Δεν κατάφερα να δω επιτόπου τη βραβευμένη μικρού μήκους ταινία του Κρίστιαν Ζέτερμπεργκ στη δωρεάν προβολή που οργάνωσε το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς και η Συμμαχία των Φύλων την Τρίτη 6 Ιουνίου στο Ρομάντσο καθότι βρήκα την αίθουσα ασφυκτικά γεμάτη από κοινό όλων των ηλικιών, μεταξύ των οποίων και αρκετοί γονείς με παιδιά, αλλά και εκπρόσωποι φορέων όπως ο Συνήγορος του Πολίτη και ο τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης (η ταινία μόλις ανέβηκε, πάντως, στο "Cinobo"). Η ουσιαστική συζήτηση που ακολούθησε, όμως, μετά έκανε σαφή τον τρόπο με τον οποίο μια βραβευμένη και αξιολογημένη, σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ως κατάλληλη για εκπαιδευτικό υλικό ταινία έγινε εργαλείο στα χέρια των σκανδαλοθηρικών μέσων και των συντηρητικών και ακροδεξιών ρητορικών με στόχο την πρόκληση ηθικού πανικού.
Βλέποντας την ταινία επιβεβαιώνεις ότι πρόκειται για μια τρυφερή και διεισδυτική μες στην απλότητά της εξερεύνηση της φιλίας και των ορίων της, αλλά και των παιδικών, γονεϊκών και προπονητικών στερεοτύπων που ειδικότερα αν γνωρίζεις τον μετέπειτα "σάλο" που προκάλεσε σε μια μερίδα των media, τη στοχοποίηση της δασκάλας και τη σιγή του Υπουργείου Παιδείας και της πολιτείας, το πιθανότερο είναι να πεις "καλά γι αυτό έγινε όλη αυτή η συζήτηση;”. Τείνεις, έτσι, να βιαστείς να αλλάξεις σελίδα, θεωρώντας ότι οι αντιδράσεις αφορούν για άλλη μια φορά ακροδεξιές και συντηρητικές γραφικότητες. Παρακολουθώντας όμως τη συζήτηση "Σχολείο, φύλο και νεοσυντηρητισμός” αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό ακριβώς δεν πρέπει να κάνεις καθώς όπως επεσήμαναν οι ομιλητές η νέα ρητορική της ακροδεξιάς κάθε άλλα παρά γραφική είναι, ανοίγει επικίνδυνες συζητήσεις σχετικά με τη λογοκρισία και την έννοια της ελευθερίας και των δικαιωμάτων που συνδέονται με οπισθοδρομικές και ανελεύθερες πολιτικές διεθνώς και στην περίπτωση του σχολείου αφήνει έκθετους και ευάλωτους τους εκπαιδευτικούς και κάνει πιο αναγκαία από ποτέ την εισαγωγή θεματικών έμφυλης ισότητας, συμπερίληψης και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία.
Όποιος μεγαλώνει παιδί στην εποχή μας βιώνει καθημερινά διαφορετικά τραύματα που μπορεί να υποστεί, τα οποία δύσκολα μπορείς να βάλεις στη ζυγαριά και να αποφασίσεις ποιά από αυτά μπορείς και πρέπει να προστατεύσεις. Το σίγουρο είναι ότι η κοινωνία μας απέχει πολύ από το να είναι συμπεριληπτική και ο ρόλος του σχολείου είναι να προάγει τη δικαιοσύνη, τον σεβασμό και την ανεκτικότητα, πέρα από τις προσωπικές απόψεις κάθε οικογένειας και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ευάλωτα παιδιά που λόγω "διαφορετικότητας", όπως συνηθίζαμε να λέμε, είναι τα πιο επιρρεπή στην περιθωριοποίηση και τον εκφοβισμό με καταστροφικά συχνά αποτελέσματα.
