Δύο ενδιαφέρουσες βραδιές μουσικής δωματίου στο τέλος της περιόδου ήλθαν να θυμίσουν πόσο δραστικά έχει μειωθεί ο αριθμός τους σε εποχές κρίσης. Ελάχιστα ξένα εξειδικευμένα σύνολα επισκέπτονται πλέον τη χώρα μας, ενώ και το είδος δεν φαίνεται να ελκύει -ως θα ώφειλε- τους Έλληνες μουσικούς. Παρότι οι βιοποριστικές δυσκολίες τους σίγουρα δεν αντιμετωπίζονται με τη διακονία της μουσικής δωματίου, η σημασία της για την καλλιτεχνική εξέλιξη και ολοκλήρωσή τους δεν μπορεί να αγνοείται. Κατόπιν τούτων, δεν είναι τυχαίο ότι αμφότερες οι συναυλίες δόθηκαν στο Ωδείο Αθηνών (στην «Αίθουσα Άρης Γαρουφαλής»), έστω και εάν η δεύτερη ήταν -ευπρόσδεκτα- ενταγμένη στο πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών.
Στις 9/5, μία από τις ικανότερες και πλέον δραστήριες -τόσο σολιστικά όσο και στη μουσική δωματίου- πιανίστριες μας, η Λευκή Καρποδίνη, παρουσίασε μαζί με το εξαίρετο σουηδικό κουαρτέτο εγχόρδων «Στένχαμμαρ» και τον Καναδοσουηδό τσελίστα Έρικ Ουίλλιαμς, ένα πρόγραμμα με ρομαντικά έργα Σούμαν και σχετικά αγνώστων Σουηδών συνθετών. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Σουηδικής Πρεσβείας στην Αθήνα.
Τα δύο μέρη της βραδιάς άνοιξαν με σύντομες συνθέσεις για βιολοντσέλο και πιάνο, που απέδωσαν ο τσελίστας του κουαρτέτου Ματς Όλοφσον και η Καρποδίνη: τα σπονδυλωτά (και αρχικά γραμμένα για κλαρινέτο/πιάνο) «Φανταστικά κομμάτια» έργο 73 του Σούμαν και το «Νυχτερινό» έργο 54 του Σουηδού Χέννινγκ Μάνκελ (1868-1930). Υπό την ακριβή συνοδεία της Καρποδίνη, ο Όλοφσον τα απέδωσε εξαιρετικά, με παίξιμο που αξιοποίησε τον ωραίο, μαλακό ήχο του, πλαστικότητα φραστικής και αφηγηματική ρευστότητα. Οι αναγνώσεις διέθεταν παλμό αλλά και μία συγκινησιακή νηφαλιότητα που φάνηκε ν’αναδεικνύει εντελέστερα το ιμπρεσιονιστικών αποχρώσεων «Νυχτερινό» απ’ό,τι τον πληθωρικό λυρισμό και την ποιητική των σουμανικών κομματιών.
Ευχάριστα εξέπληξε η ακρόαση του «Πιάνο Τρίο αρ. 2» της Σουηδής Ελφρίντα Αντρέ (1841-1929), έργου που δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από άλλα πολύ διασημότερά του. Η αρτιότητα και ισορροπία της ρομαντικής γραφής με την δεδομένη έμπνευση από την κυρίαρχη κεντροευρωπαϊκή παράδοση (κυρίως από τον Σούμαν), η ευρηματική αξιοποίηση των φωνών των τριών οργάνων, ο μελωδικός λυρισμός πρόδιδαν το σαφές ταλέντο μιας συνθέτριας που ξεχώρισε -όσο ήταν φυσικά δυνατό για μια γυναίκα εκείνες τις εποχές- στη μουσική ζωή της χώρας της. Η εκτέλεση των Περ Όμαν (βιολί), Ουίλλιαμς (τσέλο) και Καρποδίνη διέθετε και την αναγκαία ορμή, και ευγένεια συναισθήματος και ισότιμο διάλογο μεγάλης εκφραστικότητας.
Οι ίδιοι μουσικοί, με την προσθήκη του βιολίστα του κουαρτέτου «Στένχαμμαρ» Τόνυ Μπάουερ, αναμετρήθηκαν με το απαιτητικό «Κουαρτέτο για πιάνο, βιολί, βιόλα και τσέλο» του Σούμαν, με το οποίο ολοκληρώθηκε η συναυλία. Του και εδώ αφηγηματικά γλαφυρού, γεμάτου ένταση διαλόγου ηγήθηκε το ρυθμικά στιβαρό, υψηλής συγκέντρωσης παίξιμο της Καρποδίνη. Φυσικότητα απόδοσης των εναλλαγών διαθέσεων μεταξύ των τεσσάρων μερών και καλή προβολή της δύσκολης αρχιτεκτονικής συνοδεύθηκαν, εν προκειμένω, από επαρκέστατη ανάδειξη του πολυφωνικού πλούτου του έργου 47, άλλο ένα δείγμα της καλής χημείας μεταξύ των ερμηνευτών…
Μία συνολικά έξοχη βραδιά, που αποτέλεσε ίσως την κορυφαία συναυλία μουσικής δωματίου της περασμένης πια σεζόν λόγω του ερεθιστικού, μακράν της πεπατημένης προγράμματος και της ποιότητας συντελεστών και ερμηνειών!
