Δεν έπεφτε καρφίτσα στην αίθουσα Banquet του Μεγάρου Μουσικής την Παρασκευή το βράδυ (31/1). Οι δημοσιογράφοι, πλην των τηλεοπτικών, βρίσκονταν απ’ έξω, μαζί με ακόμη μερικούς καλεσμένους, βλέποντας την παρουσίαση σε αναμετάδοση, καθώς οι εξακόσιες ογδόντα θέσεις ήταν γεμάτες, περιλαμβάνοντας την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας, τον αρχιεπίσκοπο, την Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO, εκπροσώπους των ιδρυμάτων, ακαδημαϊκούς και ιστορικούς, επικεφαλείς πολιτιστικών οργανισμών όπως και πλήθος άλλων προσώπων που είχαν βάλει το λιθαράκι τους στο πρόγραμμα δράσεων.
Κι όμως βγαίνουν τα μαθηματικά. Πίσω από την «Πρωτοβουλία 1821-2021», το πρόγραμμα της οποίας ανακοινώθηκε, βρίσκονται δεκάδες πυλώνες και εκατοντάδες λιθαράκια: για πρώτη φορά, δεκατέσσερις φορείς του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Τράπεζας που το ξεκίνησε, συμπράττουν με τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά και κοινωφελή πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας για τον ίδιο σκοπό: τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης. Εκατόν είκοσι και πλέον δράσεις προέκυψαν τελικά ύστερα από δύο χρόνια προετοιμασίας, οι οποίες εκτείνονται στο διάστημα 2020 με 2022 και πρόκειται να λειτουργήσουν παράλληλα με τις δράσεις της επιτροπής «Ελλάδα 2021» που σχηματίστηκε από την κυβέρνηση για τον ίδιο εορτασμό.
«Η επέτειος των διακοσίων χρόνων από την Επανάσταση του 1821 είναι ένα καθοριστικό ιστορικό γεγονός, γιατί παράλληλα με την αναγνώριση των αγώνων του παρελθόντος δημιουργεί την προοπτική αναστοχασμού ως προς το μέλλον της χώρας», σημείωσε ο Γιάννης Μάνος, σύμβουλος στην Εθνική Τράπεζα και συντονιστής του όλου εγχειρήματος, παραπέμποντας το λόγο στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και επιστρέφοντας λίγο αργότερα στο βήμα για την λεπτομερή ανακοίνωση του προγράμματος. Με υπότιτλο και βασική φιλοσοφία το μότο «Ιστορία, έμπνευση για το μέλλον», ξετυλίγονται κάθε λογής δράσης: επιστημονικά συνέδρια, ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, υποτροφίες και εκδόσεις, όπως και πολιτιστικές δράσεις, εκθέσεις και συναυλίες, συνεργασίες με πολιτιστικά ιδρύματα του εξωτερικού, ενώ ξεχωριστή θέση κατέχει η θεματική για το μέλλον.
Με υπότιτλο και βασική φιλοσοφία το μότο «Ιστορία, έμπνευση για το μέλλον», ξετυλίγονται κάθε λογής δράσης: επιστημονικά συνέδρια, ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, υποτροφίες και εκδόσεις, όπως και πολιτιστικές δράσεις, εκθέσεις και συναυλίες, συνεργασίες με πολιτιστικά ιδρύματα του εξωτερικού, ενώ ξεχωριστή θέση κατέχει η θεματική για το μέλλον.
Ως προς τις επιστήμες, οι οποίος είναι κύριος άξονας των δράσεων, «βασικός στόχος ήταν η ανάδειξη τεκμηρίων και πρωτότυπων προσεγγίσεων στην ιστορική μελέτη της Επανάστασης». Πάνω από ενενήντα πανεπιστημιακοί ερευνητές και μέλη επιστημονικών επιτροπών, πάνω από τετρακόσιοι πενήντα επιστήμονες αναφέρονται στα αναλυτικά credits. Πέρα από εξαιρετικού ενδιαφέροντος συνέδρια –στα οποία θα ακούσουμε για την εξέλιξη των θεσμών στη χώρα, την πορεία της οικονομίας, το ρόλο των γυναικών στην Επανάσταση κι πολλά ακόμη, με αποκορύφωμα το συνέδριο «Παγκόσμια πρόσληψη της Ελληνικής Επανάσταση», τον Ιούνιο του ’21, όπου συμμετέχουν σαράντα ιστορικοί, ανάμεσά τους ο Μαρκ Μαζάουερ και η Μαρία Τοντόροβα–, θα γίνει πρωτογενής έρευνα από νέους ιστορικούς.
