Το επετειακό 60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (31/10-10/11) μας συστήνει σε δύο ιδιοσυγκρασιακούς πρωτοπόρους avant garde δημιουργούς.
Το αφιέρωμα «Προς το Τέμενος: Γκρέγκορι Μαρκόπουλος και Ρόμπερτ Μπίβερς» μέσα από συνολικά 12 ταινίες αποκαλύπτει το εικονοκλαστικό και εν πολλοίς άγνωστο έργο των Αμερικάνων, που αναμειγνύει τη λογοτεχνία, τα έντονα χρώματα και την αντισυμβατική αφήγηση με στόχο να αναχθεί το σινεμά σε θρησκευτική εμπειρία. Στο πλαίσιο του αφιερώματος που επιμελείται η κριτικός Γεωργία Κορώση, διοργανώνεται ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα στον Μπίβερς και τον κιθαρίστα τον Pulp Μαρκ Γουέμπερ, μελετητή του έργου ρου Μαρκόπουλου και επιμελητή ταινιών στο BFI, το Tate Modern και το Κέντρο Πομπιντού.
Ο Γκρέγκορι Μαρκόπουλος πίστευε πως το σινεμά είναι μια ενδοσκοπική, θεραπευτική εμπειρία, με τον κινηματογραφιστή να είναι υπεύθυνος για κάθε πτυχή του έργου του. Για αυτόν το λόγο συνέλαβε την ιδέα για το Τέμενος, έναν χώρο προβολής, διατήρησης και μελέτης ταινιών. Με αυτήν τη λογική μόνταρε όλο το έργο του σε ένα magnum opus 80 ωρών με τίτλο «Ενιαίος», ώστε να προβληθεί αποκλειστικά και μόνο στην πατρίδα του τη Λυσσαρέα Αρκαδίας. Το όραμά του υλοποιήθηκε μετά θάνατον, έτσι από το 2004 και κάθε τέσσερα χρόνια ο «Ενιαίος» προβάλλεται στο απομονωμένο χωριό της Πελοποννήσου.
Η Γεωργία Κορώση στο ντοκιμαντέρ «Devotion» κατέγραψε την τελευταία διοργάνωση του τελετουργικού τον Ιούλιο του 2016, με την ταινία της να προβάλλεται στο πλαίσιο του αφιερώματος.
Αναλυτικά οι ταινίες που θα προβληθούν:
«Christmas U.S.A.» (1949)
Μια από τις σημαντικότερες δημιουργίες της μεταπολεμικής Αμερικής. Ο Γκρέγκορι Μαρκόπουλος ασχολείται με τις έννοιες θηλυκό / αρσενικό, καταφέρνοντας μέσα σε 13 λεπτά να σκιαγραφήσει τον queer ψυχισμό, κινηματογραφώντας απαρατήρητες γωνίες, απομονωμένα δωμάτια, δάση, υποφωτισμένα κτίρια.
«Twice a Man» (1963)
Μεταφορά της ιστορίας του Ιππόλυτου, μέσω αφαιρετικών αφηγήσεων. Η ταινία επικεντρώνεται στην μελαγχολική φιγούρα του Ασκληπιού και την εμμονή του με τον Ιππόλυτο με μία ποιητική προσέγγιση, κάνοντας συμβολική χρήση του χρώματος και του μοντάζ.
«Ming Green» (1966)
Αναμνήσεις, χρώμα, φως μπλέκονται στο πορτραίτο ενός χώρου το οποίο ο Γκρέγκορι Μαρκόπουλος γυρίζει την άνοιξη του 1966, ενώ ετοιμάζεται να αφήσει το διαμέρισμά του στο Γκρίνουιτς Βίλατζ.
«The Illiac Passion» (1967)
O Μαρκόπουλος μεταφέρει τον μύθο του Προμηθέα Δεσμώτη στην underground σκηνή της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του ‘60. Ο Άντι Γουόρχολ κάνει την εμφάνισή του πάνω σε ποδήλατο γυμναστικής στον ρόλο του Ποσειδώνα.
«Bliss» (1967)
Η πρώτη ταινία του Γκρέγκορι Μαρκόπουλος μετά την εγκατάστασή του στην Ευρώπη. Μέσα σε έξι λεπτά επιχειρεί μια καταγραφή του εσωτερικού του βυζαντινού ναού του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην Ύδρα, μέσα από εικόνες απόκοσμης ομορφιάς, που αποπνέουν μια μακάρια αίσθηση βαθιάς γαλήνης.