Η σχολική εμπειρία από τα προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης
Στο πλαίσιο της συζήτησης, ο Χάρης Παπαδόπουλος, πρώην σχολικός σύμβουλος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέλος της παιδαγωγικής ομάδας "Σκασιαρχείο" που και μέσα από το ομώνυμο έντυπο προωθεί το διάλογο για ένα προοδευτικό σχολείο, μοιράστηκε μαζί μας εμπειρίες του από τα χρόνια δουλειάς στη διαμόρφωση επιμορφωτικών προγραμμάτων για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σε δημόσια σχολεία της Αθήνας που δείχνουν ότι όταν γίνει η κατάλληλη προετοιμασία σε εκπαιδευτικούς, γονείς και παιδιά η διαδικασία κυλά συνήθως απρόσκοπτα με τους γονείς να ζητούν στη συντριπτική πλειοψηφία τους τη σωστή ενημέρωση των παιδιών τους. "Στις περισσότερες περιπτώσεις των προγραμμάτων τα οποία συντόνισα σε "λαϊκές” γειτονιές της Αθήνας φάνηκε ότι όταν είχε προηγηθεί η σωστή ενημέρωση υπήρχε σχεδόν απόλυτη ομοφωνία από τους γονείς ως προς τα θέματα συζήτησης με τα παιδιά, κάτι που δείχνει ότι τα πράγματα στη μέση ελληνική οικογένεια έχουν εξελιχθεί” είπε χαρακτηριστικά.
Διαφορετικά, όπως έκανε σαφές, ακόμη και παιδικά παιχνίδια στις τουαλέτες σε παιδιά δημοτικού μπορεί να προκαλέσουν εύκολα των πανικό των γονιών αν δεν τοποθετηθούν στη σωστή βάση. Θυμίζοντάς μας, ότι τα παιδιά που έχουν συνήθως τα πιο τραυματικά βιώματα είναι τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά, με τις εμπειρίες των οποίων έχουν έρθει σε επαφή στη διαδικασία της δημιουργίας των προγραμμάτων αυτών, μέσω οργανώσεων νέων όπως η Color Youth. Ο Παπαδόπουλος επεσήμανε τη σημασία να αναπτυχθεί το κατάλληλο πρόγραμμα από το Υπουργείο Παιδείας γιατί παρότι έχει γίνει ένα πρώτο θετικό βήμα με τη δημιουργία πλαισίου για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων όσο δεν δίνονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις πώς και τι διδάσκεται οι εκπαιδευτικοί είτε μπορεί να μην έχουν τα κατάλληλα εργαλεία είτε να τείνουν να επιλέξουν την οδό του "ου μπλέξεις” και να αποφεύγουν να ασχοληθούν επί της ουσίας με το ζήτημα.
"Τι μάθημα πήραν τελικά τα παιδιά με τη διαπόμπευση της δασκάλας τους;"
Από τις παρεμβάσεις, άλλωστε, των εκπαιδευτικών που βρίσκονταν στην αίθουσα, ήταν σαφής ο φόβος και η ευαλωτότητα στην οποία βρίσκεται η κοινότητα, ειδικότερα και μετά από τη στάση απέναντι στην εκπαιδευτικό στο συγκεκριμένο γεγονός.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός, διευθυντής του Σημείου, ο οποίος πήρε τον λόγο μετά την εισαγωγή στην προβληματική της συζήτησης από την Ιωάννα Μεϊτάνη, συντονίστρια του Σημείου, μίλησε για τη διάχυση των ιδεών της alt-right με τον μανδύα της "προστασίας" της προσωπικότητας των παιδιών. Μας κάλεσε να σκεφτούμε τι μάθημα πήραν τελικά τα παιδιά με τη διαπόμπευση της δασκάλας τους και το κατά πόσο κλονίστηκε η εμπιστοσύνη τους απέναντι στο σχολείο. Μοιραζόμενος την εμπειρία του από παιδιά που έχουν βρει ευεργετική τη συζήτηση στην τάξη "δύσκολων” θεμάτων που βιώνουν κι αυτά στο σπίτι τους, αλλά και αναφερόμενος στην απαγόρευση των σπουδών φύλου σε ανελεύθερες χώρες, τη σύνδεσή τους με θεωρίες συνωμοσίας και σε νόμους όπως το "Don’t Say Gay” στα σχολεία της Φλόριντα, τόνισε ότι είναι σημαντικό να καταλάβουμε ποιά είναι η βάση του φόβου που εκπροσωπούν για την ακροδεξιά ζητήματα όπως η σεξουαλική αγωγή και πώς αυτά σχετίζονται με τον δομικό σεξισμό της κοινωνίας επισημαίνοντας ότι η ρητορική της πρώτης δεν είναι πλέον γραφική αλλά χρησιμοποιεί σύγχρονα εργαλεία και αξίζει να της δώσουμε τη σημασία που πρέπει. Επεσήμανε εύστοχα ότι είναι επικίνδυνο να ανοίξει η συζήτηση για "a la carte σχολείο” βάσει των προτιμήσεων των γονιών θυμίζοντας ότι τα επιχειρήματα κατά της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στηρίζονται, παραδόξως, συνήθως σε έννοιες όπως η προσωπική ελευθερία και τα δικαιώματα.