Τo EKΠΑ συγκρότησε Κέντρο Μελέτης της Επανάστασης του 1821, το οποίο θα τρέξει έντεκα ερευνητικά προγράμματα για άγνωστες πτυχές της Επανάστασης, τα αποτελέσματα των οποίων θα παρουσιαστούν ανοικτά στο κοινό τον Μάρτιο του ’22, ενώ με αντίστοιχα ερευνητικά πρότζεκτ κινείται το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και το Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (KEAE), μεταξύ άλλων. Από την επετειακή χρονιά θα προκύψουν επίσης νέες εκδόσεις (βιογραφίες, επιστημονικά documentations και μεταφράσεις), καθώς και υποτροφίες σε νέους ερευνητές.
Παράλληλα, με στόχο «την ανάδειξη και προβολή του πολιτιστικού αποθέματος, την υποστήριξη φορέων διατήρησης πολιτιστικής κληρονομιάς και τη συνομιλία του παρελθόντος με το παρόν μέσω της τέχνης», στο πρόγραμμα της «Πρωτοβουλίας 1821-2021» περιλαμβάνονται δέκα εκθέσεις, από τις οποίες αναμένουμε περισσότερο το «Η Γυναίκα στην Επανάσταση», μια έκθεση με πίνακες και αντικείμενα τέχνης φιλελλήνων καλλιτεχνών, αλλά και τις «Φορεσιές της Παλιγγενεσίας» στο Μουσείο Μπενάκη με τέσσερις από τις σημαντικότερες συλλογές ελληνικών ενδυμασιών να ενώνουν τις δυνάμεις τους. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως προέκυψε μια νέα παραγωγή από τον γνωστό εικαστικό Χρήστο Μποκόρο: τρία πορτρέτα και μια ζωφόρος τριάντα μέτρων που θα παρουσιαστούν στο Μπενάκη.
Το ταξίδι συνεχίζεται στη μουσική και συγκεκριμένα σε δώδεκα εκδηλώσεις που εμπνέονται από θέματα της Επανάστασης, όπως η όπερα «Ανδρονίκη» του Αλέξανδρου Γκρεκ που είναι σε διάλογο με το ιστορικό μυθιστόρημα του Στέφανου Ξένου «Η ηρωίς της Ελληνικής Επαναστάσεως, ήτοι σκηναί εν Ελλάδι από το 1821 – 1827». Από τη θεματική «Η Ελλάδα στο μέλλον» είχε ήδη ανακοινωθεί η πρωτότυπη δράση της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, το «Past Forward», όπου κάθε ενεργός πολίτης καλείται να καταθέσει τις θέσεις μας για την (πιθανή) επανάσταση του επόμενου αιώνα. Αντίστοιχα στραμμένα προς το αύριο είναι συμπόσια και διαδικτυακές ομιλίες που σχεδιάστηκαν. Τέλος, το πρόγραμμα επεκτείνεται στο εξωτερικό, στην Ελβετία, τη Γερμανία, την Ιταλία και αλλού, καθώς σημαντικά πολιτιστικά ιδρύματα (ανάμεσά τους το Λούβρο, το Μπάρμπικαν ή το ιστορικό Fondazione Nazionale della Danza) έδειξαν ευαισθησία, αναλαμβάνοντας μερικές φορές και μόνοι τους την πρωτοβουλία της συμμετοχής.
Δράση-σύμβολο του προγράμματος είναι η «Συναυλία για την Ελευθερία» που θα δοθεί την Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής, στις 21 του Ιουνίου 2021, στους εξωτερικούς χώρους του Μεγάρου Μουσικής και το Πάρκο Ελευθερίας που βρίσκεται από δίπλα, με σύνολα του Δήμου Αθηναίων. Αφήνοντας πίσω τους πολυδαίδαλους διαδρόμους του Μεγάρου μετά από το πέρας της εκδήλωσης, θυμήθηκα την εύστοχη παρατήρηση του Πάνου Λασκαρίδη από όταν ανέβηκε νωρίτερα στο βήμα: «Ο αναστοχασμός της πορείας μας έως τώρα πρέπει κυρίως να ψάξει και να αναλύσει κακές πλευρές του Έλληνα· πρέπει να δούμε κατάματα όλα αυτά που μας ταλανίζουν: τη διχόνοια, τους εμφύλιους σπαραγμούς, την αδυναμία μας να καταλάβουμε τη θέση μας στον κόσμο, την έλλειψη αυτογνωσίας, την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ μας, την ευθυνοφοβία που μας κάνει να πιστεύουμε πως για όλα φταίνε οι ξένοι και ποτέ εμείς». Καθώς, το ζήτημα είναι πάντα το αύριο.
