Στο εξωτερικό η στρατιωτική σάτιρα έχει βρει έναν διαχρονικό σύμμαχο στο σινεμά, με τον ήχο από τις σφαίρες να σκεπάζει το γέλιο που προκαλεί μια σκηνή από το «S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα» (1964, Στάνλεϊ Κιούμπρικ), το «M.A.S.H.» (1970, Ρόμπερτ Όλτμαν) ή πιο πρόσφατα την «Τροπική Καταιγίδα» (2008, Μπεν Στίλερ).
Στην Ελλάδα όμως οι στρατιωτικές κωμωδίες ουδέποτε ευδοκίμησαν ως είδος, παρά το τρομερά επιτυχημένο εμπορικά και καλλιτεχνικά φιλμ-ορόσημο του Νίκου Περάκη «Λούφα και Παραλλαγή» (1984). Προηγουμένως οι λιγοστές απόπειρες απεικόνιζαν το στρατό με μεγάλη γραφικότητα, χαρακτηριστικά παραδείγματα η πρώτη έγχρωμη ταινία της Φίνος Φιλμς «Η Αλίκη στο Ναυτικό» (Αλέκος Σακελλάριος, 1961) αλλά και –λίγο αργότερα– το «Ραντεβού στον Αέρα» (Γιάννης Δαλιανίδης, 1966). Βέβαια εδώ, για το cult της υπόθεσης, μπορείτε να προσθέσετε και τις ταινίες του παραγωγού Τζέιμς Πάρις, όπως το αξεπέραστο «Όχι» (Ντίμης Δαδήρας, 1969), με την αλησμόνητη σκηνή στην οποία ο Κώστας Πρέκας ουρλιάζει «ελάτε να τα πάρετε» και ρίχνει ριπές με το πολυβόλο του...
Γι’ αυτήν την έλλειψη όμως δεν έχει αποκλειστική ευθύνη το ελληνικό σινεμά. Μιλάμε για τη δεκαετία του 1950, μια εποχή κατά την οποία, εκτός από το γενικότερο ψυχροπολεμικό κλίμα, κανείς στη χώρα μας δεν μπορούσε να αστειευτεί «σοβαρά» με τις ένοπλες δυνάμεις, πράγμα που απαγορεύτηκε διά ροπάλου μετά την 21η Απριλίου 1967 και την εγκαθίδρυση της δικτατορίας. Ειδικά τότε ο λογοκριτικός μηχανισμός του καθεστώτος δούλευε ασταμάτητα, κάνοντας αδύνατο να γυριστεί οποιοδήποτε φιλμ δεν απεικόνιζε τον ελληνικό στρατό με «πατριωτικά» αισθήματα.
Από τη Μεταπολίτευση και μέχρι σήμερα, οι σκηνοθέτες παρουσιάζουν μια δυσκολία με το είδος· εξαίρεση αποτελούν οι «Γενναίοι της Σαμοθράκης» (Σταμάτης Τσαρουχάς, 2003), η άτυπη συνέχειά τους «Ηθικόν Ακμαιότατον» (Σταμάτης Τσαρουχάς, 2005), τα σίκουελ της «Λούφας...» (2005, 2011) και το spin off «Αϊ Φορ, Λούφα και Απαλλαγή» (Βασίλης Κατσίκης, 2008). Αυτά έρχεται να αλλάξει σήμερα ο τηλεοπτικά έμπειρος σκηνοθέτης Πιέρρος Ανδρακάκος («Ταμάμ», «Οι βασιλιάδες») με την πρώτη του κινηματογραφική δουλειά «Αιγαίο SOS».