Για τον κίνδυνο που σηματοδοτεί για ορισμένους θεσμούς - θεματοφύλακες της παραδοσιακής αρρενωπότητας και της οπαδικότητας η "εκθήλυνση” της και η αποδεύσμευσή της από την πατριαρχία μίλησε ο ο Βαγγέλης Κοσμάτος, ψυχολόγος, υπεύθυνος επιστημονικού έργου Συμμαχίας των Φύλων, ενώ η δημοσιογράφος Ναταλί Χατζηαντωνίου, ανέλυσε τον συνονισμένο τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε το συγκεκριμένο αφήγημα φόβου και ο πανικός στα media για να φτάσουμε να μιλάμε για παιδικό πορνό και ομοφυλοφιλία, μια υπόθεση που καταρρίπτεται πλήρως βλέποντας την ταινία.
Σχολεία και κινηματογράφος
Ο ρόλος της τέχνης και του κινηματογράφου στα σχολεία, ιδιαίτερα μέσα στο τρέχον πλαίσιο όπου τα καλλιτεχνικά μαθήματα έχουν υποβαθμιστεί σε ώρες διδασκαλίας απασχόλησε το πάνελ. Ο Παντελής Παντελόγλου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους στάθηκε, αρχικά, στη διαδικασία μέσα από την οποία επέλεξε η εκπαιδευτικός την ταινία "Αγόρια στο ντους", μέσα δηλαδή από μια πλατφόρμα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, χορηγούμενη από το ΕΣΠΑ, στην οποία ο διευθυντής ή η διευθύντρια κάθε σχολείου πρέπει να εγγραφεί, όπως και ο/η κάθε εκπαιδευτικός και στη θεσμική και εκπαιδευτική διαδικασία που έχει προηγηθεί για να επιλεχθούν αντίστοιχες ταινίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πράγμα που έκανε ακόμη πιο εκκωφαντική την αδυναμία παρέμβασης της πολιτείας στη συγκεκριμένη υπόθεση.
Λίγο πριν ολοκληρώσω το συγκεκριμένο κείμενο έλαβα στο e-mail μου δύο διαφορετικές προσκλήσεις σχετικές με προγράμματα συμπερίληψης στην εκπαίδευση, μία που αφορά έναρξη του εκπαιδευτικού προγράμματος "Συμπερίληψη στην Τάξη και στην Πράξη" που ανακοινώνει το Παιδικό & Εφηβικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας και απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση στους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης γενικής και ειδικής αγωγής να δηλώσουν συμμετοχή και μία για το Ευρωπαϊκό συμπόσιο για τη συμπεριληπτικότητα στα σχολεία που διοργανώνει το Ινστιτούτο Γκαίτε την Παρασκευή 9 Ιουνίου. Οι προθέσεις, η τεχνογνωσία και πιθανότητα οι μέθοδοι χρηματοδότησης υπάρχουν, χρειάζεται όμως συγκεκριμένο σχέδιο και πολιτική βούληση για να αποδώσουν καρπούς και να εξασφαλίσουν την κοινωνική συνοχή.
Το σίγουρο είναι ότι τα "Αγόρια στο ντους", "η πολυβραβευμένη ταινία μικρού μήκους από τη Σουηδία που έγινε σε μία μέρα γνωστή στην Ελλάδα για όλους τους λάθους λόγους" όπως ωραία επισημαίνει η πλατφόρμα Cinobo είναι καλό να αποτελέσει case study για το πώς εντάσσονται στο σχολείο συζητήσεις και επεξεργασίες σχετικές με θέματα έμφυλης ισότητας και συμπερίληψης και για τον ρόλο της τέχνης στην εκπαιδευτική διαδικασία που σε μια εποχή που οι μάχες για τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλάζουν πρόσωπο.
Διαβάστε Επίσης