«The Mysteries» (1968)
Ο Μαρκόπουλος έχει πει για την ταινία πως: «δεν υπάρχει μεγαλύτερο μυστήριο από τους πρωταγωνιστές. Ο Πόλεμος εξισώνεται με τον Έρωτα για την ίδια τη φύση τους. Οι συνέπειες είναι αναπόφευκτες, αλλά συνιστούν και μια φυσιολογική ανθρώπινη συνθήκη, για την οποία, όπως και οι αρχαίοι μας πρόγονοι, δεν μπορούμε παρά να δείξουμε έλεος και κατανόηση. Εκεί έγκειται το μυστήριο. Όλα τα υπόλοιπα δεν έχουν σημασία… Αυτοί που είναι ικανοί να δουν τις πλείστες οπτικές επισκέψεις κι εκφράσεις που προσφέρει η ταινία, θα καταλάβουν ποιο είναι το Απόλυτο Μυστήριο του έργου μου».
«Portrait of Gilbert & George» (a.k.a. Gibralta, 1975)
Ένα πορτραίτο των δύο διάσημων Βρετανών καλλιτεχνών -εδώ παρουσιάζονται ως ζωντανά γλυπτά- γυρισμένο στο Παρίσι στη διάρκεια έκθεσής τους. Όπως αναφέρει η κριτικός Έρικα Μπάλσομ, «αν και πρόκειται για ένα πορτρέτο του καλλιτεχνικού διδύμου, η ταινία δεν ενδίδει σε κανένα από τα προνόμια της ορατότητας, στα οποία συχνά επαφίεται το είδος της προσωπογραφίας…»
«Early Monthly Segments» (2002)
Σύντομα αποσπάσματα και ασκήσεις που κινηματογράφησε από το 1967 έως το 1970 ο Ρόμπερτ Μπίβερς, χρησιμοποιώντας την κάμερα Bolex 16 χιλιοστών και την αντίστροφη των χρωμάτων στο έγχρωμο φιλμ.
«Pitcher of Colored Light» (2007)
Ο Μπίβερς κινηματογραφεί το σπίτι της μητέρας του και τον κήπο της, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις σκιές. Ο ίδιος ο Μπίβερς γράφει για την ταινία: «Μια φωνή μέσα στο φιλμ ενεργοποιεί τη μνήμη. Οι τοίχοι είναι οθόνες μέσα από τις οποίες περνάω στην ενδημική ιδιωτικότητα.»
«The Suppliant» (2010)
Μια πεντάλεπτη μικρού μήκους ταινία που λειτουργεί ως καμβάς, όπου αποτυπώνεται τόσο το αγαλματίδιο του τίτλου της ταινίας όσο και το πρόσωπο (καλλιτέχνης/φίλος) που το «φιλοξενεί». Ο φακός του Μπίβερς εξερευνά κάθε σπιθαμή από τη λεία επιφάνεια του αγάλματος, σαν μια επίκληση στην πνευματική και ζωογόνο του δύναμη, με εμβόλιμα κοντινά πλάνα στο κεφάλι, στον κορμό και στο ένα του χέρι που αιωρείται με χάρη και κομψότητα. Ο ηχητικός διάκοσμος είναι δωρικός και διαυγής. Χωρίς ούτε ένα πλάνο που να περιλαμβάνει τον ένοικο του διαμερίσματος, οι εικόνες και οι ήχοι σμιλεύουν το πορτρέτο μιας ζωής μοναχικής.
«Among the Eucalyptuses» (2017)
Ο Ρόμπερτ Μπίβερς κινηματογραφεί παλιά εργοστάσια και τις μηχανές τους, αποθήκες, ετοιμόρροπα κτίρια και σιδηροδρομικές ράγες στον Πειραιά, οι οποίες αντιπαραβάλλονται με μνημεία και αρχαία αγάλματα. Το μακρινό παρελθόν και το παρόν που ξεθωριάζει, δύο κόσμοι διαφορετικοί που συνυπάρχουν και συγκρούονται. Μια λυρική πραγματεία για τον χρόνο που παγώνει.
Θυμίζουμε πως το 60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα έχει καλεσμένο στην πόλη τον ριζοσπαστικό σκηνοθέτη Τζον Γουότερς, ενώ η θεματική του φετινού διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος είναι το «overview effect». Ένα ακόμα αφιέρωμα επικεντρώνεται στο σινεμά των Τζοάνα Χογκ και Άλμπερ Σέρα. Τέλος, ο The Boy – κατά κόσμον Αλέξανδρος Βούλγαρης – επιλέγει τις αγαπημένες του ταινίες από τη δεκαετία του ’80 στο αφιέρωμα «Μεγαλώνοντας στα ’80s».
