Ο ακούραστος Νεοϋορκέζος σκηνοθέτης επιστρέφει στις αίθουσες με την 47η (!) ταινία του, το γλυκόπικρο "Wonder Wheel" με πρωταγωνίστρια την οσκαρική Κέιτ Γουίνσλετ. Η ηθοποιός διαδέχεται μία σειρά σπουδαίων συναδέλφων της που έχουν ενσαρκώσει μοναδικά αρχετυπικούς "γουντιαλενικούς" τύπους γυναικών, οι οποίες έδωσαν μία πρωτοποριακή κινηματογραφική διάσταση στις σχέσεις των δύο φύλων.
Για πάνω από τέσσερεις δεκαετίες το σινεμά του Γούντι Άλεν υπηρετεί την κωμωδία με ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα σκηνοθετικά στιλ που έχει γνωρίσει η έβδομη τέχνη. Από τους τίτλους αρχής γραμματοσειράς Windsor και τους ζεστούς τζαζ ήχους γύρω από τους δρόμους του Μπρούκλιν ως τις κοφτερές ατάκες και το επίμονο υπαρξιακό άγχος, καμία ταινία δε θα ήταν η ίδια δίχως την κύρια πηγή έμπνευσης του Άλεν, τις γυναίκες.
Ο σκηνοθέτης που έχει δηλώσει πως από την πρώτη στιγμή που θυμάται τον εαυτό του σκέφτεται το σεξ (και το θάνατο), έχει σκαρφιστεί μερικούς από τους πιο ξεχωριστούς γυναικείους χαρακτήρες που έχουν απεικονιστεί στο πανί. Δυναμικές, ασυμβίβαστες και ενθουσιώδεις, οι γυναίκες του Γούντι Άλεν συχνά αντανακλούν τη ψυχοσύνθεσή του, ενώ σπάνια εμφανίζονται μονοδιάστατες ή δίχως να καθοδηγούν τη δράση στα σενάριά του. Η τελευταία του ηρωίδα που ενσαρκώνει η οσκαρική Κέιτ Γουίνσλετ στο "Wonder Wheel" μας προκαλεί να ανατρέξουμε στους τύπους των γυναικών που συναντάμε διαχρονικά στη φιλμογραφία του μικροκαμωμένου δημιουργού.
Όταν ο Γούντι συνάντησε την Άνι
Η Νταϊάν Κίτον είχε μόλις ολοκληρώσει τα γυρίσματα του "Νονού" όταν συμπρωταγωνίστησε με τον Άλεν στο "Play it Again, Sam" (1972, Χέρμπερτ Ρος), σε σενάριο του ίδιου. Ήταν η αρχή της σχέσης τους και της πιο δημιουργικής περιόδου τους, η οποία μετά από δύο επιτυχημένες ταινίες ("Ο Υπναράς", "Ο Ειρηνοποιός") έπιασε την κορυφή με τον αριστουργηματικό "Νευρικό Εραστή" (1977). Στην ταινία ο Γούντι Άλεν σύστησε στο κοινό την Άνι Χολ, μία ηρωίδα διανοούμενη αλλά προσγειωμένη, μια μικροαστή με αντισυμβατικές -ανδροπρεπείς- στιλιστικές επιλογές, βέβαιη για τις απόψεις της μα ταυτόχρονα αδέξια και γλυκιά. Μια γυναίκα που χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως το περίφημο "λα-ντι-ντα", δε φοβάται να χωρίζει όταν νιώθει ανασφαλής και να απομακρύνεται οδηγώντας μανιωδώς στους δρόμους της Νέας Υόρκης.
Ήταν η πρώτη φορά στο αμερικανικό σινεμά, και δη σε κωμωδία, που ένας τέτοιος τύπος γυναίκας απεικονιζόταν στη σκοτεινή αίθουσα, γεγονός που χάρισε στον "Νευρικό Εραστή" τέσσερα πρωτοκλασάτα Όσκαρ (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και α' γυναικείου ρόλου). Η ευστοχία της ταινίας ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο που ο Γούντι Άλεν παρατηρούσε τη συμπεριφορά της Νταϊάν Κίτον τον καιρό που ήταν ζευγάρι. Η ηθοποιός έχει δηλώσει πως "συχνά παραπονιόμουν, έκλαιγα, και είχα χαμηλή αυτοπεποίθηση, όμως ο Γούντι με άκουγε πραγματικά. Έτσι όταν διάβαζα τα λόγια της Άνι Χολ ένιωθα πως είναι δικά μου." Οι δυο τους θα επαναλάβουν την επιτυχία τους με το ασπρόμαυρο "Μανχάταν" (1979), όπου η Κίτον υποδύεται έναν αντίστοιχο με την Άνι Χολ χαρακτήρα και δίνει ακόμα μεγαλύτερο βάθος στον τύπο της ανεξάρτητης, γεμάτης ζωντάνια Νεοϋορκέζας.
