Ήταν στις αρχές του προηγούμενου έτους, όταν ο Ρέζα Φαχμί –ντοκιμαντερίστας, γκράφικ ντιζάινερ πολιτικής θεματολογίας και ακτιβιστής– ξεκίνησε να κολλάει στους τοίχους της Κουάλα Λουμπούρ αφίσες με τον πρωθυπουργό της Μαλαισίας, Νατζίμπ Ραζάκ, σχεδιασμένο σαν μία καρικατούρα κλόουν. Η ιδέα ξεκίνησε μετά από την αποκάλυψη του τεράστιου σκανδάλου υπεξαίρεσης δημόσιου χρήματος από το πολιτικό πρόσωπο και σύντομα τα τολμηρά σκίτσα έγιναν viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φτάνοντας τον δημιουργό τους στα δικαστήρια, για την παραβίαση των νόμων στα multimedia.
Και δεν πρόκειται για τον μοναδικό στο είδος του. Παραδείγματα συλλήψεων όπως του καρτουνίστα Ραμόν Εσόνο Εμπαλέ, του Αμερικανού γραφίστα Σέπαρντ Φέρι και πόσων άλλων επιβεβαιώνουν τους φόβους ενός creator, που φλερτάρει με την αιχμή του –νόμιμου ή παράνομου– δόρατος. Έτσι, ο Έλληνας urban δημιουργός «D!» επιλέγει να κρατά την ανωνυμία του και να επικοινωνεί με τον κόσμο μέσα από τις ασπρόμαυρες εκτυπώσεις-αφίσες που τοιχοκολλά στην Ομόνοια, το Μεταξουργείο, το Εμπορικό Τρίγωνο, το Σύνταγμα και όχι μόνο. Πρόσωπα πολιτικών μαζί με ρήματα που δηλώνουν διαφθορά βάζουν στον δημόσιο χώρο έναν άμεσο σχολιασμό για το ελληνικό κοινοβουλευτικό σύστημα.
Εμείς ψάξαμε, βρήκαμε και ρωτήσαμε τον δημιουργό τους για τις παρεμβάσεις του στο κέντρο της πόλης.
– Πότε ξεκίνησες να ζωγραφίζεις σε τοίχους;
Ξεκίνησα το 1998, μέσα από το graffiti, ή μάλλον το λεγόμενο new york graffiti. Το καλλιτεχνικό κίνημα δηλαδή που πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ και σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαπλώθηκε στην Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο. Όταν βέβαια πήγα αργότερα στο Λονδίνο για σπουδές στο London College of Printing, μπήκα σε μία νέα εικαστική περίοδο.
– Τι άλλαξες δηλαδή;
Ουσιαστικά έκανα μια μικρή στροφή, αναδιαμόρφωσα σταδιακά κάτι που έκανα ήδη. Ξεκίνησα να δουλεύω κυρίως studio work, μεταξοτυπίες, τυπογραφικές συνθέσεις και γενικότερα πειραματισμό. Είναι σημαντική η διαδικασία της δοκιμής, από την οποία προκύπτει συχνά και η απόρριψη. Την βλέπω σαν κάτι θετικό. Η μεταξοτυπία, το letterpress και η τυπογραφία [σ.σ. typography, όχι printing] ήταν το έναυσμα για να «σκαλίσω» αρκετά αυτό που έκανα μέχρι τότε ώστε να πάρει την σημερινή του μορφή.
– Και γιατί ξαναγύρισες στην έκφραση μέσα από το δημόσιο χώρο;
Αρχικά να πω πως πλέον δεν αυτοπροσδιορίζομαι ως graffiti writer ούτε ως street artist, χωρίς φυσικά να αποποιούμαι τον δημόσιο χώρο ή την παρουσία του έργου μου σε αυτόν. Η δουλειά μου ενέχει κυρίως νοηματικά χαρακτηριστικά και ο δημόσιος χώρος είναι το κατεξοχήν πεδίο μέσα από το οποίο υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, μπορώ να εκφραστώ. Μπορώ να ανοίξω έναν διάλογό. Μπορώ να επισημάνω λάθη. Ακόμα και αν δεν το πετύχω, θα έχω την συνείδησή μου καθαρή γιατί προσπάθησα..
«Για να δούμε μια πραγματική αλλαγή, πρέπει να προηγηθεί μια αλλαγή αξιών.»
– Από πότε έβαλες πολιτικό context;
Την περίοδο που είχα επιστρέψει από το Λονδίνο, λίγο μετά το '07 δηλαδή, συνέχισα να δημιουργώ δημόσια έργα και εκείνη τη στιγμή έκανα το λεγόμενο cross over από το graffiti, σε κάτι νέο. Το έργο μου απέκτησε πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα, με έναν σχετικά έμμεσο τρόπο. Χρησιμοποιώντας ρήματα που ξεκινούν από το γράμμα «D», όπως «Dare», «Deny», «Demand», «Devise», «Dream» κοκ, δεν παραπέμπω άμεσα τον ανυποψίαστο παρατηρητή σε κάτι τόσο βαθύ.
