Τελειώνοντας το καινούργιο βιβλίο του Γιάννη Ευσταθιάδη νιώθεις πως μόλις βγήκες από μια θεατρική παράσταση με τριάντα αθηναϊκούς μονόλογους. Ή, ακόμη καλύτερα, νιώθεις πως βγήκες από ένα θέατρο της δεκαετίας του ’50 και θα πας να συναντήσεις τους φίλους σου στου Ζαχαράτου.
Η πρώτη εικόνα είναι συγκλονιστική: Μια μαία ακολουθώντας πιστά την παράκληση (ή μάλλον εντολή) της διευθύντριας της, ανεβαίνει στην ταράτσα της κλινικής Πολενάκη (στην οδό Φερών) κρατώντας στην αγκαλιά της ένα νεογέννητο για να του δείξει την πόλη (με έμφαση στο Πεδίο του Άρεως και τον λόφο του Στρέφη). Είναι κάτι που κάνει με κάθε βρέφος, τηρώντας ευλαβικά αυτόν τον παράξενο άγραφο κανόνα του μαιευτηρίου, χάρη στον οποίον πολλοί Αθηναίοι ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με την πόλη που τους έτυχε να ζήσουν. Βρισκόμαστε λίγο μετά τον πόλεμο και η Αθήνα φυσικά δεν είναι αυτή που είναι σήμερα. Είναι μια πόλη που αξίζει να τη νοσταλγήσεις, και αυτό κάνει ένα από τα παιδιά που γεννήθηκαν σε αυτή την κλινική, ο Γιάννης Ευσταθιάδης.
Κάνει όμως πολύ περισσότερα από αυτό. Υλοποιώντας μια εξαιρετική ιδέα δίνει τον λόγο σε 30 άλλα πρόσωπα, απολύτως υπαρκτά σε προηγούμενες δεκαετίες τα περισσότερα, αρκετά από αυτά γνωστά, κάποια πασίγνωστα. Τριάντα ονόματα, Τριάντα επαγγέλματα και ισάριθμες διαφορετικές οπτικές γωνίες της πόλης, γλαφυρότατα δοσμένες, με μια κοινή όμως συνισταμένη: Αυτοί οι μικροί μονόλογοι στις σελίδες του «Κλεινόν» είναι ειπωμένοι εκ των υστέρων, κάπου στο τώρα, έχοντας την επίγνωση της σημερινής εικόνας της πόλης. Οι 30 Αθηναίοι του Ευσταθιάδη, από τον Γεώργιο Παπανδρέου και την Αγγελική Χατζημιχάλη μέχρι τον Κώστα Λινοξυλάκη και τον Παναγιώτη, τον τροχονόμο της Ομόνοιας, έχουν την σοφία να μην αναλώνονται σε ανώφελα παράπονα και μνημόσυνα για τη χαμένη ομορφιά και τα περασμένα μεγαλεία.
Η δύναμη τους είναι πως υπήρξαν κομμάτι της, πως έπαιξαν πιάνο στην «Αθηναία», πως έφαγαν στην ταβέρνα του Σαΐτη, πως ανέβηκαν στη σκηνή του «Βερντέν», πως ζωγράφισαν τα νεοκλασικά, πως έγιναν οι «εθνικοί» μάγειρες ή σεισμολόγοι. Εδώ ο Μένης Κουμανταρέας συναντά σε μια καφετέρια της πλατείας Βικτωρίας τους ήρωες που έπλασε, η Μαρία Κάλλας επιστρέφει στο σπίτι της στην οδό Πατησίων και ο πιλοποιός Νίκος Ευσταθιάδης (πατέρας του συγγραφέα) υποδέχεται τις πελάτισσες του (γωνία Κολοκωτρώνη και Ρόμβης) και ονειρεύεται «μιαν Αθήνα γεμάτη ωραίες γυναίκες με καπέλο».
Όλοι μοιάζουν σα να κάνουν ένα διάλλειμα από τη σιωπή τους όχι για να μας θυμίσουν πως υπήρξαν αλλά για να μας χαρίσουν μια δική τους «φωτογραφία» της πόλης. Άλλη από χαμηλά, άλλη από ψηλά. Και αν νομίζετε πως όλες οι πόλεις είναι ίδιες από ψηλά, ακούστε την άποψη του πιλότου της Ολυμπιακής Παύλου Ιωαννίδη (του μόνου από τα 30 πρόσωπα που βρίσκεται εν ζωή): «Εγώ μπορώ να διακρίνω όχι μόνο την τάξη των κτισμάτων αλλά και την αρχιτεκτονική των συναισθημάτων, ανθρώπινες μορφές, φιλίες, έρωτες παλιούς και μνήμες». Από μια τέτοια πτήση προφανώς επέστρεψε μόλις ο Γιάννης Ευσταθιάδης.
Το «Κλεινόν, Μυθιστορίες για την Αθήνα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι
