Δυναμική φιγούρα με εύθραυστη ευαισθησία, η Μαρία Κίτσου δημιουργεί πανίσχυρους ρόλους. Λίγο πριν τη δούμε στο ρόλο της Ιοκάστης στην καλοκαιρινή παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας «Οιδίπους: Ο μύθος της ιστορίας του κόσμου όπως τον είπαν οι Έλληνες», μιλήσαμε για την παράσταση και αναπόφευκτα φτάσαμε στην αναζήτηση της ευτυχίας.
Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον και δεχτήκατε να συμμετέχετε στην παράσταση που σκηνοθετεί ο Σταύρος Τσακίρης;
Καταρχάς, η πρόταση του Σταυρού Τσακίρη έχει από μόνη της ξεχωριστό ενδιαφέρον. Για μένα είναι κάτι αντίστοιχο της «Ορέστειας» που αφορά στον έτερο «καταραμένο οίκο» των Ατρειδών, στο αρχαίο δράμα. Η δική μας παράσταση αφηγείται ολόκληρη την ιστορία του οίκου των Λαβδακιδών, τον λεγόμενο Θηβαϊκό κύκλο σε μια σύνθεση του ίδιου του Σταύρου που περιλαμβάνει και τις επτά τραγωδίες που αναφέρονται στην ιστορία αυτή. Τραγωδίες γραμμένες και από τους τρεις τραγικούς ποιητές μας. Μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Αυτό για μένα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Καθώς βέβαια και το ότι συνεργάζομαι με εξαιρετικούς συναδέλφους και συντελεστές που θαυμάζω και εκτιμώ βαθιά. Θεωρώ ότι ο Σταύρος έχει ενορχηστρώσει με μαεστρία μια πολύ δυνατή ομάδα.
Ο υπότιτλος της παράστασης είναι «Ο μύθος του κόσμου όπως τον είπαν οι Έλληνες». Σε ποια μυθολογία αναφέρεται;
Κάθε λαός έχει και μια μυθολογία που απαντά στο πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, μια κοσμογονία. Στη δική μας παράσταση, ο υπότιτλος λειτουργεί συμβολικά. Επιλέγουμε να εξιστορήσουμε τη γέννηση ενός γένους, τη σύσταση του Θηβαϊκού λαού. Μέσα από την ιστορία του γεννήτορα των Θηβαίων που φτάνει ως και τους τελευταίους γνωστούς απογόνους του, διηγούμαστε μεταφορικά όλα τα στάδια της ανθρώπινης ανάπτυξης ως και τη σύσταση πόλης-κράτους αλλά και όλη την κατάρα της φυλής μας μέσα από εμφυλίους, διχόνοιες, καταστροφές, κατάρες, τις ελπίδες, την πίστη σε ανώτερα ιδανικά, σε πανανθρώπινους νόμους. Τα καλά και τα άσχημα όλης της ανθρωπότητας.
Με ποιο σκεπτικό στήθηκε η παράσταση και με ποιο τρόπο εμφανίζεται η Ιοκάστη, την οποία ερμηνεύετε;
Η παράσταση είναι στημένη με το σκεπτικό μιας λαϊκής αφήγηση, με απλά και λιτά μέσα, που τόσο τα έχουμε ανάγκη για να πρωταγωνιστήσει και να ακουστεί ο λόγος. Να ειπωθεί μια ιστορία που έχει να μας διδάξει πολλά, αν την αφουγκραστούμε και καταφέρουμε να κάνουμε τους θεατές μας να την πάρουν μαζί τους. Η Ιοκάστη που υποδύομαι, εμφανίζεται όπως και οι υπόλοιποι ρόλοι του δράματος σαν αφηγητές - υποκριτές μιας ιστορίας που ντύνονται τον ρόλο και γίνονται δοχεία που εμφορούνται από τα πάθη τους. Η Ιοκάστη είναι βασικός κορμός της παράστασης καθώς συμβολίζει, το αιώνιο θήλυ, την μητρότητα, την άχρονη γυναικεία θεότητα, που σε πολλούς πολιτισμούς δεν ονοματίζεται. Είναι το όνομα το άρρητο αλλά επιβλέπει, παρατηρεί, μαρτυρεί, εμπλέκεται, επεμβαίνει, πέφτει, ξανασηκώνεται, αγαπά, πονά, υποφέρει, παλεύει.
