Book For Thought | Με τα «Αχυρένια σκυλιά» θα μάθεις να γαβγίζεις

Η αλήθεια είναι πως έχεις αρκετούς λόγους να μισήσεις τον Τζον Γκρέι. Γράφει ενάντια στους ανθρωπιστές, ενάντια στους χριστιανούς, ενάντια στους οπαδούς της επιστήμης, ενάντια στις αρχές του Διαφωτισμού, ενάντια στον Καντ, το Χέγκελ και το Νίτσε, τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη, ενάντια στον εκσυγχρονισμό, τον μεταμοντερνισμό και την πρόοδο. Ο Βρετανός συγγραφέας, Ομότιμος Καθηγητής της Ευρωπαϊκής Σκέψης στο London School of Economics, χωρίς υπερβολές κέντησε ένα μακρύπλεκτο σάβανο για τις αυταπάτες του Δυτικού κόσμου με το –γραμμένο right in time πάνω στην αλλαγή της χιλιετίας– βιβλίο «Αχυρένια σκυλιά» (εκδ. Οκτώ, μτφρ.: Γιώργος Λαμπράκος), που όσο κι αν σε νευριάζει σε κάθε του σελίδα άλλο τόσο σε κρατάει γιατί έχει δίκιο.

Και ας το πάρουμε από την αρχή. Τι είναι αυτό που μάς διακρίνει ως ανθρώπινο είδος; Είναι η ελεύθερη βούληση, μπορεί να πει κάποιος· η δυνατότητα να ορίζουμε το πεπρωμένο μας. Αλήθεια; Μήπως έχεις διαλέξει το μέρος ή το χρόνο που ζεις; Έχεις διαλέξει τη γλώσσα που μιλάς, τον τρόπο που μεγάλωσες και τις ευκαιρίες που έχεις; Ή, από την άλλη, μήπως μπορείς να υπολογίσεις το αύριο για να δράσεις αναλόγως; Μάλλον όχι. Ε, τότε, αυτό που μας κάνει ανθρώπους είναι η συνείδηση, μπορεί να πει ένας άλλος· η συνείδηση του ίδιου μας του εαυτού (cogito ergo sum κοκ) αλλά και η αντίληψη πέραν του ενστίκτου. «Αλήθεια;», θα ρωτήσει ξανά σαρδόνια ο Τζον Γκρέι. Και τι γίνεται με το ασυνείδητο; Τι γίνεται όταν ουσιαστικά αντιλαμβανόμαστε μονάχα ένα ελάχιστο μέρος από τη δεξαμενή των αισθήσεών μας; Και, τελικά, είμαστε τόσο μονοδιάστατοι ώστε να υπάρχει μονάχα ένας εαυτός που καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε;

Ακολουθώντας τον πρώτο διδάξαντα στην κριτική του ανθρωπισμού Σοπενχάουερ, ο Τζον Γκρέι γράφει ένα δυναμικό φιλοσοφικό δοκίμιο κριτικής θεώρησης, που δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από την αμεσότητα ενός καλογραμμένου δημοσιογραφικού κειμένου. Απλός και εύληπτος, ο Βρετανός ακαδημαϊκός χτίζει διαφορετικές διαδρομές στους συλλογισμούς του για να κυκλώσει έμμεσα την ίδια πάντα ιδέα: η ανθρωπότητα δεν είναι παρά ένα μάτσο Αχυρένια σκυλιά. Και αυτό γιατί δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τίποτα παραπάνω για την μετά θάνατον ζωή από ένα οποιοδήποτε άλλο ζώο. Η θνητότητα είναι αυτό που μας χαρακτηρίζει ως είδος, για τον Γκρέι. Και όσο πιο γρήγορα το συνειδητοποιήσουμε τόσο πιο πιθανό είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε και σκεφτόμαστε, να σταματήσουμε να είμαστε homo rapiens (άρπαγες άνθρωποι) – χωρίς σωτήρες, παραπλανητικές πανάκειες και φρούδες ελπίδες. Γαβ;

iΑχυρένια σκυλιά, Τζόν Γκρέι, εεκδ. Οκτώ, 2012, μτφρ.: Γιώργος Λαμπράκος, σελ 271, €13.16.