Χωρίς να φθάσουν στα ίδια υψηλά επίπεδα απόδοσης με τους εμπειρότερους συναδέλφους τους, 26 νέοι Έλληνες σολίστ -στην πλειονότητά τους γεννημένοι μεταξύ των ετών 1990-2000!- έδειξαν, σχεδόν δύο μήνες αργότερα, ότι υπάρχει ακόμη ελπίδα και προοπτική για τη μουσική δωματίου στη χώρα μας! Όλοι τους συμμετείχαν σ’ένα «Αφιέρωμα στον Ντεμπυσσύ» που φιλοξενήθηκε επί τετραήμερο (3-6/7) στην ίδια αίθουσα (η ακουστική της οποίας παραμένει δυστυχώς, παρά την πρόσφατη ανακαίνιση, προβληματική). Συνδιοργανωμένο από το Φεστιβάλ Αθηνών, το Ωδείο Αθηνών και την ΕΡΤ, το πλουσιότατο αφιέρωμα κάλυψε τεράστιο μέρος της μουσικής δωματίου του μεγάλου Γάλλου συνθέτη, αλλά όχι το μοναδικό «Κουαρτέτο εγχόρδων» του.
Η τρίτη βραδιά που παρακολουθήσαμε (στις 5/7) άνοιξε με επιτυχημένες ερμηνείες πιανιστικών κομματιών του Ντεμπυσσύ από τον Γρηγόρη Ιωάννου. Μετά από μία τρυφερή «Ονειροπόληση», ο μόλις 23χρονος σολίστ εντυπωσίασε στην επιλογή 7 «Πρελουδίων» (από τα 2 τεύχη): διαφάνεια άρθρωσης και φραζαρίσματος, εκλεπτύνσεις ήχου και δυναμικής, σαφείς αφηγηματικές αρετές δικαίωσαν ιδανικά την ατμοσφαιρική διάσταση των κομματιών αυτών, που αποτελούν επιτομή του μουσικού ιμπρεσιονισμού. Η (δεξιο)τεχνική άνεση και η φαντασία του πιανίστα αξιοποιήθηκαν δεόντως στην 6η Σπουδή (για οκτώ δάχτυλα) και το «Χαρούμενο νησί».
Εξίσου εντυπωσιακά ολοκληρώθηκε η συναυλία με έργα για φλάουτο και διάφορους συνδυασμούς οργάνων. Εδώ έλαμψε το ξεχωριστό ταλέντο και η μουσικότητα του 21χρονου Στάθη Καραπάνου, α’ φλάουτου της ΚΟΑ. Αρχικά, ακούσθηκαν τα «Τραγούδια της Βιλιτώς» στην εκδοχή τους για φλάουτο/πιάνο. Συνοδευόμενος προσεκτικά από τον πιανίστα Αναστάση Ζαφειρόπουλο, ο Καραπάνος ανέδειξε με αιθέριο, πτητικό ήχο ασύλληπτης ομορφιάς όλην την αισθαντικότητα και τις συναισθηματικές διαθέσεις του έργου. Η απίστευτη για την ηλικία του τεχνική και εκφραστική δεινότητα υπηρέτησε άρτια και το μέρος του φλάουτου στη διόλου εύκολη και σπάνια παιζόμενη «Σονάτα για φλάουτο, βιόλα και άρπα». Χωρίς να βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος, ο εσωστρεφής βιολίστας Στέλιος Παπαναστάσης και η δυναμική αρπίστρια Ερσίλια Μικρού υπήρξαν άξιοι συνοδοιπόροι. Η εκτέλεση υπηρέτησε σε γενικές γραμμές την ποιητικότητα της γραφής, αλλά σαφέστερος ρυθμικός παλμός θα φώτιζε καλύτερα και τον μοντερνισμό της!
Εμβόλιμα, η σοπράνο Ειρήνη Μπιλίνη-Μωραΐτη ερμήνευσε 7 τραγούδια του Ντεμπυσσύ αλλά και ένα του Σατί (αφιερωμένο στον τιμώμενο συνθέτη), συνοδευόμενη στο πιάνο από την Νεφέλη Μούσουρα. Αμφότερες οι νεαρές καλλιτέχνιδες έχουν ήδη αφήσει έγκυρο στίγμα στη μουσική μας ζωή: η εγκατεστημένη στο εξωτερικό Μούσουρα με αρκετά ωραία ρεσιτάλ, η Μπιλίνη-Μωραΐτη με αξιόλογες συμπράξεις με τα κορυφαία σύνολα παλαιάς μουσικής του τόπου.
Οι σωστού ύφους και αισθητικής ερμηνείες ήσαν οπωσδήποτε φροντισμένες, παρότι η ευαισθησία της τραγουδίστριας δεν συμβάδιζε πάντοτε με τη μεγαλύτερη εκφραστική εξωστρέφεια της πιανίστριας. Η απόδοση των γαλλικών στίχων ήταν μεν ακριβής αλλά όχι απόλυτα καθαρή, με αποτέλεσμα η τόσο κρίσιμη νοηματοδότηση του λόγου να ηχεί ατελής…
Όλες οι βραδιές αναμεταδόθηκαν απευθείας, ραδιοφωνικά και διαδικτυακά, από το 3ο Πρόγραμμα της ΕΡΤ. Η πολύτιμη αυτή πολιτιστική προσφορά θα διευκόλυνε σίγουρα τη γνωριμία των φιλόμουσων ακροατών με την εκλεκτή νέα γενιά Ελλήνων μουσικών. Όμως, το γεγονός ότι κάθε συναυλία, κάθε έργο και κάθε σολίστ προλογιζόταν και παρουσιαζόταν από τον γνωστό πιανίστα/παραγωγό Διονύση Μαλλούχο ζωντανά (και …εντός αιθούσης) είχε ως αποτέλεσμα την υπέρμετρη καθυστέρηση της χρονικής διάρκειας κάθε προγράμματος και την εξάντληση -δεδομένης και της αφόρητης υγρασίας εκείνων των ημερών- του ακροατηρίου της «Αίθουσας Άρης Γαρουφαλής»!