Τι συμβολίζει για εσάς ο μύθος των Λαβδακιδών;
Ο μύθος των Λαβδακιδών όπως και όλοι οι μύθοι και τα παραμύθια και οι παραβολές από καταβολής κόσμου, κρύβουν μια αλληγορία. Στην συγκεκριμένη περίπτωση γινόμαστε κοινωνοί του πώς η τύφλωση του νου, η μισαλλοδοξία, η απληστία, το πάθος για την εξουσία, η αλαζονεία, ο εγωισμός και η έπαρση μπορούν να καταστρέψουν μια πόλη, ένα κράτος, ένα έθνος, έναν άνθρωπο. Και δυστυχώς διαπιστώνουμε για άλλη μια φορά, πως η ιστορία του λαού μας επαναλαμβάνεται από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι και σήμερα. Είμαστε ανεπίδεκτοι μαθήσεως.
Από τι εξαρτάται η ανθρώπινη ευτυχία: από την αυτογνωσία, από τη μοίρα...;
Μακάρι να ξέραμε αυτά τα μαγικά συστατικά και να μπορούσαμε να μεταφέρουμε αυτή τη γνώση. Σίγουρα από την αυτογνωσία, από την υγιή αγάπη προς τον εαυτό μας στην ανεκτικότητα, στις αξίες, στο ήθος, στη συγχώρεση, στην ελευθερία, τον αλτρουισμό, στην αποδοχή του ξένου εαυτού μας αλλά και του ξένου συνανθρώπου μας. Είναι μια τρομερά δύσκολη μάχη, που δεν σταματάς ποτέ να δίνεις, σε έναν πόλεμο που μαίνεται συνεχώς μέσα μας και έξω μας. Δεν υπάρχει εφησυχασμός. Αλλά πιστεύω και στη μοίρα και στην τύχη. Θεωρώ ότι πολλές φορές, η ζωή μας, το πεπρωμένο μας είναι κάπως ενορχηστρωμένο αλλά και κάπως όχι, από επιλογές, εμπειρίες, συνέπειες αποφάσεων, πολλές φορές και τυχαίες που εμπλέκονται με επιλογές άλλων. Και όλο αυτό μαζί το παζλ στο τέλος χωρίς να το βλέπουμε, να το γνωρίζουμε ή να το καταλαβαίνουμε να έχει έναν ανώτερο σκοπό. Τον ανώτατο. Την αγάπη. Γράφει ο Καζαντζάκης στην Ασκητική του: «Πιστεύω στα αναρίθμητα, εφήμερα προσωπεία που πήρε ο Θεός στους αιώνες και ξεκρίνω πίσω από την άπαυτη ροή του την ακατάλυτη ενότητα».
Πιστεύετε πως συγκινούν στ’ αλήθεια οι αρχαίες τραγωδίες σήμερα ή ίσως είμαστε δέσμιοι του πολιτισμού μας και μιας πεποίθησης που μας υποκινεί να ισχυριζόμαστε πως μας συγκινούν;
Αυτή είναι μια πολύ ωραία ερώτηση που δεν είχα σκεφτεί, ίσως γιατί βλέπω τα πράγματα πιο προσωπικά. Ως θεατής λοιπόν και ηθοποιός, πιστεύω πως φυσικά και εν δυνάμει μπορούν να συγκινήσουν και να προκαλέσουν μέθεξη, έλεω και φόβω, κάθαρση και λύτρωση όταν ανέβουν για κάποιο συγκεκριμένο λόγο και σκοπό. Να υπάρχει αιτία όταν παίζονται. Όταν γίνεται αυτό με πάθος, πίστη σε ένα όραμα που αφορά, με αθωότητα και αγνές προθέσεις και φυσικά και ένα δυνατό επιτελείο. Υπάρχουν ανεβάσματα τραγωδιών που έχουν σοκάρει και συγκλονίσει το κοινό, περισσότερο κι από μια σκληρή και ωμή, ξένη σύγχρονη, εξίσου ενδιαφέρουσα παραγωγή. Και επίσης δεν εξαρτάται από το αν το ανέβασμα είναι κλασικό, μοντέρνο, μεταμοντέρνο ή ανήκει σε ένα μεταδραματικό θέατρο. Από την άλλη πλευρά όμως, επειδή το νόμισμα έχει τουλάχιστον δυό όψεις, υπάρχει και μια στείρα, άνυδρη, ανούσια προγονολατρεία. Μια ανόητη καυχησιά ότι εμείς σαν λαός, τα γεννήσαμε αυτά τα αριστουργήματα αλλά δυστυχώς δεν μάθαμε τίποτα από αυτά.
Σε ποιους μουσικούς δρόμους πατά η μουσική σύνθεση του Μίνου Μάτσα, ποια ατμόσφαιρα δημιουργεί;
Θεωρώ ότι ο Μίνως Μάτσας έχει γράψει μια συγκλονιστική, μεγαλειώδη μουσική, πραγματικό έργο τέχνης. Για μένα συνιστά τη μισή δραματουργία της παράστασης και έναν σπουδαίο συμπρωταγωνιστή ηθοποιό, με τον οποίο πρέπει να αναμετρηθούμε, να συνομιλήσουμε, να συνδιαλλαγούμε, να συνυπάρξουμε. Έναν παρτενέρ που έχει a priori το πλεονέκτημα της πιο άμεσα επιδραστικής, στην ψυχή, τέχνης, την ίδια της τη φύση, τη μουσική. Πραγματικά, δεν έχει περάσει πρόβα που να μην έχω συγκινηθεί, συνεπαρθεί και εμπνευστεί από την μουσική που συνέθεσε ο Μίνως για την παράσταση.
Πού θα σας δούμε το χειμώνα στο θέατρο;
Προβλέπεται μια άκρως ενδιαφέρουσα και προκλητική επαγγελματικά χρονιά για την οποία είμαι εξαιρετικά ευγνώμων. Τον Οκτώβρη θα ανέβει στο θέατρο «Θησείον» η παράσταση «Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά» βασισμένη στον «Οδοιπόρο» του Παναγιώτη Σούτσου, σε σκηνοθεσία της Ηλέκτρας Ελληνικιώτη. Πρόκειται για το πρώτο νεοελληνικό ρομαντικό έμμετρο δράμα γραμμένο το 1831. Ομολογώ ότι δεν το γνώριζα και το λάτρεψα. Χαίρομαι απίστευτο που θα αναμετρηθώ μαζί του. Επίσης, στα τέλη Γενάρη θα υποδυθώ την «Τερέζ Ρακέν» στο ομώνυμο αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Εμίλ Ζολά, σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ, σε διασκευή της ίδιας και του Αντώνη Γαλέου και σε μουσική του Μίνου Μάτσα. Πρόκειται για ένα έργο που το ονειρεύομαι χρόνια και θα ανέβει στις Ροές. Ανυπομονώ.
Περισσότερες πληροφορίες
Οιδίπους - Ο μύθος της ιστορίας του κόσμου όπως τον είπαν οι Έλληνες
Ο γνωστός σκηνοθέτης διερευνά την έννοια της εξουσίας μέσα από τη σύνθεση επτά τραγωδιών που αναφέρονται στο μύθο του Οιδίποδα.