H Μία και οι αδερφές της
Δεύτερη διαδοχικά μούσα του Γούντι Άλεν και πρωταγωνίστρια σε δεκατρείς από της ταινίες του, η Μία Φάροου ενσάρκωσε έναν ηπιότερο και με λιγότερη ενεργητικότητα τύπο γυναίκας σε σχέση με την Άνι Χολ. Με εξαίρεση την ταινία "Ο Ατσίδας του Μπρόντγουεϊ", οι ηρωίδες που υποδύεται Φάροου εμφανίζονται αθεράπευτα ρομαντικές ("Το Πορφυρό Ρόδο του Καΐρου"), μελαγχολικές και κλειστές στον εαυτό τους ("Η Χάνα και οι Αδελφές της"), δίχως όμως να χάνεται ίχνος από τη δύναμη της άποψής τους ("Zelig"). Αντίστοιχα χαρακτηριστικά συναντούμε και στο βραβευμένο με Όσκαρ ρόλο της "πορνοστάρ" Μίρα Σορβίνο στην "Ακαταμάχητη Αφροδίτη" (1996), με την αξέχαστη... αρχαιοελληνική εισαγωγή, αλλά και στην εργάτρια λούνα παρκ Κέιτ Γουίνσλετ του "Wonder Wheel". Οι επαφές της Φάροου με τον Άλεν διακόπηκαν οριστικά με ένα πολύκροτο σκάνδαλο, όταν η ηθοποιός κατήγγειλε πως ο σκηνοθέτης είχε σχέση με την τότε εικοσιδιάχρονη υιοθετημένη κόρη τους Σουν Γι Πρεβέν. Οι σχέσεις τους εκτραχύνθηκαν πλήρως όταν η Φάροου τον κατηγόρησε πως κακοποίησε σεξουαλικά την επτάχρονη κόρη τους Ντίλαν, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχτεί, με τον Άλεν να αρνείται φυσικά τις κατηγορίες. Οι σχετικές δικαστικές περιπέτειες δεν τον σταμάτησαν να γυρίζει ταινίες στις οποίες οι γυναίκες εξακολουθούσαν να έχουν τον κύριο λόγο, με τον ίδιο να εμπλουτίζει τη "βιβλιοθήκη" των χαρακτήρων του.
Στον 21ο αιώνα, ο Γούντι Άλεν σκιαγραφεί μια σύγχρονη πληθωρική γυναίκα με έντονη σεξουαλικότητα η οποία παίρνει τη μορφή της Σκάρλετ Γιόχανσον στο "Match Point" (2005), την πρώτη του ταινία γυρισμένη εξ ολοκλήρου εκτός Νέας Υόρκης. Ως επικίνδυνα θελκτική και απόλυτο αντικείμενο του πόθου θα εμφανιστεί ακόμη στο πλάι της φλογερής -και επίσης οσκαρικής- Πενέλοπε Κρουζ, όταν μαζί με τον Χαβιέ Μπαρδέμ θα φτιάξουν ένα καυτό ερωτικό τρίγωνο στο "Vicky Cristina Barcelona" (2008), για να ρίξει τους τόνους πέντε χρόνια αργότερα με την τραγική ιστορία της "Θλιμμένης Τζάσμιν". Εκεί, η Κέιτ Μπλάνσετ υποδύεται μία προδομένη από τον άντρα της αστή, που ζει μια αυτοκαταστροφική καθημερινότητα παρακολουθώντας τον κόσμο της να καταρρέει. Το συγκεκριμένο γυναικείο alter ego του Άλεν αποτελεί έναν από τους πιο καλογραμμένους χαρακτήρες του, ο οποίος χάρισε ένα ακόμα Όσκαρ σε πρωταγωνίστριά του.
Ως γνήσιος φροϋδικός, ο Γούντι Άλεν έχει να ευχαριστεί την Εβραία μητέρα του για την εμμονή του με τις γυναίκες, κάτι που δεν ξεχνά να κάνει στις ταινίες του. Όπως στη σκηνή του "Νευρικού Εραστή" όπου η Τζόαν Νιούμαν επιπλήττει το νεαρό Άλεν (Τζόναθαν Μανκ) επειδή αγχώνεται για τη διαστολή του σύμπαντος τη στιγμή που ζει στο Μπρούκλιν (και το Μπρούκλιν δε διαστέλλεται...), ή την ξεκαρδιστική στιγμή της ενότητας "Oedipus Wrecks" στο "Ιστορίες της Νέας Υόρκης" (1989), όταν εμφανίζεται στον ουρανό το γιγαντιαίο κεφάλι της Μέι Κεστέλ και ξεμπροστιάζει με βαριά προφορά τον Άλεν εξαιτίας της απόφασής του να... παντρευτεί. Εν τω μεταξύ ο σκηνοθέτης, που δεν έχει ακόμα σκοπό να συνταξιοδοτηθεί, έχει ήδη στα σκαριά την επόμενη ταινία του, όπου πρωταγωνίστριες είναι και πάλι (νεαρές) γυναίκες: η Ελ Φάνινγκ και η ποπ σταρ Σελένα Γκόμεζ.