Ένα νησί απ’ το πουθενά
Μέσα στην καλοκαιρινή τουριστική περίοδο, κι ενώ οι ταξιδιώτες οργώνουν τα νησιά του Αιγαίου κάνοντας βουτιές στα καταγάλανα νερά, οι πολεμικές φρεγάτες του ελληνικού και του τούρκικου ναυτικού βρίσκονται σε εγρήγορση. Το αιφνίδιο ξέσπασμα ενός σεισμού πολλών Ρίχτερ φέρνει στην επιφάνεια μια βραχονησίδα, η οποία αναδύεται μεταξύ Ρόδου και τουρκικών παραλίων. Τα στρατεύματα των δύο χωρών καταφθάνουν στο σημείο για να καταλάβουν το νησί και να καρφώσουν τη σημαία τους στο έδαφός του, όπου βρίσκουν ένα ρήγμα που δημιουργεί φυσικό σύνορο ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η μεταξύ τους αναγκαστική συναναστροφή οδηγεί σε αστείες παρεξηγήσεις που χαλαρώνουν μεν τη μεταξύ τους τεταμένη ατμόσφαιρα, οδηγούν δε σε αναπάντεχες περιπέτειες. Το σενάριο συνυπογράφουν οι Δημήτρης Μαρούδης, Γιάννης και Μαργαρίτης Παπαδόπουλος, οι οποίοι ζήτησαν από τον Πιέρρο Ανδρακάκο να καθίσει στη σκηνοθετική καρέκλα.
Και μπορεί ο ίδιος να μην είναι ακριβώς «πρωτάρης» στο σινεμά, καθώς έχει εργαστεί στο παρελθόν σε μεγάλες διεθνείς παραγωγές όπως το «Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι» (Τζον Μάντεν, 2001), σε κάθε περίπτωση όμως μια στρατιωτική κωμωδία δεν ήταν αυτό που είχε στο μυαλό του για το κινηματογραφικό του ντεμπούτο. «Ξεκίνησε σαν στρατιωτική κωμωδία, αλλά οι πρόβες και το σενάριο μας οδήγησαν σε μια κωμωδία δράσης, με έντονα στοιχεία σουρεαλισμού, όπως και η εποχή που ζούμε. Διαβάζοντας το σενάριο, κατάλαβα ότι έχω να κάνω με μια πολύ δυνατή κι επίκαιρη ιδέα. Μια ταινία δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως να σε κάνει να σκεφτείς και να προβληματιστείς», δηλώνει.
Πώς όμως το δυσοίωνο θέμα της ταινίας, το οποίο αφορά την αντιπαράθεση δύο χωρών για την επικράτησή τους σε μια βραχονησίδα, ελαφραίνει από το χιούμορ και την ανάλαφρη ατμόσφαιρα; Την εικόνα συμπληρώνει ο παραγωγός Κώστας Λαμπρόπουλος: «Στόχος μας ήταν η δημιουργία μιας ταινίας με ένα “ηχηρό” αντιπολεμικό μήνυμα σε ένα αριστοφανικό πλαίσιο».
Στρατολόγηση ερμηνευτικού πυροβολικού
Ένα πολυάριθμο διεθνές καστ έχει συγκεντρωθεί για να φέρει εις πέρας την «πολεμική εκστρατεία» του «Αιγαίο SOS». Πρωταγωνιστής ο Θοδωρής Αθερίδης στον ρόλο του Κλεάνθη, ενός σκληροτράχηλου βετεράνου αρχηγού της Ομάδας Υπόγειων Καταδρομών. Ο διάσημος ηθοποιός, έχοντας συνεργαστεί στο παρελθόν με τον Ανδρακάκο, δεν χρειάστηκε πολλά για να πειστεί να παίξει στην ταινία: «Ο Πιέρρος είναι ένα παιδί πολύ ταλαντούχο, με φοβερή αισθητική κι έχει την ικανότητα να βρίσκει λύσεις όταν ο χρόνος πιέζει».
Στην ομάδα του βρίσκουμε επίσης τον Πάνο Βλάχο, ο οποίος μάλιστα ήρθε από τις ΗΠΑ ειδικά για να συμμετάσχει στην ταινία και να υποδυθεί έναν ελαφρόμυαλο Καρδιτσιώτη, ο οποίος δεν φημίζεται για την εξυπνάδα του, αλλά για την εμμονή του με την Ελένη Φουρέιρα! Σημειώστε δε ότι η τραγουδίστρια κρατά έναν τόσο μικρό ρόλο στην ταινία όσο χρειάζεται για να αποπροσανατολιστεί ο χαρακτήρας του Πάνου Βλάχου. Την ομάδα συμπληρώνουν οι Ευαγγελία Συριοπούλου, Μιχάλης Λεβεντογιάννης, Νίνα Σανικάρ, Κατερίνα Βασιλεία και Ζερόμ Καλουτά. Ο τελευταίος δε ενσαρκώνει τον φανατικό ΠΑΟΚτζή Κυριάκο Τσιμπάμπο, ο οποίος κατάγεται από τη Νιγηρία και, χάρη στην ψυχραιμία του, θα διατηρηθεί η ειρήνη στη βραχονησίδα.
