«Νόμιζα ότι queer θα πει να είσαι πιτσιρίκος, με πολλά πίρσινγκ, αφάνταστα οργισμένος και στραβωμένος, πολιτικά ριζοσπάστης, να φοράς άρβυλα και να σκέφτεσαι όλη την ώρα το σεξ. Και όλοι ξέρουμε ότι –οϊμέ!– αυτό δεν ισχύει ακριβώς», έγραψε πριν από μερικά χρόνια μέλος της Ομάδας Πρωτοβουλίας Ομοφυλόφιλων Θεσσαλονίκης για να λύσει την παρεξήγηση γύρω από ένα psychedelic trance, garage πάρτι που διοργάνωσε το οποίο στα flyers αυτοπροσδιοριζόταν ως «queer».
Όμως τι σημαίνει, τελικά, queer στην Ελλάδα; Στα ’80s και κυρίως στα early ’90s, όταν ο όρος επιλέχθηκε συνειδητά από την ακτιβιστική και ακαδημαϊκή κοινότητα σε Βρετανία, ΗΠΑ και αλλού για να χαρακτηρίσει όσους δεν συμμορφώνονταν με τις κοινωνικές νόρμες και ασκούσαν κριτική στο mainstream LGBT κίνημα –από μια σκοπιά «αντάρτικου», κριτικού φεμινισμού–, στη χώρα μας το αντίστοιχο κίνημα ήταν κατακερματισμένο και το φεμινιστικό είχε αποδυναμωθεί.
Σε αυτήν την τοπική ιδιαιτερότητα ήρθε να προστεθεί ένα βαθιά γλωσσολογικό ερώτημα, που μέχρι σήμερα δεν έχει βρει απάντηση. Πώς μεταφράζεται ο όρος queer; Διότι, αν ξεκινήσουμε τη συζήτηση αντικαθιστώντας τον ξενικό όρο με τη λέξη «ανώμαλος/η» (που σημασιολογικά είναι η κοντινότερη στα ελληνικά), αντιλαμβανόμαστε απευθείας πόσο σημαντικά είναι το εννοιολογικό subtext των λέξεων και το φαντασιακό που σιωπηλά φέρουν – σημασία που αναγνώρισε ιστορικά το queer κίνημα, επιχειρώντας να σπάσει τα εξουσιαστικά κατάλοιπα στη γλώσσα με νέους όρους (cisgender αντί straight, transgender αντί transexual κ.ο.κ.) -όπως μας εξηγεί και η performer Άλεξ Δημητρίου.
Αυτή η θεωρητική αναδόμηση έφτασε εν τέλει στη χώρα μας πριν από περίπου μία δεκαπενταετία σε πολιτικές ομάδες, φανζίν και κινηματικούς χώρους αυτοοργάνωσης (περιοδικό της συλλογικότητας Queericulum Vitae, κατάληψη Σκαραμαγκά κ.ά.), αλλά φούντωσε μερικά χρόνια αργότερα, στην πολιτική ζύμωση του Δεκέμβρη του ’08, με περισσότερα εγχειρήματα (περιοδικό «Πουστιά και Όλεθρος», forum «Τα Τέτχοια» κ.ά.) και τροφοδοτήθηκε σε θεωρητικό επίπεδο από την επίσκεψη της Judith Butler στην Αθήνα και τη μετάφραση του έργου της. Όρθωσε μάλιστα το ανάστημά της με την κριτική παρέμβαση στο Athens Pride, όταν «δημιουργήθηκε η ανάγκη διάκρισης ανάμεσα σε φαινομενικά όμοιες αλλά κατά βάση πολύ διαφορετικές διεκδικήσεις», όπως αναφέρει η Ευαγγελία Λεδάκη, κριτικός τέχνης και υποψήφια διδάκτορας στο τμήμα Ανθρωπολογίας του Παντείου, με επιβλέπουσα την Αθηνά Αθανασίου, η οποία έχει συνεργαστεί με την Butler και έχει αρθρώσει σημαντικό λόγο σε σχετικά ζητήματα. Έτσι, το queer ξεκίνησε να εκφράζεται πρωτίστως πολιτικά, ως ένα αντεπιχείρημα σε κάθε κοινωνική κατασκευή του «φυσιολογικού».
