαν μορφή, σύμφωνα με μια άλλη άποψη. Οι πολιτισμένες δυτικές κοινωνίες (αφού κατάφεραν να προκαλέσουν δύο ολέθριες παγκόσμιες συρράξεις) συνέχισαν να έχουν σταθερά το φρύδι σηκωμένο στον υπόλοιπο κόσμο διατηρώντας το θεόθεν δικαίωμα να απομυζούν ό,τι θέλουν και ό,τι μπορούν από αυτόν. Να ελέγχουν και να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις, να διαλύουν κράτη και να δημιουργούν οικονομική και κοινωνική ασφυξία σε πληθυσμούς που βρίσκονται σε οριακό επίπεδο απελπισίας.
Και όλα αυτά χωρίς να υπάρχει η ανησυχία πως θα φτάσει κάποια στιγμή που και οι «Μανδαρίνοι» θα αποκτούσαν ένα τέτοιο φονικό κουμπί. Η διαφορά είναι ότι κανείς δεν γίνεται πλούσιος με το θάνατο θαμώνων συναυλιών, επιβατών του μετρό ή απλών περαστικών. Αλλά προφανώς δεν είναι και το ζητούμενο. Το αίμα και η φρίκη φαίνεται να δίνουν αρκετή ικανοποίηση. Η διαρκής ανασφάλεια άλλη μια. Το αν είναι η ίδια η Δύση αυτή που έφτιαξε το «τέρας» που τώρα κινδυνεύει να την κατασπαράξει ίσως δεν έχει πλέον σημασία. Ούτε προφανώς το ότι αυτή η «τιμωρία» και η εκδίκηση ξεσπάει τυφλά επί δικαίων και αδίκων.
Όλα είναι μια διαρκής εφιαλτική υπενθύμιση πως υπάρχει πόλεμος που πλέον δεν συμβαίνει κάπου αλλού (όπως αυτοί που συνηθίσαμε στο παρελθόν να χαζεύουμε στις ειδήσεις) αλλά παντού. Και μέσα στο παντού είναι και η Βαγδάτη, και η Δαμασκός, και το Παρίσι, και οι Βρυξέλλες. Οι άγριες εικόνες των επιθέσεων και των εχθροπραξιών δεν διαφέρουν και πολύ μεταξύ τους, το δε αίμα είναι το ίδιο κόκκινο σε όλες τις περιπτώσεις. Λίγο μετά τη ματωμένη Δευτέρα των Βρυξελλών, φαίνεται πως είναι αργά και ανώφελο να διαπιστώνουμε ότι το μίσος φτιάχνεται από φόβο και πόνο. Θέλουμε να πιστεύουμε όμως πως δεν είναι αργά για να αποτρέψουμε με κάθε τρόπο ένα μέλλον στο οποίο θα πονάμε και θα φοβόμαστε.
