Είναι τελικά κάθε ανάπλαση εξαρχής καταδικασμένη από αρχιτεκτονικής άποψης (για να θυμηθούμε και τον φίλο καθηγητή του κυρίου Τσούχλου που του άναβαν τα λαμπάκια με την αξιοποίηση) ή μήπως είμαστε δέσμιοι της γοητείας και της νοσταλγίας των ερειπίων; Αναζητώντας καλές πρακτικές στο εξωτερικό ως προς την ανακαίνιση αντίστοιχων κτιρίων εντάσσοντας νέες χρήσεις και εκσυγχρονίζοντάς τα ενεργειακά χωρίς να αλλοιώνεται ο χαρακτήρας τους, ο Αριστείδης Αντονάς μας ανέφερε παραδείγματα αρχιτεκτόνων όπως ο Arno Brandelhuber που θεωρεί θεμελιώδους σημασίας τη δημιουργία χαμηλού κόστους και υψηλής ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, συχνά αξιοποιώντας ήδη χτισμένα περιβάλλοντα, και το γραφείο των Anne Lacaton και Jean-Philippe Vassal που πήραν φέτος το Prizker Prize δουλεύοντας με τα ελάχιστα μέσα σε υφιστάμενα κτίσματα. Στην περίπτωση του Ωδείου, ο Αντονάς εντοπίζει το λάθος καταρχήν στο επιχείρημα ότι δήθεν το έργο δεν ολοκληρώθηκε πότε και οτι μπορούμε τώρα να το ολοκληρώσουμε κατά το πνεύμα του Ιωάννη Δεσποτόπουλου. Όπως μας λέει χαρακτηριστικά «Δεν υπάρχει τρόπος να ολοκληρωθεί κάτι στο πνεύμα του Δεσποτόπουλου. Αν το δεχτούμε αυτό πρέπει είτε να κάνουμε κάτι έξω από το πνεύμα του γιατί έχουν αλλάξει όλα από τότε και δεν ξέρουμε τι θα έκανε σημερα, είτε βέβαια θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε το πνεύμα, τη σιωπή του γιαπιου - ερειπίου και να του δώσουμε νέο νόημα όπως θα θέλαμε εμείς.
Υπάρχει κάτι που θυμάμαι από παλιά σε σχέση με το κτίριο. Ο Χατζιδάκις σε ένα τραπέζι έλεγε μια βραδιά και το θυμάμαι (ήμουν μικρός αλλά μου είχε κάνει εντύπωση) ότι ο Δεσποτόπουλος έκανε ένα ωραίο κτίριο αλλά δεν έχει λάβει υπόψη του τα δεδομένα 1. του ήχου 2. των ορχηστρών. Δεν ξέρω καθόλου αν είχε δίκιο αλλά θυμάμαι να περιγράφει γλαφυρά τις επισκέψεις Καραμανλή όπου ο Χατζιδάκις ήταν επίσης παρών στις ξεναγήσεις και ότι εκεί ο Δεσποτόπουλος είχε πει ψέματα ότι έλαβε υπόψη όλα τα σχόλια Χατζιδάκι και τα ενσωμάτωσε ενώ δεν το είχε κάνει καθόλου. Θέλω να πω ότι το κτίριο είναι δύσκολο μουσικά. Πάνω στην ιδέα βελτίωσης του ήχου γίνονται τα εκτρώματα. Γενικά χρειάζονται αυτά τα διπλά πετάσματα που για τον ήχο είναι καλύτερα να είναι καμπύλα. Οπότε εκεί πρέπει να δεχθούμε ότι δεν θα πάμε για τον τέλειο ήχο αλλά πρωτίστως για μια καλή αποκατάσταση. Ο τέλειος ήχος οδηγεί σε στρεβλή μορφολογηση. Κάθε επέμβαση είναι ανάπλαση. Η ιδέα "κατά το πνεύμα του αρχιτέκτονα" δεν παίζει. Οπότε δικαιολογείται να κάνει καθένας την ερμηνεία του. Μπορεί να μη μας αρέσει το στιλ Παπαγιάννη αλλά δεν έχουμε πολλά επιχειρήματα. Εγώ νομίζω καλύτερα να έμενε αφτιαχτο και χρήσιμο με τρόπο εναλλακτικό όπως πχ. το αμφιθέατρο της documenta. Να γίνει μια ένταξη στην ιστορία του άφτιαχτου, όπως ήταν το παλιό ΕΜΣΤ επίσης. Να μείνει εν λειτουργία ερείπιο με διακριτική αύξηση των εγκαταστάσεων που θα διευκολύνουν χωρίς καθαυτό ανάπλαση. Αλλά νομίζω η άποψη αυτή δεν έχει τρόπο να περάσει.»
Δέσποινα Ζευκιλή - [email protected]
