Μέσα στην οκταετία της οικονομικής κρίσης (από την χρονιά-ορόσημο του 2009, όπως και έχει καθιερωθεί να θέτουμε), η πυκνοκατοικημένη συνοικία του Κολωνού –μαζί με το υπόλοιπο 4ο διαμέρισμα του δήμου – έχει μεταπηδήσει ακόμα υψηλότερα στην λίστα των περιοχών με τα μεγαλύτερα επίπεδα φτώχειας στην Αθήνα. Το «βεβαρημένο» παρελθόν, που ξεκινά από τις δυσκολίες στέγασης των προσφύγων της Τραπεζούντας –το 1922– και φτάνει μέχρι την πρόχειρη ανοικοδόμηση της δεκαετία του ’60-’70, έβαλε την συνοικία κάτω από τον λόφο Σκουζέ σε μία ρότα οικονομικής αποδυνάμωσης, με τους πρόσφατους δείκτες ανεργίας να φτάνουν το 27%.
Λαμβάνοντας υπόψη τις υψηλές ανάγκες αυτής της περιοχής και τους λίγους φορείς κοινωνικής ενίσχυσης που ήδη λειτουργούσαν στο ευρύτερο διαμέρισμα του δήμου, ένα πολυεπίπεδο κέντρο ενδυνάμωσης άνοιξε τις πόρτες του τον περασμένο Μάιο, στην οδό Πέτρας, και μέσα σε ένα εξάμηνο έχει δείξει ήδη την ακμάζουσα δυναμική του. Ο λόγος για το «Επίκεντρο», τον καινούργιο χώρο της ActionAid στην Αθήνα, που μετρά στην σύντομη πορεία του περισσότερες από 1.100 συναντήσεις με ενήλικες και πάνω από 300 με παιδιά (άτομα που στην πλειοψηφία τους έχουν κάτω από 5.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα), όσο το μοντέλο παρέμβασης που προτείνει έχει μία πρωτότυπη bottom-up νοοτροπία.
«Ένα από τα μεγάλα στοιχήματα του κέντρου είναι να αλλάξουμε την αντίληψη της ελληνικής κοινωνίας για την έννοια της παρέμβασης. Το ζητούμενο δεν είναι η πατερναλιστική φιλανθρωπία για τους κοινωνικά αδύναμους ανθρώπους αλλά η παροχή των απαραίτητων εργαλείων και δεξιοτήτων, ώστε να μπορέσουν να σταθούν οι ίδιοι στις δυνάμεις τους και να διεκδικήσουν αυτά που χρειάζονται» εξηγεί η Ναταλί Βαλάκη, διευθύντρια προγραμμάτων της ActionAid. Οι ανάγκες των ανθρώπων –όλων των ανθρώπων– ξεκινούν πολύ βαθύτερα από την εξασφάλιση τροφής και στέγης. Μπορεί μόλις φτάσουν εκεί να γίνονται αδιαπραγμάτευτες και κομβικές για την επιβίωση, όμως προϋποθέτουν αναντίρρητα μία σειρά εσωτερικών παραμέτρων, που έχουν θρυμματιστεί από τις απανωτές δυσκολίες.
«Μετά από την συνάντηση γνωριμία, ορίζουμε τον επαγγελματικό προσανατολισμό του κάθε ατόμου και δουλεύουνμε στην ενδυνάμωση του» εξηγεί η Στέλλα Αργυρούδη, υπεύθυνη εύρεσης εργασίας.
Γι’ αυτό και απαιτείται μία ολιστική προσέγγιση του ζητήματος, κάτι που η ομάδα του «Επίκεντρου» έχει βάλει σαν κεντρικό concept της δωρεάν παρέμβασης που επιχειρεί, με τα επιμέρους προγράμματά του να λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία για τον επισκέπτη. Μπορεί να βρει εξειδικευμένη ψυχοκοινωνική στήριξη από επαγγελματίες ψυχολόγους και κοινωνιολόγους, να λύσει τις εκκρεμότητές του προς το δημόσιο με την βοήθεια λογιστή, να αναπτύξει την γνωστική του γκάμα με διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, να βελτιώσει τις κοινωνικές του δεξιότητες για τις επαγγελματικές του επαφές, να ψάξει ουσιαστικά και στοχευμένα μία θέση εργασίας με την βοήθεια συμβούλων και να καλύψει δημιουργικές και εκπαιδευτικές ανάγκες των μικρότερων μελών της οικογένείας τους (ενισχυτική διδασκαλία, καλλιτεχνικό εργαστήριο, εργαστήριο ρομποτικής κ.α.). Να αντιμετωπίσει δηλαδή όλα όσα τον βαραίνουν και τον κρατούν πίσω, «σε έναν χώρο που σε αντιμετωπίζουν σαν ίσο προς ίσο και ανακτάς ως πολίτης αυτό που η σύγχρονη πραγματικότητα σε έχει κάνει να χάσεις – την αξιοπρέπειά σου», όπως εύστοχα παρατηρεί η κα. Βαλάκη.
«Το ζήτημα είναι να ξεμπλοκάρουμε τους ανθρώπους, για να μπορέσουμε να χτίσουμε μαζί τους τις επόμενες κινήσεις» μας λέει Μεταξία Χελιώτη, κοινωνική λειτουργός.
«Εμείς δεν θεωρούμε ότι έχουμε κάποιο απόλυτο expertise. Κινούμαστε με βάση τις ανάγκες των ανθρώπων από την αρχή του εγχειρήματος και αυτοί μπαίνουν σε προτεραιότητα. Στόχος μας άλλωστε είναι μετά από μερικά χρόνια να μην αισθάνονται αυτό το κτίριο σαν χώρο κάποιας ΜΚΟ, αλλά σαν το δικό τους σπίτι», συνεχίζει. Ήδη τα απογεύματα στο τετραώροφο, φρεσκοβαμμένο κτίριο της οδού Πέτρας συναντάς ανθρώπους κάθε ηλικίας, Έλληνες και αλλοδαπούς, αρσενικού και γυναικείου φύλου να συζητούν σε παρέες μέσα στην σάλα υποδοχής (δίπλα από τους πανέμορφους «Κύκλους Καντίνσκι» που σχεδίασαν τα παιδιά του «Επίκεντρου»), άτομα που μέχρι πρότινος ήταν άγνωστα μεταξύ τους να επικοινωνούν άμεσα χωρίς δισταγμό, όσο προσέχουν τα χαρούμενα πιτσιρίκια τους που ανεβαίνουν βιαστικά τις σκάλες για να πάνε στο μάθημα. Τώρα δε την περίοδο των Χριστουγέννων, ένα κυνήγι θησαυρού και μερικές εορταστικές εκδηλώσεις με σπιτικά γλυκά είναι κάποιες από τις αφορμές που θα φέρουν πάλι μικρούς και μεγάλους –πέρα από κάποιο πρόγραμμα είτε δράση– στο «Επίκεντρο», που με κάθε του βήμα αναπτύσσεται σε σημείο κοινωνικής επαφής και αλληλεπίδρασης των πολιτών.
Μπορεί, τελικά να υπάρξει μία αλλαγή μέσω τέτοιων παρεμβάσεων σε μία γειτονιά που πλήττεται σημαντικά, όπως ο Κολωνός; «Εγώ είμαι πολύ αισιόδοξη», λέει η διευθύντρια των προγραμμάτων. «Έχουμε δει ήδη την αλλαγή να συμβαίνει. Ένας άνθρωπος της περιοχής, για παράδειγμα, στην ηλικία περίπου των 50 ετών που είχε μείνει άστεγος στα χρόνια ης κρίσης και είχε παραμελήσει τελείως την εικόνα του, μέσα σε 3,5 μήνες στα προγράμματα του κέντρου, κατάφερε να βρει part-time δουλειά, να εξασφαλίσει μια στέγη, να σταθεί ψυχολογικά και να ξαναβρεί την ελπίδα του για το μέλλον», συνεχίζει. Αλλά και από τα απλά, καθημερινά περιστατικά βλέπεις την αλλαγή. Όταν οι διστακτικές κινήσεις γίνονται τολμηρές και ενθουσιώδεις, όταν οι σφιγμένες κοινωνικές επαφές γίνονται αβίαστες και χαμογελαστές, όταν ένα κέντρο δεν επικαλείται την αυθεντία αλλά επικοινωνεί, δικτυώνεται με άλλες υπηρεσίες και εξελίσσεται, όταν το «αναγκαίο» δεν δωρίζεται αλλά διεκδικείται και κερδίζεται, σίγουρα –σκέφτεσαι– είναι μια καλή αρχή.
Φωτογραφίες: © Studio Kominis/ActionAid.
Στο μεγαλύτερο μέρος, το έργο χρηματοδοτείται από δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και δευτερευόντως από δωρεές του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και του Ιδρύματος Vodafone, του ιδρύματος ΤΙΜΑ κ.α.
Πέτρας 93, Κολωνός, 215.555.7345 ,
Όλα τα προγράμματα και οι δράσεις προσφέρονται δωρεάν.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