– Έτσι ξεκίνησε και η σειρά Their True ID;
Ακριβώς. Αφού επεξεργάστηκα όσα είχαν συμβεί το 2010 και τις αντιδράσεις της κοινωνίας, ήθελα να προειδοποιήσω τους γύρω μου για αυτό που μας συμβαίνει, για μια κατάσταση που δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει αν δεν υπήρχε η ανοχή όλων μας. Έτσι, το ’11 ξεκίνησα την σειρά με πρόσωπα πολιτικών, πρωθυπουργών, προέδρων της Δημοκρατίας κυρίως από το ελληνικό κοινοβουλευτικό σύστημα. Δίπλα τους υπάρχει πάντα ένα ρήμα που αντιπροσωπεύει το εικονιζόμενο πρόσωπο και ξεκινά από το γράμμα «D».
– Τι μήνυμα θες να περάσεις με αυτές τις παρεμβάσεις;
Προσπαθώ να δώσω στους πολίτες να καταλάβουν ότι δεν χρειάζεται να έχουν δει ή να έχουν ζήσει κάτι για να το θεωρήσουν ρεαλιστικό, συνετό και αποδεκτό. Η πραγματικότητα που έχει βιώσει η δική μου γενιά, δεν έχει τίποτα το κοινό με την πραγματικότητα που θα έπρεπε να είχαμε βιώσει. Όπως δυστυχώς υπάρχουν παιδιά που γεννιούνται και μεγαλώνουν μέσα σε φυλακές, έτσι υπάρχουν και λαοί που γεννιούνται και μεγαλώνουν μέσα σε ένα σύστημα που είναι δομημένο με τρόπο κάθετα αντίθετο από το συλλογικό συμφέρον. Όσο όμως δεν θέλουμε να διαταράξουμε τον μικρόκοσμό μας, να χάσουμε την δουλειά μας στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα δεν πρόκειται να γίνει τίποτα ουσιαστικό. Για να δούμε μια πραγματική αλλαγή, πρέπει να προηγηθεί μια αλλαγή αξιών. Μια αλλαγή παιδείας, μια αλλαγή προτεραιοτήτων.
– Όταν αναφέρεσαι στους κατασκευαστές της «κρίσης», τι εννοείς;
Αυτό που φαινομενικά γνωρίζουμε όλοι σαν «κρίση» έχει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές που μπορούμε να περιγράψουμε σε μια ωριαία κουβέντα. Η χώρα μας έχει πολλές δυνατότητες ανάπτυξης, με κοιτάσματα πετρελαίου, προϊόντα πρωτογενή τομέα, αμέτρητη ηλιακή και αιολική ενέργεια, κομβική γεωγραφική θέση και πόσα άλλα, που μπορούν να κάνουν την οικονομία της ανεξάρτητη. Συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα όμως κατασκευάζουν το αντίθετο και εμείς συνεχίζουμε να τα χρηματοδοτούμε με δημόσιο χρήμα, χωρίς να υπάρχει κάποια νομική ποινή για τις πράξεις τους.
– Πώς αντιδρά ο κόσμος στις αφίσες σου;
Το ζήτημα είναι ότι αν και είμαστε αγγλομαθής λαός, υπάρχουν άνθρωποι που δεν κατανοούν το έργο μου. Νομίζουν ότι επαινώ τα εικονιζόμενα πρόσωπα. Βέβαια δεν είναι να απορείς γιατί καθημερινά «καταναλώνουμε» αμέτρητες αφίσες πολιτικών κομμάτων.
– Τέλος, γιατί διάλεξες τους δρόμους της Αθήνας για την δουλειά σου;
Πέρα του ότι πλέον βρίσκομαι εδώ τους περισσότερους μήνες του χρόνου, θεωρώ ότι η Αθήνα έχει κάτι το μοναδικό. Εκτός από μία μεγάλη πόλη είναι και ο τόπος λήψης σημαντικών αποφάσεων (θεωρητικά τουλάχιστον) για όλο τον ελλαδικό χώρο, οπότε δυστυχώς παρακινεί το έργο μου. Και λέω δυστυχώς, γιατί φυσικά θα προτιμούσα να ήταν όλα όπως θα έπρεπε να είναι και να μην υπήρχε κάτι αρνητικό για να μου δώσει έναυσμα.
Ο D! έχει παρουσιάσει έργα του στο ReMap και στο Φεστιβάλ Δημόσιας Τέχνης, ενώ μέχρι της 7/1 συνεχίζεται η ατομική του έκθεση «Οι Κατασκευαστές της “Κρίσης”» στο Temporary Duplex (Επικούρου 16 & Ευμορφοπούλου 6, Τετ.-Κυρ: 12 μ-6 μ.μ., Είσοδος ελεύθερη).