Το πραγματικό πεδίο μάχης
Για να γυριστεί μια ταινία πάνω σε ένα απομονωμένο νησί, πρέπει πρώτα αυτό να βρεθεί! Οι συντελεστές του «Αιγαίο SOS» εντόπισαν ακριβώς αυτό που ήθελαν στο νησί Μετώπη του Σαρωνικού, όπου ένα 50μελές συνεργείο δούλεψε ασταμάτητα επί σαράντα ημέρες. Όπως περιγράφει ο ίδιος ο Ανδρακάκος: «Όλοι οι ηθοποιοί ένιωσαν πώς θα ήταν αν βρίσκονταν πραγματικά αποκλεισμένοι σε ένα νησάκι και το είχαν αυτό στο μυαλό τους καθ’ όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων». Ο σκηνοθέτης μάλιστα τους προέτρεψε να αυτοσχεδιάσουν, με πολλά από τα περιστατικά της ταινίας να μην έχουν γραφτεί εκ των προτέρων στο σενάριο... «Είναι ευτυχία να έχεις ηθοποιούς που παίρνουν πρωτοβουλίες, διότι έτσι εμπλουτίζονται οι σκηνές με νέα στοιχεία, γεγονός που μου αρέσει πολύ». Εκείνα που έμειναν όμως συνθέτουν μια μοντέρνα κωμωδία, η οποία δίνει νέες διαστάσεις στο ελληνικό εμπορικό σινεμά.
«Λούφα και Παραλλαγή», η απόλυτη στρατιωτική κωμωδία
Δέκα χρόνια μετά το τέλος της Χούντας ο Νίκος Περάκης αποφασίζει να γυρίσει μια ταινία αφιερωμένη στη στρατιωτική του θητεία, την οποία έκανε μέσα στην Επταετία. Κάπως έτσι γεννήθηκε η «Λούφα και Παραλλαγή», μια αυθεντική στρατιωτική κωμωδία η οποία είχε τέτοιον αντίκτυπο στο κοινό, ώστε να ψηφιστεί από τους αναγνώστες του «α» το 2016 ως η καλύτερη ελληνική ταινία των τελευταίων σαράντα ετών. Υπολογίστε σε αυτό το γεγονός πως όταν κυκλοφόρησε, την παρακολούθησαν –μόνο στα αθηναϊκά σινεμά– σχεδόν πεντακόσιοι χιλιάδες θεατές, ενώ απέσπασε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1984).
Η υπόθεσή της είναι απλή: μια παρέα φαντάρων υπηρετεί τη θητεία της στην τηλεόραση των Ενόπλων Δυνάμεων, με τα όσα κωμικοτραγικά βιώνουν να αποκαλύπτουν το γραφικό αλλά και αδίστακτο πρόσωπο της δικτατορίας. Μέσω του πανέξυπνου πολιτικού χιούμορ της η «Λούφα» κατάφερε να δημιουργήσει μια ολοζώντανη εικόνα της σκοτεινής αυτής περιόδου. Η διαχρονικότητά της επιτεύχθηκε χάρη στο ανεπιτήδευτο ύφος και στη γνήσια λαϊκότητα, ενώ οι ατάκες της άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ελληνική ποπ κουλτούρα. Πράγμα που επιχείρησε να επαναλάβει ο Περάκης άλλες δύο φορές με τα σίκουελ «Σειρήνες στο Αιγαίο» (2005) και «Σειρήνες στη Στεριά» (2011), ενώ έγινε το μοναδικό κωμικό franchise που απέκτησε spin off με το «Αϊ Φορ, Λούφα και Απαλλαγή» (Βασίλης Κατσίκης, 2008).
Περισσότερες πληροφορίες
Αιγαίο SOS
Όταν, ύστερα από ένα σεισμό, μια βραχονησίδα αναδύεται στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ρόδου και τουρκικών παραλίων, μια ομάδα Ελλήνων κομάντο και άκαπνων ναυτών αποβιβάζεται επάνω της, ενώ ο πολεμικός πυρετός γύρω τους ανεβαίνει κατακόρυφα.
